علم زلزله‌شناسي را باور كنيد
مهدي زارع
از نظر دانش زلزله‌شناسي وضعيت ما خوب است. ما متخصصان خوبي در اين حوزه داريم كه كارهاي خوبي انجام مي‌دهند. آنچه از نظر سطح آشنايي با روش‌هاي علمي در ايران وجود دارد فرقي با آنچه در دنياي پيشرفته است اما از نظر زيرساخت تجهيزات و از نظر دستگاه لرزه‌نگاري ما با كشورهاي موفق مثل تركيه، شيلي و مكزيك چيزي حدود ۱۰ تا ۱۵ سال عقب هستيم. نسبت به كشورهاي پيشرفته عقب‌تر هستيم و به لحاظ تجهيزات بيشتر از دو دهه از آنها عقب هستيم. بايد از نظر زيرساخت‌ها بتوانيم هرچه سريع‌تر فاصله كشورمان با كشورهاي پيشرفته دنيا را به شكلي پر كنيم. براي پر كردن اين فاصله بايد اين باور در كشور وجود داشته‌باشد كه اين يك نياز ضروري براي كشور است كه اين تجهيزات تامين و تهيه شوند. نكته دوم اين است كه بايد نيروهاي انساني كه براي اين كار لازم است، جذب شده و وارد كار شوند. ما در اين حوزه به كادري تخصصي و توانمند نياز داريم. خيلي از اين افراد در داخل كشور پرورش مي‌يابند و حتي دكتراي‌شان را هم در كشور مي‌گيرند اما از آنجايي كه زيرساخت‌ها و تجهيزات وجود ندارد، مجبور به ترك كشور مي‌شوند. نكته سوم هم اين است كه باوري نسبت به نتايج اين كارها ايجاد شود تا گروهي كه مشغول اين كار مي‌شوند، مدام تحت فشار نباشند كه كارشان چه فايده‌اي دارد و چرا همه مشكلات را حل نمي‌كنند؟ در هر سطحي كه زيرساخت‌ها را توسعه دهيم، بخشي از برنامه جامع كاهش ريسك را انجام داده‌ايد.
علم زلزله‌شناسي كمك مي‌كند تا تجهيزات حساس حياتي در وضعيت ايمن قرار بگيرند و حوادث بزرگ اتفاق نيفتد و از انفجار در نيروگاه‌ها و آتش‌سوزي جلوگيري شود. در حوادث بزرگ اين مردم هستند كه آسيب مي‌بينند. اين تجهيزات مي‌توانند به صورت ابزار ايمني در آن لايه‌ها كار كنند و طبيعتا شهروندان عادي هم مي‌توانند از آنها استفاده كنند. از يك لايه جلوتر، همان‌طور كه در ژاپن و تايوان از آن استفاده مي‌كنند، اطلاعات به صورت مستقيم در اختيار شهروندان قرار مي‌گيرد. بنابراين شهروندان آموزش ديده‌اند كه به صورت مستقيم اطلاعات را دريافت كنند و سعي مي‌كنند در وضعيت ايمن قرار گرفته و با پيش‌آگاهي از آن استفاده كنند. در خيلي از كشورهاي دنيا مي‌گويند اگر مردم پيش آگاهي داشته باشند، حالت هراس، پنيك و وحشت برايشان رخ مي‌دهد و با همين استدلال اطلاعات را به‌طور مستقيم در اختيار مردم قرار نمي‌دهند. اما در ژاپن و تايوان اين كار را انجام مي‌دهند و اين اطلاعات از طريق راديو، تلويزيون، اينترنت و پيامك و… در اختيار مردم قرار مي‌گيرد. بنابراين شهروندان عادي هم الان جزوي از اين استفاده‌كننده‌هاي مستقيم هستند. البته در حال حاضر شهروندان خودشان به بخشي از سامانه گردآوري اطلاعات تبديل شده‌اند. آنها از گوشي‌هاي هوشمند و تبلت‌هاي‌شان استفاده مي‌كنند و هر فردي خودش يك شهروند-لرزه‌نگار است. مردم با استفاده از برنامه‌هاي روي گوشي‌هاي هوشمند به عنوان سنسورهاي لرزه‌نگاري استفاده مي‌كنند و وقتي زلزله اتفاق مي‌افتد، به جاي اينكه سيصد ايستگاه ثابت وجود داشته باشد، پنج ميليون شهروندي وجود دارد كه روي گوشي يا تبلت‌شان اين زلزله حس و گزارش شده است. بنابراين بخشي از اين فرآيند، شهروند-لرزه‌نگارها هستند. اين پروژه‌اي است كه الان در كاليفرنيا به عنوان «Quake-Catcher» يا‌گيرنده-زلزله انجام شده است و در حال عملياتي شدن است. بنابراين وقتي اتفاقي مي‌افتد، خود شهروندان حجم وسيعي از اطلاعات را در اختيار مراكز لرزه نگاري قرار مي‌دهند.
استاد پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي