ريچارد نفيو:
توافق هسته‌اي از 2018
جان سالم به در نمي‌برد
گروه ديپلماسي|لندن، پاريس، ورشو و داووس در چند روز آتي ميزبان ركس تيلرسون، وزير خارجه ايالات متحده خواهند بود. 10 روز پس از تمديد همراه با تهديد تعليق تحريم‌هاي هسته‌اي ايران، سكاندار دستگاه ديپلماسي ايالات متحده با دستور كار ايران تور اروپايي خود را آغاز مي‌كند. جهان تا نيمه ماه مه سال جاري فرصت دارد تا دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده را وادار به قبول توافق هسته‌اي با ايران، با همين شكل و شمايل كند و در چنين شرايطي ركس تيلرسون به عنوان نخستين نماينده ترامپ پس از اعلام استراتژي جديد مبني بر مذاكره با اروپا درباره توافق هسته‌اي با ايران راهي قاره سبز شده است. يك عضو كابينه ترامپ به شرط عدم افشاي نام خود در گفت‌وگو با رويترز مي‌گويد كه ايران يكي از اصلي‌ترين سوژه‌هاي بحث تيلرسون با همتاهاي عضو ناتو و شركاي ما در اروپا است. در حالي كه اروپايي‌ها مي‌گويند برجام بايد با همين شكل و شمايل و قالب به توافق رسيده در جولاي سال 2015 توسط تمام اعضا اجرايي شود، اين مقام امريكايي در گفت‌وگو با رويترز تاكيد كرده است كه امريكا با بريتانيا و فرانسه براي پركردن خلأهاي موجود در برجام از نظر امريكا و همچنين مهار فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران اتفاق‌نظر دارد. خبرگزاري شينهوا نيز در‌اين‌باره مي‌نويسد: «تيلرسون در حالي روزهاي 21 تا 27 ژانويه را در اروپا مي‌گذراند كه برنامه جامع اقدام مشترك عملا به اختلافي جدي ميان اروپا و آمريكا بدل شده است. ديدار با بوريس جانسون، وزير خارجه بريتانيا و همچنين مشاور امنيت ملي بريتانيا براي بحث درباره ايران، سوريه، ليبي، اوكراين و پرونده بسيار داغ كره شمالي در زمره مهم‌ترين برنامه‌هاي تيلرسون در لندن است.» وي در حالي به پايتخت بريتانيا براي رايزني سفر مي‌كند كه تاكنون دو بار سفر دونالد ترامپ به لندن به دليل مخالفت‌هاي عمومي در انگليس براي سفر وي به اين كشور كنسل شده است. براساس برنامه‌ريزي‌هاي انجام شده، تيلرسون روز 23 ژانويه در پاريس خواهد بود و در پايتخت فرانسه با مقام‌هاي اين كشور درباره دايره وسيعي از نگراني‌هاي بين‌المللي گفت‌وگو خواهد كرد. شركت در فوروم اقتصاد جهاني سال 2018 در داووس نيز روزهاي 24 تا 26 ژانويه را در تقويم سفر اروپايي تيلرسون به خود اختصاص داده است. در 26 ژانويه در ورشو نيز تيلرسون با مقام‌هاي ارشد لهستان ديدار مي‌كند تا درباره توسعه رابطه دو جانبه ايالات متحده و لهستان در تمام حوزه‌ها به خصوص مسائل منطقه‌اي با هم صحبت كنند. تيلرسون در حالي راهي اروپا مي‌شود كه از 20 ژانويه 2017 كه دونالد ترامپ بر مسند قدرت در كاخ سفيد تكيه زده تاكنون رابطه فراآتلانتيكي ايالات متحده و اروپا دستخوش تحولات بسيار ناخوشايندي شده است. شينهوا در اين باره مي‌نويسد: اروپا و امريكا در تمام حوزه‌ها و نه فقط توافق هسته‌اي با ايران با يكديگر به اختلاف خورده‌اند: از تصميم ترامپ براي خروج از توافقنامه آب و هوايي پاريس تا اعلام قدس به عنوان پايتخت اسراييل و امتناع وي از اعلام پايبندي ايران به توافق هسته‌اي.
