چراغ‌هاي روشن
اسماعيل محمدولي | در شبي كه اوضاع تهران عادي نبود، تعدادي از كسبه كار عادي‌شان را انجام دادند. مغازه‌هاي‌شان را تعطيل نكردند و اجناس را بدون تغيير قيمت فروختند. روشن بودن چراغ مغازه‌هاي آنان در ساعات بعد از زلزله، هرچند براي خودشان هم تا دو برابر يك روز معمولي سود داشت اما بيشتر از ارزش اقتصادي، براي مردم هيجان‌زده، اميدوار كننده بود: «تا وقتي بشود براي بچه خريد كرد نگران چيزي نيستم.» اين جمله را ساعت يك‌و‌نيم بامداد پنجشنبه از مردي شنيديم كه در كنار غذاهاي كنسروي، چند پفك و بستني هم برداشته بود. صاحب اين سوپرماركت در خيابان وسك شهران كه در آن ساعت نگران برخورد اداره اماكن بود، مي‌گفت: «بعد از دوازده اگر مغازه‌مان باز باشد جريمه‌هاي سنگيني مي‌شويم.» پرسيدم: «در مواقع بحراني برخورد ماموران تفاوتي نمي‌كند؟» طوري نگاه كرد كه حس مي‌كردم درست نمي‌داند: «تا حالا كه چيزي نگفتند. هرشب بعد از دوازده بازرسي مي‌كنند.» از او درباره ميزان فروشش در مدت دو ساعت بعد از زلزله پرسيدم: «آنقدر مشتري مي‌آيد نمي‌توانيم تعطيل كنيم. مي‌خواستيم دوازده ببنديم اما نمي‌توانيم مردم را بيرون كنيم. بالاخره جريمه هم باشد بهتر از اين است كه شرمنده مردم شويم.» اين مغازه‌‌دار مي‌گويد در اين مدت تقريبا به اندازه دو برابر در ساعات شلوغ فروش داشته است. بيشترين كالاهايي كه مردم از او خريده‌اند بطري‌هاي آب، انواع خوراك كنسرو شده، سيگار، باتري و تنقلات براي شب‌زنده‌داري بوده است. در محله شهران يك دكه روزنامه‌فروشي و يك رستوران هم تا ساعت سه‌و‌نيم بامداد پنجشنبه مشغول كار بودند. از صاحب سوپرماركت ديگري كه كنار مغازه تعطيلش ايستاده بود، پرسيدم «چرا باز نمي‌كنيد؟» «اگه واقعا زلزله بياد مردم مي‌ريزن هرچي داريم و نداريم رو مي‌برن.» كمي شرق‌تر، در ميدان بهرود سعادت‌آباد هم دكه غذافروشي مقابل پارك پرواز مشغول كار بود. سه نفر در حال آماده كردن ساندويچ و سيب‌زميني و فروش اجناس سوپرماركتي بودند. اكثر مشتريان به ليست قيمت اجناس كه در دكه نصب شده بود بي‌توجه بودند و انتظار قيمت‌هاي ويژه را داشتند و پيش از سفارش، قيمت مي‌پرسيدند. فروشنده هر بار به ليست قيمت‌ها كه پشت سرش به ديواري چسبانده شده بود، اشاره مي‌كرد. در مدت 15 دقيقه، 18 نفر حدود 150 هزار تومان از اين دكه خريد كردند. يكي از پردرآمدترين كاسبي‌ها در شب زلزله، آن طور كه همه مي‌دانيم، فروش بنزين بود. سخنگوي شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي اعلام كرد در ساعات بعد از زلزله، توزيع سوخت در تهران بالغ بر ۱۰ ميليون ليتر و دوبرابر شرايط عادي بوده است. اگر زلزله چهارشنبه‌شب در تهران را مانوري تصور كنيم، نيازمندي‌هاي مردم در مواقع اينچنيني تا حدودي روشن شد. با اين تجربه مي‌توان انتظار برداشتن قوانين محدود‌كننده براي كسبه در مواقع بحراني و اقدامات احتياطي انتظامي براي تشويق آنان به باز كردن مغازه‌هاي‌شان را داشت. روشن بودن چراغ مغازه‌هاي آنان در اين مواقع براي مردم امنيت‌بخش‌‌است.