سفر تكراري ضدايراني به مسكو
نخست‌وزير رژيم صهيونيستي به دنبال متحد جديد براي تغيير برجام است
سارا معصومي
2018 به سال حساسي براي جمهوري اسلامي ايران هم در حوزه منطقه‌اي و هم فرامنطقه‌اي بدل شده است. تلاش‌هاي همه‌جانبه براي امنيتي كردن دوباره پرونده ايران و تشديد فشارها بر تهران شدت گرفته است. اگر تا 4 سال پيش اين اروپايي‌ها بودند كه در جلب اجماع عليه برنامه هسته‌اي ايران كنار ايالات متحده ايستاده بودند اكنون اين رقبا و دشمنان منطقه‌اي تهران هستند كه پشت سر واشنگتن صف بسته‌اند. ايالات متحده كه از نخستين روزهاي آغاز انقلاب اسلامي ايران سوگند ايران‌ستيزي را به جا آورده بود اكنون با رژيم اسراييل، عربستان و فرزندخوانده‌هايش در منطقه براي تحت فشار قراردادن بيشتر ايران متحد شده و البته كه بازيگران منطقه‌اي نيز ديگر اين اتحاد را پنهان نمي‌كنند. روز دوشنبه در واشنگتن، نمايندگان 14 عضو شوراي امنيت مهمان نيكي هيلي، نماينده امريكا در سازمان ملل و همچنين دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده بودند تا از فعاليت‌هاي ايران در منطقه بشنوند و از اسناد ضدايراني كه عربستان سعودي در اختيار كاخ سفيد قرار داده بازديد كنند. همزمان در سه كشور اروپايي (بريتانيا، آلمان و فرانسه) نيز رايزني‌ها با نماينده ايالات متحده براي تغيير در توافق هسته‌اي آغاز شده است. در تحولي همزمان نيز مسكو ميزبان بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي است؛ سفري كه مثل هميشه اصلي‌ترين چاشني آن ايران است. اين‌بار نخست‌وزير رژيم اسراييل قصد دارد با سكاندار كرملين درباره سه بعد از پرونده ايران گفت‌وگو كند؛ فرجام توافق هسته‌اي، وضعيت حضور نظامي ايران در سوريه و فعاليت‌هاي به قول تل‌آويو نظامي ايران در لبنان.
ديدارهاي هرچندماه يك بار نتانياهو با پوتين درباره ايران به يك امر عادي بدل شده است و البته شواهد خبري نشان از اين دارد كه هيچ كدام از اين ديدارها تاكنون دستاورد چندان ويژه‌اي براي تغذيه افكار ضدايراني تل‌آويو نشين‌ها نداشته است. اين‌بار بنيامين نتانياهو سوژه جديدي براي گفت‌وگو با مرد شماره يك روس‌ها يافته است. وي پيش از آغاز سفر به روسيه باز هم ادعاهاي خود درباره ايران را تكرار كرد و گفت: «با پوتين درباره تلاش‌هاي بي‌شمار ايران براي احداث پايگاه نظامي در سوريه صحبت خواهم كرد. ما به‌شدت با اين اقدام مخالف هستيم و عليه آن دست به اقدامات جدي خواهيم زد.» نخست‌وزير رژيم صهيونيستي در بخش‌هاي ديگري از سخنانش تاكيد كرد كه وي و پوتين هر‌از‌چند‌گاهي يك بار با هم ديدار مي‌كنند تا احتمال برخوردهاي نظامي تصادفي تل‌آويو و مسكو در سوريه را به صفر برسانند. با وجود سخنان نتانياهو درباره اينكه نقطه تمركز اين سفر 5 ساعته به مسكو، ايران خواهد بود اما در بيانيه رسمي كرملين درباره اين سفر آمده است: «دو طرف درباره راه‌هاي توسعه روابط دو‌جانبه در حوزه‌هاي تجاري، اقتصادي، فرهنگي و حقوق بشر با هم گفت‌وگو خواهند كرد. همزمان پرونده‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي نيز بر روي ميز كار بي‌بي- پوتين قرار دارد كه يكي از اين پرونده‌ها صلح خاورميانه و ديگري سوريه خواهد بود.»
