غلام محمد احساني در گذشت
«غلام‌محمد احساني» از پيشكسوتان موسيقي مقامي تربت‌جام، 6 آذر ماه بعد از يك دوره بيماري در سن 63 سالگي و در بيمارستان امام رضا(ع) مشهد درگذشت. احساني نوازنده برتر دوتار خراسان و خواننده و از آخرين بازماندگان موسيقي مقامي تربت جام بود. غلام محمد احساني، هنرمندي بود كه علاوه بر مهارت در شناخت و اجراي مقامات اصيل و هويت‌بخش خطه خراسان، آواز خود را وقف گسترش مفاهيم و مواريث آييني فرهنگ مردم اين سرزمين كرد. او سال‌ها براي زنده نگه داشتن آواي عرفاني دوتار و موسيقي مقامي تربت جام تلاش كرد و در كنار اساتيد بزرگي چون مرحوم عبدالله سرور احمدي در مسابقات استاني و كشوري به اجراي برنامه پرداخت.
تربت‌جام از مهم‌ترين مناطقي است كه در آن موسيقي مقامي در بين مردم رواج دارد و هنرمندان بنامي را به دنياي هنر معرفي كرده است. موسيقي تربت جام در گذشته بيش از ۳۰۰ مقام داشت كه امروزه بالغ بر ۵۰ مقام از آن باقي مانده است. منظومه‌خواني، شاهد‌خواني، اضحي‌خواني، صلوات‌خواني، موسيقي سفر، لالايي مادران، مناجات، نعت، منقبت و فضيلت‌خواني از شاخه‌هاي موسيقي آوازي در تربت‌جام است.
غلام‌محمد احساني، خواننده موفق اين منطقه بود كه با صداي دلنشين خود در مراسم سنتي راوي موسيقي مقامي تربت‌جام بود و به نوعي نسل طلايي موسيقي اين منطقه را با نسل امروز آنها گره زده و با آواز خود همراه كرده بود.
مراسم تشييع پيكر غلام‌محمد احساني روز گذشته در تربت جام برگزار و در قطعه هنرمندان بهشت نبي در كنار پورعطايي پيشكسوت و هنرمند بنام موسيقي تربت جام به خاك سپرده شد. يادداشت علي مغازه‌اي (پژوهشگر موسيقي نواحي) را درباره اين خنياگر تربت جام مي‌خوانيد:
به مرگِ هنر اقوام نزديك مي‌شويم
علي مغازه‌اي
خبر درگذشت يكي ديگر از هنرمندان منطقه تربت‌جام، بار ديگر ما را به اين فكر مي‌اندازد كه مبادا چشمه‌جوشان موسيقي شرقي‌ترين نقطه خراسان رو به خشكسالي است؟ خاصه آنكه در چند سال اخير موسيقيدانان مهم و برجسته‌اي همچون نورمحمد در‌پور، ذوالفقار عسگريان، غلامحسين سمندري، ابراهيم شريف‌زاده، غلامعلي پورعطايي، عبدالله سروراحمدي و... از ميان ما رفته‌اند و همچنان جاي خالي هنر آنها احساس مي‌شود.
اما علاوه بر اين نسل طلايي و تاثيرگذار در موسيقي نواحي، نسل ديگري هم وجود دارد كه بايد قدر آنها را بيشتر از پيش دانست. نسلي كه حلقه واسط بزرگان و جوانان موسيقي نواحي محسوب مي‌شوند و هر يك به خودي‌خود مي‌توانند راوي و انتقال‌دهنده اصالت‌هاي موسيقايي منطقه خود باشند؛ اصالت‌هايي كه در اين ايام حتي در مناطق مختلف ايران نيز به آن كمتر توجه مي‌شود.
غلام‌محمد احساني هم از موسيقيدانان همين نسل بود؛ آواز مي‌خواند و مقام‌هاي تربت‌جام را به خوبي اجرا مي‌كرد. او هم مثل ديگر موسيقيدانان اين منطقه (همچون غلامحسين غفاري، مرادعلي سالار احمدي و...) از جمله كساني بود كه روايت موسيقايي‌اش از هنر منطقه تربت‌جام مي‌توانست چراغ راه نسل جوان موسيقي شرق خراسان باشد.
اما حالا كه عبارت «آفتاب لب بام» شامل اين دسته از موسيقيدانان نواحي ايران شده، بر ما و همه اصحاب هنر و مديران فرهنگي ايران است كه قدر آنها را بيشتر بدانيم و نوشدارو بعد از مرگ سهراب نباشيم. تاسف بار است كه باز هم يادآوري كنيم ثبت افتخارآفريني اساتيدي چون محمد‌ابراهيم شريف‌زاده و علي‌محمد بلوچ بعد از مرگ آنها اتفاق افتاد و نشان درجه يك هنري‌شان را بعد از مرگ‌شان دريافت كردند؛ نشاني كه اعطاي آن در فقدان صاحبانش محلي از اعراب ندارد. نبايد فراموش كنيم اين افراد (چه آنها كه تراز اول هستند و چه آنها كه تاثيرشان به مناطق خاص خودشان محدود مي‌شود) عاملان و ناقدان فرهنگ و تاريخ اين مملكت هستند و اگر دير بجنبيم با مرگ هر يك از آنها به مرگ تاريخ و هنر اقوام مختلف‌مان نزديك مي‌شويم. هر يك از اين بزرگان فاقد جايگزين هستند و اين معرفت هنر آنها است كه سال‌ها به صورت سينه به سينه به نسل بعد انتقال پيدا كرده و دردناك است در ميان نسل جوان آنها رگه‌هاي علاقه‌مندي به اين معرفت هنري كمرنگ‌تر شده و شاهد نزول آن هستيم.
ديگر هنرمندي پرورش داده نمي‌شود و نسل اجراكننده‌ها رو به پايان است. بايد دست برآريم و كاري كنيم تا بيش از اين نسل جوان موسيقي نواحي از اصالت‌هاي خود فاصله نگرفته‌اند و هنرشان به هنر شهري و مردمي نزديك‌تر نشده است. اگر زبان و موسيقي دو عنصر هويت بخش فرهنگي ما باشد ما امروز شاهد بروز فاجعه و افول ريشه‌هايي هستيم كه ديگر قابل جبران نيستند و با ادامه اين روند با آسيبي به مراتب سنگين‌تر مواجه خواهيم بود.