گروه ديپلماسي|پنجمين دور ديدارهاي دوجانبه و چندجانبه هيات‌هاي مذاكر‌ه‌كننده هسته‌اي در حالي از روز جمعه آغاز شده است كه مي‌توان حساسيت اين دور از مذاكرات را بيش از هر دور ديگري ارزيابي كرد. حضور همزمان علي اكبر صالحي و حسين فريدون نيز به اين حساسيت‌ها افزوده است. در همين راستا با محمود محمدي، سخنگوي اسبق وزارت امور خارجه و ديپلمات ارشد سابق كشورمان گفت‌وگويي داشتيم كه در ادامه مي‌آيد.
ارزيابي‌تان از روند كنوني مذاكرات هسته‌اي چيست؟
تركيب اين دور از مذاكرات هسته‌اي نشان‌دهنده اهميت آن و رسيدن به مرحله تعيين‌كننده گفت‌وگوهاست. از ويژگي‌هاي مثبت اين دور از مذاكرات حضور مجموعه‌اي از مسوولان ارشد سياسي و فني دو كشور اصلي در مذاكرات هسته‌اي يعني ايران و امريكاست كه موجب شده تا علاوه بر وزراي خارجه، متوليان اصلي حوزه هسته‌اي دو كشور هم در اين مذاكرات حضور داشته باشند.
به مساله حضور متوليان اصلي حوزه هسته‌اي ايران و امريكا در اين مذاكرات اشاره كرديد. چه تحليلي در اين باره مي‌توان داشت؟
حوزه مسوولان انرژي هسته‌اي ايران و امريكا بيانگر اين است كه مذاكرات به مراحل تصميم‌گيري و تعيين‌كننده‌اي رسيده‌اند كه اين دور مي‌تواند به دغدغه‌هاي فني امريكايي‌ها نسبت به تلاش‌هاي هسته‌اي ايران با توجه به همكاري‌هاي ايران و آژانس خاتمه دهد.
حضور مسوولان ايراني در اين سطح در مذاكرات هسته‌اي مي‌تواند نشان از اراده سياسي ايران براي رسيدن به توافق باشد؟
بي ترديد همين معنا را دارد. ايران مصمم و مصر است تا بر اساس توافق كلي بتواند ديگر دغدغه‌هاي موجود را رفع كند اما اين مساله نيازمند آن است تا امريكا بهانه‌جويي نكند و درخواست‌هاي جديد را مطرح نسازد.
چه بهانه‌جويي‌هايي؟
اظهارات اخير جان كري وزير خارجه امريكا كه گفته است: «اگر ايران با اقداماتي كه ثابت مي‌كند به دنبال دستيابي به سلاح هسته‌اي نيست موافقت نكند امريكا آماده است تا از ميز مذاكره كناره‌گيري كند» و «هنوز اختلافات باقي است» در همين راستا است زيرا ايران همه‌چيز را براي اينكه نشان دهد فناوري هسته‌اي‌اش صلح‌آميز است انجام داده و مهم‌ترين ملاك نيز براي آنكه ثابت كند به دنبال رويكرد غيرصلح‌آميز و نظامي از انرژي هسته‌اي نيست، فتواي مقام معظم رهبري است كه هرگونه ساخت، حفظ و تكثير سلاح هسته‌اي را حرام كرده بودند. اين فتوا هم جنبه شرعي و هم جنبه قانوني به مساله مي‌دهد و اين به تنهايي براي صلح‌آميز بودن انرژي هسته‌اي كشورمان كفايت مي‌كند. از سوي ديگر مقامات ارشد امريكا به اين فتوا اشاره كرده‌اند بنابراين كشورمان راه‌هاي اعتمادساز، اطمينان‌بخش و امنيت‌زا را به كار گرفته‌اند.
