حسن روحاني با درخواست ديدار رييس جمهور امريكا مخالفت كرد
گروه ديپلماسي| رابطه دوجانبه ايران و امريكا قريب به 4 دهه است كه در حالت اغما به سر مي‌برد. از انقلاب اسلامي ايران تا به امروز تهران – واشنگتن رابطه‌اي پرفراز و فرود را تجربه كرده‌اند. رابطه دوجانبه عملا در اين بازه زماني قريب به صفر درصد بوده است و اين در حالي است كه دو كشور گاه در برخي پرونده‌هاي منطقه‌اي مانند افغانستان يا عراق گفت‌وگوهاي با واسطه‌اي را با هم تجربه كرده‌اند. تجربه‌هايي كه هيچگاه به نتيجه خوشايند نيز منتهي نشد و به عنوان نمونه با وجود همكاري ايران با امريكا در افغانستان در فاصله سال‌هاي 2001 تا 2003 براي نابودي طالبان، رييس‌جمهور وقت امريكا نام ايران را در محور شرارت قرار داد. در پرونده عراق اما دو كشور تا حدودي با هم مدارا كرده‌اند و ترجيح دادند فاصله با يكديگر را چه در بعد نظامي و چه سياسي حفظ كنند. نخستين جرقه‌هاي رابطه دو جانبه ايران و امريكا در واپسين ماه‌هاي دولت دهم به رياست محمود احمدي‌نژاد زده شد؛ دولتي كه در شكل‌گيري اين ارتباط‌ها نقش چنداني نداشت و اين تصميم در سطح كلان نظام بود كه منجر به ديدارهاي محرمانه ميان مذاكره‌كنندگان هسته‌اي ايران و امريكا در عمان شد. پس از روي كار آمدن دولت حسن روحاني در سال 1392، آن ديدارهاي مخفيانه ميان مقام‌هاي ايران و امريكا عيان شد و جاي خود را به نخستين ديدار ميان وزراي امور خارجه ايران و امريكا در چهل سال گذشته در نيويورك داد. در جريان نخستين ديدار حسن روحاني، رييس‌جمهور كشورمان در نيويورك براي شركت در شصت و هشتمين مجمع عمومي سازمان ملل متحد در مهرماه 1392، نخستين تماس تلفني ميان روساي جمهور ايران و امريكا از زمان انقلاب اسلامي رخ داد كه در آن مقطع زماني به يك بمب خبري تبديل شد. در ساعات پاياني روز جمعه ۵ مهر ۱۳۹۲ (۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳) در حالي كه حسن روحاني و هيات ايراني شركت‌كننده در شصت و هشتمين مجمع عمومي سازمان ملل متحد از فرودگاه جان‌اف كندي قصد بازگشت به ايران را داشتند و آخرين دقايق حضور در خاك ايالات متحده را مي‌گذراندند، تلفن نماينده ايران در سازمان ملل متحد زنگ خورد و ارتباط تلفني ميان روساي جمهور دو كشور شكل گرفت. هرچند كه جزييات اين تماس هيچگاه به شكل رسمي از سوي هيچ كدام از طرفين مكالمه بيان نشد اما سوال‌هايي نظير اينكه چه كسي شماره را گرفت يا در نخستين لحظه‌هاي اين مكالمه چه مسائلي مطرح شد بلافاصله به سوژه‌اي براي گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي بدل شد. مقام‌هاي ايراني در همان مقطع زماني تاكيد داشتند كه اين تماس تلفني به درخواست طرف امريكايي صورت گرفته و اين در حالي بود كه طرف امريكايي نيز ادعاي مشابهي را مطرح كرد. بعدها حسن روحاني بخش‌هايي از گفت‌وگوي خود و رييس‌جمهور وقت امريكا را بيان كرد و تاكيد داشت كه عمده بحث در اين مكالمه تلفني مذاكرات هسته‌اي متمركز بوده است. باراك اوباما نيز پس از اين گفت‌وگوي تلفني در برنامه‌اي تلويزيوني گفت: هم‌اكنون من با پرزيدنت روحاني رييس‌جمهور ايران، تلفني صحبت كردم. گفت‌وگوي ما در رابطه با اقدامات و تلاش‌هاي جاري در خصوص رسيدن به توافق در زمينه برنامه هسته‌اي ايران بود.
