گروه اجتماعي
«مجتبي عندليب‌آذر» موسس و رييس هيات‌مديره شتاب‌دهنده هوشمند سلامت مي‌گويد: اپليكيشن‌هايي كه تاكنون توليد و به‌كار گرفته شده‌اند عموما به عنوان ابزارهاي تسهيل‌كننده عمليات پزشكان و كاهش اتلاف و آزاد‌سازي وقت عوامل درمان بوده‌اند. عندليب‌آذر كارآفريني تدريس كرده و پيش‌تر در دهه قبل يكي ازمديران شركت تام ايران خودرو بوده است و اينك مشاور مديريت و استارت‌آپ‌هاست. او در اين گفت‌وگو تاكيد مي‌كند: هنوز با اينكه بگوييم اپليكيشن‌ها كار پزشكي انجام مي‌دهند فاصله بسياري داريم.
اپليكيشن‌هاي حوزه سلامت بيشتر كار پزشكي انجام مي‌دهند يا ارايه خدمات مابين بيمار تا پزشك را كوتاه مي‌كنند؟
اپليكيشن‌هاي حوزه پزشكي به چهار گروه كاملا مشخص تقسيم مي‌شوند:
- اپليكيشن‌هاي رفرنسي كه هدفشان صرفا در دسترس قرار دادن اطلاعات است.
- اپليكيشن‌هايي براي مانيتورينگ (پايش) ديتاي (داده‌هاي) كاربران، مانند چيزي كه شما در ساعت‌ها يا برنامه‌هاي كاربردي مثل ضربان قلب، تعداد قدم‌ها، وزن و... مي‌بينيد.
- اپليكيشن‌هاي فرايندي كه برخي از فرايندها مانند پذيرش، نوبت دهي يا حتي حفظ و تجزيه و تحليل داده‌هاي بيماران را در بيمارستان‌ها، درمانگاه‌ها كلينيك‌ها و مطب‌ها انجام مي‌دهند.
- و اپليكيشن‌هاي تشخيصي كه سخت‌ترين و در نتيجه كمترين نوع اپليكيشن نهايي توليد شده در اين چهار دسته هستند.
فرايندها وابزارهايي مانند هوش مصنوعي، واقعيت مجازي و افزوده نيز در هر يك از چهار دسته فوق كاربرد دارند. اما برسيم به پاسخ شما، اپليكيشن‌هايي كه تاكنون توليد و به‌كار گرفته شده‌اند عموما به عنوان ابزارهاي تسهيل‌كننده عمليات پزشكان و كاهش اتلاف و آزاد‌سازي وقت عوامل درمان بوده‌اند. هنوز با اينكه بگوييم اپليكيشن‌ها كار پزشكي انجام مي‌دهند فاصله بسياري داريم.
الان سيستم نوبت‌دهي در بيمارستان‌ها و مراكز درماني مكانيزه و تلفني شده؛ اين اتفاق چه تاثيري بر بهبود فضاي خدمات درماني دارد؟
به نظر من براي ديدن تاثيرات آن بايد كمي صبر كنيم، كشف بازدهي موثر اتوماسيون ايجاد شده در نهادهاي درماني كمي زمان‌بر است ولي اين رويكردي اجتناب‌ناپذير است كه اشتباهات يا فشارهاي انساني را به حداقل مي‌رساند و سلامت امنيت خاطر جامعه را افزايش مي‌دهد.
ضريب نفوذ تلفن و اينترنت همراه سبب شده تا مردم بسياري از مشكلات خود را از طريق سايت و به صورت مجازي پيگيري كنند؛ اين كار چه مزايايي دارد و چقدر به ايجاد بانك اطلاعات سلامت كمك مي‌كند؟
سوال شما دو بخش دارد، بخش اول در خصوص ضريب نفوذ اينترنت است كه متاسفانه بايد بگويم برخلاف همه نارضايتي‌ها از سرعت اينترنت ما هنوز به درستي از اين ابزار پيشرفته در جامعه استفاده نمي‌كنيم، آمارهاي دانلود و استفاده از شبكه‌هاي مجازي خاص نشانگر اين گفته است. اما در خصوص بانك اطلاعات سلامت بايد گفت عملا چنين چيزي براي دسترسي عموم وجود ندارد.