نخست‌وزير رژيم اسراييل براي نخستين‌بار پس از فرمان دونالد ترامپ مبني بر مشخص كردن قدس به عنوان پايتخت ابدي اسراييل به مسكو سفر كرده و اين در حالي است كه مسكو تاكنون بارها اعلام كرده كه استراتژي تقسيم قدس به دو بخش شرق و غرب را براي پايتختي دو كشور اسراييل و فلسطين دنبال مي‌كند. محمود عباس، رهبر تشكيلات خودگردان فلسطين نيز نزديك به يك هفته قبل اعلام كرد كه امريكا ديگر شريك قابل اطميناني براي ميانجيگري در گفت‌وگوهاي صلح خاورميانه نيست و جهان مي‌تواند بر روي روسيه براي ايفاي اين نقش حساب باز كند. كرملين تاكنون تمايلي براي اين ميانجيگري به شكل مستقيم از خود نشان نداده است. ولاديمير پوتين، ماه آينده ميلادي ميزبان محمود عباس، رهبر تشكيلات خودگردان فلسطين در مسكو خواهد بود.
تمركز بي‌بي بر رابطه ايران با لبنان
رويترز درباره ادعاي ضدايراني نتانياهو مي‌نويسد: «نيروهاي هوايي اسراييل مي‌گويند كه در يك سال گذشته قريب به صدبار مانع از انتقال محموله‌هاي تجهيزاتي به حزب‌الله لبنان شده‌اند.» محموله‌هايي كه گفته مي‌شود فرستاده آنها ايران بوده است. تل‌آويو تاكنون براي اين ادعاهاي خود سند معتبري منتشر نكرده است. اسراييلي‌ها در چندماه اخير با تغيير موازنه قدرت در سوريه به نفع دولت بشار اسد به اين نتيجه رسيده كه حضور طولاني‌تر نظامي ايران در سوريه مي‌تواند براي منافع اسراييل خطرناك باشد. تل‌آويو در حال حاضر با خاطره جنگ با حزب‌الله لبنان در سال 2006 ميلادي به قدر كفايت از همكاري‌هاي ايران و حزب‌الله لبنان واهمه داشته و بيم اين را دارد كه حضور نظامي ايران در سوريه نيز دايمي شود. هرچند كه نتانياهو اصلي‌ترين دليل سفر خود به روسيه را اعلام مخالفت شديد تل‌آويو با حضور ايران در سوريه مي‌خواند اما وي در ماه آگوست نيز سفري به سوچي داشت و در آن ديدار نيز هشدار داد كه اسراييل براي جلوگيري از توسعه حضور نظامي ايران در سوريه هر اقدام يك جانبه و خودسرانه‌اي را حق خود مي‌داند. پس از آن ديدار چند منبع آگاه در وزارت خارجه اعلام كردند كه از سوي روسيه چنين هشداري به ايران داده نشده است.
