سوداي ابدي صالح براي قدرت
اصغر قريشي
علي عبدالله صالح، رييس‌جمهور پيشين يمن همواره دنبال حفظ قدرت خودش است، هيچگاه به هيچ موضع ثابتي پايبند نيست، او يك آدم فرصت‌طلب است. هدف اصلي‌اش حفظ قدرت شخص خودش و خانواده‌اش است. قدرتي كه از 4دهه پيش در يمن براي خودش ايجاد كرده است. طي سه سال گذشته ائتلاف ميان انصارالله يمن و حزب موتمر يا كنگره ملي يمن، بر اساس اعتماد به شخص صالح نبود. حوثي‌ها از سوابق صالح باخبر بودند و فقط بر اساس مصالحي به صورت موقت با صالح ائتلاف كرده‌اند. زماني كه سال 2014 انصارالله از استان صعده به سمت صنعا حركت كرد، نقش علي عبدالله صالح در موفقيت انصارالله چشمگير بود. بين استان صعده مركز قدرت انصارالله و صنعا پايتخت يمن، استان عمران قرار گرفته است كه قبايل نزديك به صالح در آن حاكم هستند، اشاره صالح در آن دوران به رهبران قبايل هوادارش در تسهيل حركت انصارالله به سمت صنعا بسيار مهم و كارساز بود.
هدف علي عبدالله صالح از كمك به انصارالله فقط انتقام گرفتن از عبدالربه منصور هادي و ديگر گروه‌هايي كه در سرنگوني او از قدرت نقش داشتند، به ويژه حزب تجمع يمني اصلاح بود. علي عبدالله صالح امروز تلاش مي‌كند كه بعد از 5 سال دوباره به صدر قدرت در يمن بازگردد، شايد هدف اصلي تلاش او رياست‌جمهوري شخص خودش نباشد اما مي‌خواهد اين امكان را فراهم كند كه پسرش احمد صالح قدرت را در اختيار بگيرد. احمد صالح، كه مدتي سفير دولت پدرش در ابوظبي بود، از پشتيباني امارات متحده عربي برخوردار است.
آنچه طي روزهاي اخير در صنعا رخ مي‌دهد، يك توطئه تازه سه‌جانبه با همكاري عربستان، امارات و علي عبدالله صالح است. اما نتيجه اين تحولات كاملا مشخص نيست. رياض قطعا از بروز اختلاف ميان صالح و حوثي‌ها استقبال مي‌كند. عربستان سعودي مدت‌هاست كه با انتشار اخبار و گزارش‌هاي گمراه‌كننده و تحليل‌هاي مختلف در رسانه‌هاي تحت حمايت سعودي چه در داخل خاك عربستان و چه خارج از اين كشور، به دنبال بر هم زدن ائتلاف ميان انصارالله و حزب كنگره ملي يمن است. اما مشخص نيست كه عربستان تا چه حد در ادامه مسير حاضر باشد به علي عبدالله صالح اعتماد كند.
از زماني كه سه ماه پيش تظاهرات هواداران صالح به مناسبت سي و پنجمين سالروز تاسيس حزب كنگره ملي يمن در صنعا براي قدرت‌نمايي علي عبدالله صالح برگزار شد و طي روزهاي بعد درگيري‌هايي ميان نيروهاي وفادار به صالح و انصارالله اتفاق افتاد، شكاف‌هاي ميان دو طرف آشكارتر شد. البته در آن دوران صالح و انصارالله با گفت‌وگو توانستند درگيري‌ها را مهاركنند، اما درگيري‌هاي اخير در ادامه همان اختلافات مجددا از سر گرفته‌شده است.
اما مسائل يمن، به علي عبدالله صالح و انصارالله خلاصه نمي‌شود. تعداد گروه‌هاي مسلح در يمن بسيار زياد است، قبايل و گروه‌هاي سياسي مختلفي در اين كشور وجود دارند كه بسياري از آنها ممكن است با عربستان يا امارات يا هر دو متحد يا اينكه با يكي از اين دو كشور يا هر دو مخالف باشند. گروه‌هايي در يمن وجود دارند كه مسيري كاملا مستقل از خواسته‌هاي عربستان و امارات دارند، با علي عبدالله صالح مخالفند. براي مثال گروه‌هاي استقلال‌طلب جنبش جنوب، تحت رهبري عيدروس زبيدي از جمله متحدان امارات متحده عربي محسوب مي‌شوند. در عين حال اين گروه مسلح نه حاضر به اتحاد به عبدالربه منصور هادي بود و نه در آينده از علي عبدالله صالح پيروي خواهد كرد. زمينه‌هاي اختلاف ميان عربستان سعودي و امارات متحده عربي در مورد آينده يمن هم بسيار زياد است. براي مثال عربستان سعودي از حزب اخوان تجمع يمني اصلاح حمايت مي‌كند، در حالي كه اماراتي‌ها به‌شدت با قدرت گرفتن اين گروه مخالف هستند. در كنار همه اين گروه‌ها، القاعده و داعش هم در يمن حضور دارند هر چند كه بازيگران مهمي در سياست يمن بازي نمي‌كنند، اما حضور دارند و دست به عمليات‌هاي مختلف در خاك اين كشور مي‌زنند.
نهايتا علي عبدالله صالح و آن بخش از ارتش و قبايلي كه با او همكاري مي‌كنند، به اين اندازه توان ندارند كه بتوانند كاملا بر قدرت در يمن مسلط شوند. اعتماد عربستان سعودي به علي عبدالله صالح هم محدود است. صالح هيچگاه موضع ثابت و قابل اعتمادي نداشت، روزگاري صالح همراه با كشورهاي عربي ديگر مدافع سرسخت صدام بود، اما زماني كه صدام به كويت حمله كرد، صالح به ديگر كشورهاي عربي پشت كرد و به تنهايي در كنار صدام باقي ماند. همين موضوع باعث خشم كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس شد تا حدي كه ده‌ها هزار نفر از كارگران يمني از كشورهاي عربي اخراج شدند و يمن تحريم شد و مشكلات جدي براي اقتصاد صنعا ايجاد كردند. صالح بعدها دوباره به آغوش رياض برگشت و با پشتيباني عربستان، دشمن شماره يك حوثي‌ها بود و كشتار حوثي‌ها در صعده را با همكاري علي محسن الاحمر دنبال مي‌كرد. حال بعد از دو دهه، صالح دست دوستي‌اي را كه براي حوثي‌ها دراز كرده بود پس كشيده است و معلوم نيست تا چه مدت كنار دوستان جديدش باقي بماند.
سفير پيشين جمهوري اسلامي ايران در يمن