برخي، صحبت‌هاي اخير جان كري را يك ژست سياسي مي‌دانندكه بيشتر مصرف داخلي دارد و همچنين براي امتيازگيري است. در اين باره چه فكر مي‌كنيد؟
اين تحليل را هم مي‌توان در خصوص صحبت‌هاي ايشان داشت زيرا امريكايي‌ها تلاش مي‌كنند تا به عنوان جايگاه يك ابرقدرت و افزون‌طلبي امتيازات بيشتري را كسب كنند. من اميدوارم امريكا پس از چهار دهه به اين نتيجه برسد كه با ايران بايد احترام‌آميز و اعتمادساز رفتار كند تا بتواند نه تنها قفل مذاكرات بلكه قفل همكاري‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي را باز كند. البته نگاه رييس‌جمهور اوباما در اين باره مثبت است ولي او به‌شدت از سوي گروه‌هاي فشار تندرو و همچنين برخي هم‌پيمانان اين كشور مانند اسراييل تحت فشار است چراكه آنها گمان مي‌كنند توافق با ايران بيش از اينكه به نفع امريكا باشد، به نفع ايران خواهد بود در حالي‌كه ايجاد امنيت و آرامش براي ايران بي‌ترديد براي دنيا نيز امنيت‌ساز خواهد بود و اين توافق هم در راستاي استراتژي برد – برد محسوب مي‌شود و اگر امريكا هم به دنبال گرفتن امتياز است بايد بداند كه اين امتياز در چارچوب حقوق ايران و اساسنامه ان. پي. تي بايد باشد.
فكر مي‌كنيد چه عواملي مي‌توانند به عنوان مانعي براي رسيدن به توافق نقش بازي كنند؟
تضعيف اراده سياسي و تصميم مسوولان دو كشور شايد مهم‌ترين مانع براي رسيدن به توافق باشد. مسوولان دو كشور چه در امريكا و چه در ايران فشارهاي بسياري را تحمل مي‌كنند و اين درحالي است كه جنبه‌هاي مذاكرات تاكنون پيش رفته و سران دو كشور خواهان و مصر براي رسيدن به توافق مرضي‌الطرفين هستند و عبور از اين گردنه و عدم تاثيرگذاري از فشارها روند آينده را براي همكاري دو كشور مي‌تواند فراهم سازد.
چه عاملي مي‌تواند راه رسيدن به توافق را تسهيل ببخشد؟
به نظر من جمهوري اسلامي ايران مصمم براي رسيدن به توافق بر اساس چارچوب كلي توافق ژنو است و بر همين مبنا، اراده‌اش را در مذاكرات قبلي نشان داده است و انسجام مواضع در ايران نيز همين مساله را نشان مي‌دهد كه قصد دارد از اين وضعيت عبور كند. اگر امريكا نيز اين اراده فعلي براي عبور از مرحله بي‌اعتمادي و گشودن فصل جديدي از اعتمادسازي، اطمينان‌بخشي و همكاري داشته باشد، مي‌توان به رسيدن به يك شرايط جديد امنيت‌زا بر اساس چارچوب برد – برد اميدوار بود چراكه شرايط منطقه‌اي براي كشورهاي عضو 1+5 به گونه‌اي است كه به نقش ثبات‌بخش ايران نيازمند هستند. خرد نيز حكم مي‌كند امريكا از اين وضعيت عبور كند و تحت تاثير فشارهاي تندرو و به خصوص رژيم صهيونيستي قرار نگيرد. مهم اين است كه امريكا دچار اشتباه محاسباتي نشود كه اراده جمهوري اسلامي ايران براي رسيدن به توافق به دليل تحريم‌هاست زيرا اگرچه تحريم‌ها ايران را متضرر كرده است اما اين تحريم‌ها پس از حدود چهار دهه نتوانسته خللي در روند برنامه‌هاي كشورمان داشته باشد و شكننده نبوده است و همچنين فرآيند جهاني شدن ايجاب مي‌كند تا رهبران كشورهاي بزرگ براي مشاركت ديگر كشورها در اين روند بسترسازي كنند و نه آنكه مانع‌تراشي كنند.