تنها چند ساعت پيش از آغاز سفر بي‌بي به مسكو بود كه اسراييلي‌ها در اقدامي هماهنگ شروع به خبرسازي درباره حضور نظامي ايران در لبنان كردند. نخست‌وزير رژيم اسراييل در اظهاراتي عجيب و غريب ادعا كرد كه ايران تلاش مي‌كند لبنان را به پايگاه نظامي موشكي براي خود بدل سازد و از اين پايگاه عليه منافع اسراييل استفاده كند. مي‌توان گفت كه اسراييل بازي تبليغاتي جديدي را عليه ايران در رسانه‌هاي عربي و منطقه‌اي آغاز كرده است. تمركز اين بازي نيز تخريب ايران در منطقه و منفي بافي درباره فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران است. تنها يك روز پيش از سفر بي‌بي به منطقه سخنگوي وزارت دفاع (جنگ) اسراييل يادداشتي را در رسانه‌هاي عرب‌زبان لبنان مانند صداي بيروت يا راديو مردمي اسراييل منتشر كرد و در آنها به شهروندان لبناني نسبت به انتقال سلاح از ايران به اين كشور و واگذاري امور سياسي به حزب‌الله هشدار داد. مقام‌هاي نظامي اسراييل از مدت‌ها پيش ادعا مي‌كردند كه ايران در حال ساخت كارخانه تسليحات در لبنان است و شش ماه قبل بود كه نخست‌وزير رژيم اسراييل و وزير جنگ وي ايران را به ساخت كارخانه‌هايي براي توليد سلاح در لبنان متهم كردند. اسراييل بارها و بارها هشدار داد كه اين ساخت و سازها را كه در حال انجام هستند، هدف قرار خواهد داد. همزمان برخي از منابع خبري اسراييلي ادعا كردند كه به برخي از كاروان‌هايي كه در حال انتقال سلاح از سوريه به لبنان بوده‌اند، حمله كرده‌اند. در يك سال گذشته نيز اسراييلي‌ها بارها و بارها تاسيسات نظامي را كه ادعا مي‌كردند ايراني‌ها در آنجا مشغول فعاليت هستند، هدف قرار دادند. در حالي كه بي‌بي چند روز قبل در ادعايي عجيب و غريب مدعي شده بود كه ايران در حال تبديل شدن به بزرگ‌ترين كارخانه و مامن تسليحات موشكي است، سخنگوي وزارت جنگ اين رژيم نيز در مقاله منتشر شده خود ادعا كرده كه در حالي كه همه جهان به نقطه ديگري خيره شده‌اند، ايران در حال بدل كردن لبنان به يك كارخانه موشكي است. وي ادعا كرده كه تهران در حال تبديل كردن بيروت به شعبه دوم خود است. وي همچنين اتهام‌هاي بي‌سابقه‌اي را متوجه حزب‌الله لبنان كرده و نوشته است كه درست زير سايه دولت لبنان، حزب‌الله در حال انجام فعاليت‌هاي تروريستي است. روزنامه اسراييلي هاآرتص در گزارشي درباره اين نوشتار وزير جنگ اسراييل كه در رسانه‌هاي لبناني بازتاب يافته نوشته است كه هرچند به نظر مي‌رسد هدف اين نوشتار مردم لبنان بوده‌اند اما گويا تلاش شده تا توجه دولت لبنان و ساير كشورها در منطقه نيز به اين مساله جلب شود. لبنان در سال 2017 از منظر امنيتي روزهاي آرامي را پشت سر گذاشت و مي‌توان گفت كه تنها بحران سياسي مقطعي اين كشور نيز به گروگان گرفته شدن سعد‌حريري، نخست‌وزير اين كشور در رياض و وادار كردن وي به استعفا بود. توطئه سعودي كه سه هفته دوام آورد و در نهايت رياض تحت فشارهاي بين‌المللي وادار به رها كردن نخست‌وزير لبنان شد. با شكست پروژه سعودي براي دور كردن ايران و لبنان از هم با ابزار سعد حريري اكنون به نظر مي‌رسد كه تل‌آويو از جبهه ديگري وارد شده تا اين رابطه را تحت‌الشعاع قرار دهد. تلاشي كه به نظر نمي‌رسد حتي در ميان متحدان سعودي نيز خريداري داشته باشد به گونه‌اي كه نخست‌وزير لبنان نيز در چند روز گذشته بارها و بارها از تمايل شخصي براي تعميق رابطه بيروت و تهران سخن گفته است.