پس از آن نخستين گفت‌وگوي تلفني در نخستين سال حضور روحاني در جايگاه رييس‌جمهور ايران در سه سال بعد نه آن تماس تكرار شد و نه برخلاف برخي گمانه‌زني‌ها ديداري ميان روساي جمهور ايران و امريكا صورت گرفت. با جابه‌جايي قدرت در ايالات متحده و پيروزي دونالد ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا، حضور امسال حسن روحاني در نيويورك نيز به سوژه‌اي براي گمانه‌زني‌هاي جديدتر رسانه‌اي بدل شد. شخصيت متفاوت دونالد ترامپ با باراك اوباما و موضع‌گيري‌هاي بسيار منفي كه از سوي او عليه ايران مطرح شد عملا هرگونه پيش بيني مثبت در مورد گفت‌وگوي روساي جمهور يا ديدار ميان وزراي امور خارجه را غيرممكن كرده بود. با وجود آنكه در بازه زماني 9 ماه گذشته محمد جواد ظريف مجموعا قريب به سه هفته را در نيويورك گذرانده است اما ديداري ميان او و ركس تيلرسون همتاي جديد امريكايي صورت نگرفت، هرچند كه هر دو مقام احتمال ديدار در چارچوب رايزني‌هاي هسته‌اي را رد نكرده‌اند اما تا به امروز خبري در مورد وقوع اين ديدار منتشر نشده است. در چنين شرايطي روز گذشته خبرگزاري فارس به نقل از مهدي فضائلي، كارشناس مسائل بين‌الملل ادعا كرد كه در جريان سفر آقاي روحاني به نيويورك براي شركت در اجلاس سالانه سازمان ملل كه در روزهاي پاياني شهريور سال جاري انجام شد، ترامپ رييس‌جمهور امريكا، از وي براي يك ديدار حضوري دعوت كرده اما با پاسخ منفي رييس‌جمهور كشورمان روبه‌رو شده است. اين درخواست، يك روز پس از سخنراني توهين‌آميز ترامپ نسبت به كشورمان صورت گرفته است. نويسنده اين مطلب در ادامه نوشته است: جالب اينكه ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه نيز پيگير اين ملاقات بوده و در جهت ترغيب آقاي روحاني به پاسخ مثبت تلاش مي‌كرده اما او هم ناكام مانده است. اينكه جريان لابي ايراني مستقر در امريكا، اساسا نقشي در اين ماجرا داشته يا نه و اينكه چقدر نقش داشته براي بنده نامعلوم است.
هرچند كه پيگيري‌هاي روزنامه اعتماد براي تاييد يا تكذيب اين ادعا از سوي نهادهاي مرتبط بي‌نتيجه مانده است اما خبر منتشر شده در خبرگزاري فارس در رسانه‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي به‌خصوص رسانه‌هاي اسراييلي با بازتاب بسياري روبه‌رو شده است. نكته جالب توجه درباره اين خبر اين است كه در مدت زمان حضور تيم سياسي ايران در ايالات متحده همواره تلاش‌هايي از سوي برخي ميانجي‌گران امريكايي يا ايراني مقيم امريكا براي ديدار ميان هيات ايراني و ميزبان امريكايي صورت مي‌گيرد. چند منبع آگاه در اين باره به «اعتماد» گفتند: در جريان سفر اخير رييس‌جمهور به امريكا هيچ برنامه‌اي براي ديدار ميان مقام‌هاي ايران و امريكا تنظيم نشد و درخواست رسمي هم براي ديدار نه از سوي طرف ايراني و نه از جانب طرف امريكايي مطرح نشد. البته به سنت هميشه درخواست‌هاي غيررسمي براي ديدارهاي متفاوت در سطوح مختلف از سوي چهره‌هايي كه الزاما در دولت نيستند، مطرح مي‌شود كه اين مساله نيز مختص به دولت خاصي نيست و هميشه در جريان حضور روساي جمهور متفاوت ايران در دولت‌هاي گذشته نيز چنين پيشنهادهايي شده است كه اين به معناي درخواست رييس‌جمهور كشور ميزبان براي ديدار با رييس‌جمهور وقت ايران نيست.
به گزارش «اعتماد» در جريان حضور حسن روحاني در نيويورك وي با چند رسانه متفاوت امريكايي نيز گفت‌وگوهاي تفصيلي داشت كه در اغلب اين گفت‌وگوها از وي درباره احتمال ديدار با دونالد ترامپ پرسش‌هايي مطرح شد. حسن روحاني در گفت‌وگو با كريستين امانپور از شبكه خبري سي‌ان‌ان در جواب اين پرسش كه آيا حاضر به ديدار و گفت‌وگو با دونالد ترامپ هستيد، گفت: «در دولت قبل شايد وضعيت به گونه‌اي پيش مي‌رفت كه شرايط را براي يك گفت‌وگو و مذاكره آماده مي‌كرد، اما لحن ترامپ و موضع‌گيري‌هاي ايشان، فعلا اين زمينه را از بين برده، مگر اينكه بعدها شاهد يك تغيير رويه نسبت به دولت امريكا باشيم. وقتي دولت امريكا بحث تغيير رژيم را در ايران مطرح مي‌كند معنا ندارد كه مقامات ايراني بخواهند با امريكا حرف بزنند.» وي در بخش‌هاي ديگري از همين گفت‌وگو تاكيد كرد كه ترامپ قبل از هر چيز بايد به خاطر توهين‌هايش به ملت ايران عذرخواهي كند. خبرنگار سي‌ان‌ان در ادامه اين گفت‌وگو از رييس‌جمهور ايران سوال كرد كه اگر قرار بود ديدار با دونالد ترامپ داشته باشيد به ايشان چه مي‌گفتيد؟ حسن روحاني در پاسخ به وي گفت: شيوه‌اي كه تاكنون دولت جديد امريكا نسبت به ايران و برجام انتخاب كرده شيوه نادرستي است. نادرست بودن اين راه را دولت‌هاي قبلي امريكا تجربه كردند و به اين نتيجه رسيدند. كاري كه اوباما انجام مي‌داد در دوره خودش براي مذاكره با ايران، در واقع استفاده از تجربه دولت‌هاي گذشته در طول سي و چند سال گذشته بود و امروز متاسفانه مسيري كه دولت جديد امريكا آغاز و شروع كرده بازگشت به گذشته است. بازگشت به گذشته دور در دوران بوش پدر و بوش پسر. بنابراين اين راه، راه ناموفقي بود، قبلا تجربه شده و باز هم آقاي ترامپ به زودي خواهد ديد كه اين مسير، مسير اشتباهي است.