آيا بهتر نيست وزارت بهداشت با همكاري استارت‌آپ‌ها بانك اطلاعات سلامت براي ايرانيان درست كند؟
استارت‌آپ‌ها نشان دادند كه مي‌توانند نجات‌بخش باشند، نشان دادند كه گره‌گشا هستند به شرط شفافيت، به شرط محرم دانستن و شرط‌هاي ديگر. البته از حق نگذريم تاكنون وزارت بهداشت به نظر بنده بهترين نهاد حاكميتي كشور از نظر عملكردي است.
اپليكيشن‌هاي حوزه سلامت چه كمكي به مردم مي‌كنند و آيا باعث نمي‌شوند كه مردم كمتر نزد پزشك و فرد متخصص بروند؟
اشتباه رايج و چيزي كه تاكنون ديده‌ايم همين برداشت بوده است كه اپليكيشن‌ها مي‌توانند جايگزين پزشكان شود، اين تلقي كاملا نادرست است. اهدافي كه اپليكيشن‌هاي سلامت استاندارد آن را دنبال مي‌كنند شامل افزايش آگاهي‌هاي سطح عمومي جامعه، ايجاد حساسيت در جامعه كه پيشگيري مقدم بر درمان است، هدايت درست افراد به سوي متخصصان، پرهيز از خود درماني و درمان‌هاي خانگي، استفاده درست از داروهاي استاندارد و تكميل دوره‌هاي درمان، تسريع در فرايند آغاز درمان مي‌شود. ضمن اينكه ما تاكنون اپليكيشن‌هايي مختص پزشكان نداشته‌ايم، براي مثال خود ما يك اپليكيشني توليد كرده‌ايم كه در عين اينكه رايگان نيست تنها پزشكان با ارايه كد نظام پزشكي قابليت استفاده از آن را دارند.
آيا ممكن است همان تجربه‌اي كه اسنپ و تپسي درباره اخذ مجوز با آن مواجه شدند در حوزه پزشكي نيز اپليكيشن‌ها و استارت‌آپ‌هاي فعال در حوزه پزشكي با مانع‌تراشي وزارت بهداشت مواجه شوند؟
من بعيد مي‌دانم ولي به هر حال حوزه سلامت با جان و شايد با مال مردم سروكار دارد و حساسيت روي آن بسيار است، اگر كاربران اپليكيشن‌ها تقسيم‌بندي شوند، اگر محتواي اپليكيشن‌ها از منابع رسمي و آكادميك باشند مطمئنا مشكلي پيش نخواهد آمد ولي اگر اپليكيشني به بازار بيايد كه اسم آن (هزار نسخه رايگان) باشد و به‌صورت رايگان هم در دسترس عموم باشد به نظر من اينجا وزارت بهداشت بايد وارد شود. ضمن اينكه استارت‌آپ‌ها عموما نبايد وارد روابط حاكميتي وزارت بهداشت با نهادهاي درماني شوند. آن چيزي كه وزارت بهداشت مجوز مي‌دهد اجازه درمان و مصرف دارو است كه تمامي اين فرايندها تحت نظر خودش بايد باشد.
اين اپليكيشن‌ها تا چه اندازه مي‌تواند خدمات پزشكي به نقاط روستايي و محروم را توسعه دهد و ضعف‌هاي نبود پزشك را جبران و از اپيدمي‌ها و شيوع بيماري‌ها جلوگيري كند؟
اين سوالي بود كه اميدوارانه منتظر بودم كه شما بپرسيد، چيزي كه ما در فرايندهاي كاري‌مان مشاهده كرديم تمركز بيش از حد خدمات درماني (به هر شكلي) در دو سه كلانشهر كشور است، حتي ما پيشنهاد يك بنياد خيريه را داديم كه از طريق سيستم‌هاي پيشرفته پزشكي از راه دور برخي امكانات را به نقاط دوردست ببريم. چون ابتدا و پايان كار درمان با پزشك است در برخي از كشورهاي وسيع و پرجمعيت مثل چين، هند و اندونزي سيستم‌هاي پزشكي از راه دور كه مي‌تواند بر پلتفرم موبايل نيز پياده‌سازي شود، كارآمد و موثر گزارش شده است. باخبر هستيم كه وزارت نفت چندين سال است كه در اين حوزه كاركرده و به موفقيت‌هايي هم نائل آمده، انجمن پزشكي از راه دور ايران هم تلاشهايي را سامان داده است اما در مجموع كافي نيستند. اگر استارت‌آپ‌ها در اين عرصه فعال‌تر شده و گسترش يابد مي‌تواند بسياري از محروميت‌ها و توزيع نابرابر امكانات درماني را پوشش دهد.