با ما يا با برجام؟
« دست از حمايت بي‌قيد وشرط از ايران در مساله برجام برداريد.» اين درخواست رسمي است كه نتانياهو روز گذشته در ديدار با پوتين مطرح كرد. بي‌بي هفته گذشته در داووس نيز در ديدار با مقام‌هاي كشورهاي اروپايي حاضر در برجام اين درخواست را تكرار كرده و هشدار داده بود كه اين‌بار رييس‌جمهور امريكا براي زير سوال بردن توافق هسته‌اي با ايران در ماه مه بسيارجدي است و بهتر است اروپا وارد فاز بازنگري در توافق هسته‌اي به گونه‌اي كه رضايت رييس‌جمهور امريكا را جلب كند، بشود. مسكو در كنار تهران بارها و بارها تاكيد كرده كه زير سوال بردن برجام بسيار خطرناك است و كرملين با بازگشايي مجدد اين پرونده براي اصلاح آن به قول امريكايي‌ها موافق نيست. به نظر مي‌رسد كه يكي از اصلي‌ترين ماموريت‌هاي نتانياهو در اين سفر 5ساعته درك موضع روسيه درباره فعاليت‌هايش در منطقه و ميزان مخالفت واقعي كرملين با بازگشايي مجدد پرونده هسته‌اي ايران است. هرچند كه اسراييل تصور مي‌كند روس‌ها با هرگونه تغييري در متن برجام مخالف هستند اما بي‌بي در اين سفر تلاش مي‌كند كشف كند كه روس‌ها تا چه اندازه مايل به حداقل بحث در اين مقوله هستند.
روياي غيرممكن اصلاح برجام
تلاش‌هاي نتانياهو براي تحت‌الشعاع قرار دادن توافق هسته‌اي با ايران بي‌وقفه ادامه دارد اما سوال اينجاست كه اين تلاش‌ها چه دستاوردي به دنبال خواهد داشت و آيا مي‌تواند فرجام برجام را تحت تاثير قرار دهد. يك رسانه اسراييلي در اين باره مي‌نويسد: مساله برجام هفته گذشته در ديدار پشت درهاي بسته بي‌بي با مقام‌هاي آلمان، كانادا، بلژيك، سوييس و آذربايجان در ميان گذاشته شد. نتانياهو پس از پايان اين جلسات سخني به ميان نياورد اما تاكيد كرد كه ديدار با مركل بسيار مهم بوده است. نتانياهو در اين ديدارها به اروپايي‌ها هشدار داد كه براي حفظ برجام اقدام به اصلاح آن كنند. با اين وجود برخي از كارشناسان مسائل ايران در اسراييل مي‌گويند كه به نظر نمي‌رسد ايده يا برجام را اصلاح كن يا از آن خارج شو حاميان چنداني جز ترامپ و نتانياهو در سطح منطقه‌اي داشته باشد. با اين همه برخي از همين كارشناسان مي‌گويند كه اين مساله كه رهبران كشورهاي متفاوت در جلسه با بي‌بي به سخنان ضدبرجامي وي گوش مي‌دهند مي‌تواند نقطه آغازي براي نفوذ به درون دژ آنها براي حفاظت از برجام با همين شكل و شمايل باشد. همزمان بسياري از كشورهاي اروپايي در چند ماه اخير نسبت به برنامه‌هاي موشكي ايران و توانايي و برد اين موشك‌ها ابراز نگراني كرده‌اند و اسراييل مي‌تواند بر روي همين نگراني‌ها براي تحت تاثير قرار دادن برجام نيز سوء‌استفاده كند. اسراييلي‌ها خواهان تغيير تاريخ انقضاي تعهدات ايران در توافق هسته‌اي هستند. از سوي ديگر برخي از كارشناسان اسراييلي نيز مي‌گويند كه مهم نيست ترامپ و بي‌بي چه مي‌خواهند مهم اين است كه حرف ايران يكي است: برجام قابل مذاكره مجدد نيست. شايد اروپايي‌ها تحريم‌هايي را به واسطه برنامه موشكي ايران بر اين كشور تحميل كنند اما با شرايط فعلي مي‌توان گفت كه روياي مشترك بي‌بي و ترامپ براي تغيير در متن برجام محقق نخواهد شد.