مقصد 36 ميلياردي منابع ارزي؟

گروه اقتصادي | تازه‌ترين گزارش صندوق توسعه ملي از ميزان تخصيص‌هاي 9 ماهه اين صندوق نشان مي‌دهد كه معادل 2/36 ميليارد دلار از اين صندوق تسهيلات ارزي در اختيار بانك‌هاي كشور قرار گرفته است. اين گزارش نشان مي‌دهد كه علاوه بر تسهيلات تخصيص يافته از طريق قراردادهاي عامليت مورد اشاره، معادل 11 ميليارد دلار براي اعطاي تسهيلات جهت اجراي طرح‌هاي ملي مربوط به حوزه آب، خاك و كشاورزي اختصاص يافته است. تا پايان آذر ماه امسال مبالغ مسدودي مربوط به اين طرح‌ها شامل معادل هشت ميليارد دلار براي طرح‌هاي مهار و تنظيم آب‌هاي كشور، معادل مبلغ يك و نيم ميليارد دلار براي طرح‌هاي احيا و توسعه اراضي كشاورزي استان‌هاي خوزستان و ايلام، معادل مبلغ 500 ميليون دلار براي طرح‌هاي انتقال آب به اراضي سيستان، معادل مبلغ 500 ميليون دلار براي طرح‌هاي آبياري تحت فشار و معادل مبلغ 500 ميليون دلار براي طرح‌هاي آبرساني به روستاها اختصاص يافت.
بر اساس گزارش صندوق توسعه ملي، بخش عمده از تسهيلات ارزي پرداخت شده از منابع صندوق توسعه ملي بر اساس مفاد بند «خ» اساسنامه و با عامليت بانك‌هاي طرف قرارداد پرداخت شده است. مبلغ كل تسهيلات ارزي پذيرش شده توسط صندوق (اعلام وصول شده)، تا انتهاي آذر ماه سال 1396، معادل 2/36 ميليارد دلار بوده است؛ از اين مقدار تقاضاي پذيرش شده، معادل 34/469 ميليون دلار، به مرحله تخصيص ارز (صدور مسدودي به بانك مركزي) رسيده است و از مجموع تسهيلات ارزي مسدود شده معادل 19/864 ميليون دلار به بخش خصوصي، معادل 101 ميليون دلار به طرح‌هاي بخش تعاون و معادل 5/14 ميليارد دلار به طرح‌هاي بنگاه‌هاي وابسته به نهادهاي عمومي غيردولتي اختصاص يافته است.  از كل مبلغ مسدود شده براي پرداخت تسهيلات از طريق قراردادهاي عامليت ارزي، مبلغ         4/13 ميليارد دلار با همكاري بانك‌هاي عامل و بانك مركزي ج. ا. ايران به مرحله پرداخت رسيده است. علاوه بر تسهيلات تخصيص يافته از طريق قراردادهاي عامليت پيش گفته، معادل 11 ميليارد دلار براي اعطاي تسهيلات جهت اجراي طرح‌هاي ملي مربوط به حوزه آب، خاك و كشاورزي اختصاص يافته است. تا تاريخ پايان آذر مبالغ مسدودي مربوط به اين طرح‌ها عبارت است از: معادل 8 ميليارد دلار براي طرح‌هاي مهار و تنظيم آب‌هاي كشور، معادل مبلغ 5/1 ميليارد دلار براي طرح‌هاي احيا و توسعه اراضي كشاورزي استان‌هاي خوزستان و ايلام، معادل مبلغ 500 ميليون دلار براي طرح‌هاي انتقال آب به اراضي سيستان، معادل مبلغ 500 ميليون دلار براي طرح‌هاي آبياري تحت فشار و معادل مبلغ 500 ميليون دلار براي طرح‌هاي آبرساني به روستاها. بخش ديگري از منابع ارزي صندوق توسعه ملي به سپرده‌گذاري در بانك‌هاي عامل اختصاص يافته است تا بانك‌هاي سپرده‌پذير از طريق اعطاي تسهيلات اين منابع را به طرح‌ها و فعاليت‌هاي مرتبط تخصيص دهند.  در اين مدت، مبلغ سپرده‌گذاري‌هاي انجام شده در بانك‌هاي عامل معادل با 7/6 ميليارد دلار بوده است و ميزان سپرده‌هاي فعال از مجموع سپرده‌گذاري‌هاي ارزي انجام شده مبلغ 3/6 ميليارد دلار است) باتوجه به درخواست‌هاي واصله از بانك‌ها، 6 فقره قرارداد سپرده‌گذاري مجموعا به مبلغ 400 ميليون دلار، جهت امضا به بانك‌هاي كشاورزي، پست بانك، پارسيان، تجارت، سامان و صنعت و معدن ارسال شده است. تا تاريخ تنظيم اين گزارش، تنها بانك‌هاي كشاورزي، پست بانك و پارسيان نسبت به بازگردان نسخه امضا شده قراردادها اقدام كرده‌اند.  بر اساس اين گزارش سهم بخش‌هاي اقتصادي مختلف از كل مبالغ اعلام وصولي را نشان مي‌دهد: همان‌گونه كه در بررسي تركيب بخشي طرح‌هاي ارزي به آن اشاره شد، حدود 46 درصد از مجموع مبلغ طرح‌هاي اعلام وصول شده مربوط به بخش بالادستي نفت و گاز با مبلغي بالغ بر معادل 7/16 ميليارد دلار براي 11 فقره طرح است. طرح‌ها و فعاليت‌هاي نيروگاهي با مبلغي معادل 7/4 ميليارد دلار در جايگاه دوم قرار دارند.  
همچنين از مجموع طرح‌هاي اعلام وصول شده، بيشترين عملكرد از نظر مبلغ، مربوط به بانك ملت با مبلغي معادل 9/9 ميليارد دلار) حدود 4/27 درصد از ارزش كل طرح‌هاي اعلام وصول شده (و از نظر تعداد، مربوط به بانك صنعت و معدن با 213 طرح) 5/65 درصد مجموع تعداد طرح‌ها) است. در مجموع طرح‌هاي گشايش اعتبار شده) داراي پوشش از بانك مركزي ج. ا. ايران (نيز بيشترين عملكرد از نظر مبلغ، مربوط به بانك ملت با مبلغي معادل 6/7 ميليارد دلار) حدود 32 درصد از ارزش كل طرح‌هاي گشايش اعتبار شده (و از نظر تعداد، مربوط به بانك صنعت و معدن با 185 طرح) 68 درصد مجموع تعداد طرح‌هاي گشايش اعتبار شده) است.

بوشهر بيشترين سهم‌گير ارزي
بررسي تركيب استاني طرح‌هاي ارزي مصوب از محل قراردادهاي عامليت ارزي نشان مي‌دهد كه تمامي استان‌هاي كشور، داراي طرح ارزي مصوب بوده‌اند. استان بوشهر با مبلغي معادل 8/12 ميليارد دلار) به علت طرح‌هاي بالادستي نفت و گاز (داراي بيشترين طرح مصوب از نظر مبلغ و استان يزد با 29 طرح، داراي بيشترين طرح مصوب از نظر تعداد است.) لازم به ذكر است كه طرح‌هاي ملي كه در استان‌هاي مختلف كشور در حال اجرا است در اين رتبه‌بندي لحاظ نشده است.