برجام در خطر است
سي‌ان‌بي‌سي همزمان با سفر تيلرسون به اروپا مي‌نويسد كه توافق هسته‌اي ايران ممكن است درسال 2018 با تهديد براي موجوديتش مواجه شود. در بخش‌هايي از اين گزارش آمده است: تحولات اخير باعث شده است اين احساس ايجاد شود كه توافق هسته‌اي با ايران به دستگاه تنفس مصنوعي وصل است و در چندقدمي سقوط قرار دارد. ترامپ در ژانويه 2018 باز هم تعليق اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي ايران را تمديد اما تهديد كرد كه اين آخرين بار خواهد بود. ريچارد نفيو كه در فاصله سال‌هاي 2013 تا 2014 در جريان مذاكرات ايران با 1+5 به عنوان كارشناس مسائل تحريم در تيم امريكايي حضور داشت، در اين باره مي‌گويد: من بسيار نگران هستم كه اين توافق از ضرب‌الاجل ماه مه 2018 به سلامت عبور نكند. ترامپ ليستي از درخواست‌هاي غيرمعقول را مطرح كرده و به نظر نمي‌رسد كه هيچ مقام معقول اروپايي يا اعضاي كنگره با چنين شروط يا درخواست‌هايي موافقت كنند. نفيو در ادامه مي‌گويد: حقيقت ساده اين است كه ترامپ از برجام متنفر است و اين در حالي است كه هيچ چيز از اين توافق نيز نمي‌فهمد. درحالي كه مشاوران وي تلاش مي‌كنند وي را وادار كنند كه درباره اين توافق منطقي و كاربردي فكر كند اما تلاش‌هاي آنها ره به هيچ جايي تاكنون نبرده است. پات تاكر از كارشناسان مسائل خاورميانه در‌اين‌باره مي‌گويد: هرچند ترامپ اين توافق را دوست ندارد اما از منظر حقوقي نمي‌تواند بدون جلب همراهي ساير حاضران در برجام از آن خارج شود. هيچ‌كدام از حاضران در برجام اشتهاي واقعي براي بازمذاكره درباره جزييات برجام از خود نشان نداده‌اند و حتي از ترامپ خواسته‌اند كه در اين توافق باقي بماند. ريچارد نفيو در ادامه مي‌گويد: بخش اعظمي از جامعه ديپلماتيك و همچنين تيم مشاور امنيت ملي ترامپ در واشنگتن پس از آنكه وي اجراي تحريم‌ها را همچنان در حالت تعليق نگاه داشت، نفس عميق راحتي كشيدند. به نظر مي‌رسد كه اين بروكراسي تيم امنيت ملي بود كه در اين جدال برنده شد. وزراي خارجه و دفاع و همچنين مشاور امنيت ملي ترامپ اصلي‌ترين چهره‌هايي بودند كه مانع از عدم تمديد لغو اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي ايران شدند. برجام يك مشكل خاص را با توسل به يك مسير مطمئن و واقعي حل و فصل كرد. ما يا بايد با ايران مي‌جنگيديم يا فكري براي برنامه هسته‌اي اين كشور مي‌كرديم. البته همه كارشناسان مسائل ايران و امريكا چنين نگاه منفي به اجراي برجام ندارند. به عنوان نمونه، جيمز جفري كه در دوره دوم رياست‌جمهوري جورج بوش معاون مشاور امنيت ملي بوده است به پوليتيكو مي‌گويد: حتي در سايه درخواست‌هاي جديد ترامپ هم برجام مي‌تواند ايمن باقي بماند. ترامپ گفته كه اگر آلمان، فرانسه و بريتانيا با واشنگتن همراهي كنند، وي در توافق هسته‌اي با ايران باقي مي‌ماند. ريان تورنر از كارشناسان بررسي ميزان ريسك‌پذيري يك فعاليت اقتصادي در‌اين‌باره مي‌گويد: شايد با توجه به اينكه امريكا در حال حاضر منزوي شده است ايران ترجيح بدهد در توافق هسته‌اي بدون امريكا و با اروپا باقي بماند. البته اين احتمال وجود دارد كه با خروج امريكا شاكله توافق هسته‌اي كلا از هم فروبپاشد. در حال حاضر نيز بسياري از سرمايه‌گذاران براي ورود به ايران احتياط مي‌كنند.