جهان در مدار صلح
حسن هادي
در دنياي پست‌مدرن امروز، هنوز هم قدرت‌هاي بزرگ ترجيح مي‌دهند با معادلات قديمي و شيوه‌هاي سنتي در صحنه بين‌الملل نقش‌آفريني كنند. زور‌آزمايي و قدرت‌نمايي به شكل فاشيستي هنوز هم به چشم مي‌خورد. باج‌خواهي، تهديد و ارعاب و خود‌بزرگ‌بيني، قدرت‌ها را وارد ميداني كرده است كه مجبور به مبارزه و مقابله با خود شده‌اند زيرا بنيان‌هاي اساسي مبتني بر حقوق بين‌الملل در حال دگرديسي به شكل حمايت از مظلومان است. در اين زمان دولت‌ها به دنبال مشروعيت و محبوبيت در ميان مردم خود هستند. در عصر نوين نسخه‌هاي قديمي خواهاني ندارد. هرچند جهان مملو از تاثيرات سياست‌هاي امپرياليستي است ولي نزديكي كشورها به يكديگر و گسترش ارتباطات و آميختگي فرهنگي و اشتراكات بسيار زياد انساني برخاسته از فطرت بشريت، در حال ايجاد صحنه‌اي از اجماع جهاني براي حاكميت صلح فراگير و جهان‌شمول است. در جهان به هم پيوسته امروز، اين‌بار برخلاف هابز كه مي‌گفت انسان، گرگ انسان است، انسان در حال تلاش براي نجات همنوع خود است. دولت‌ها نيز ناگزير از تبعيت از شور و شعور مردم خود شده‌اند. گستره شبكه‌هاي اجتماعي و امتزاج قوميت‌هاي مختلف حلقه ارتباطات پراگماتيسم را فارغ از حد و مرز و دين و مذهب مستحكم‌تر كرده است. هيچكس در هيچ رده‌اي از اين سنجش عمومي در امان نيست. هرگاه جرم و جنايتي رخ مي‌دهد اين دادگاه مردمي است كه با ايجاد موجي عظيم مسببان خشونت را بي‌هيچ اغماضي مجازات مي‌‌كند. بي‌چون و چرا اين حركت آغاز شده و ادامه خواهد يافت و بي‌ترديد همه قدرت‌ها چه بزرگ و چه كوچك بايد در برابر اين انقلاب جهاني سر تعظيم فرود آورند. جهان بر مدار صلح در حال گردش است و هرگونه مظهر خشم و خشونت را در خود هضم و نابود خواهد كرد. شيوه ابراز احساسات مردم در نقاط مختلف دنيا به مسائل، شبيه و نزديك به هم شده است. در اين عرصه به راحتي مي‌توان ديد قدرتمندترين كشورها نيز گاهي منزوي و مطرود مي‌شوند. اجماع بين‌المللي در حمايت از برجام ودرخواست از امريكا براي پايبندي به آن‌يكي از تاثيرات اين تحول جهاني است. همچنين آخرين نمايش اين اجماع كه روز پنجشنبه 30 آذرماه رخ داد و 128 كشور يا به تعبير بهتر128 نماينده از قوميت‌هاي مختلف در مجمع عمومي سازمان ملل در مقابل تصميم ترامپ ايستادند. هرچند ممكن است از منظر عمومي اين يك حركت نمايشي و بي‌اثر باشد ولي پيام‌آور تحولي است از آنچه گفته شد. واكنش حقوقي اين كشورها به رفتار ساختار‌شكنانه و تصميم خود‌محورانه كشوري قدرتمند در يك جمع بين‌المللي، نويد بخش اين مهم است كه حتي طراحان خشونت نيز با وجود ميل‌شان براي تداوم حكومت‌شان نيازمند چرخشي استراتژيك به نفع افكار عمومي وپاسداري از صلح جهاني شده‌اند. راهي براي گريز از مسير اين حركت صلح‌خواهانه نيست، برجام مولود همين چرخش تاريخي است و اراده‌اي نيست كه بتواند در اين گذار تاريخي ياراي مقابله با اين استحاله را داشته باشد.
كارشناس روابط بين‌الملل