عربستان ميان دو سنگ آسياب
مجموعه شرايط نشان مي‌دهد كه يك نزاع قدرت در داخل خاندان آل سعود وجود دارد كه بسيار شديد است و طبيعي بود كه اتفاقاتي اينچنيني رخ دهد. در بعد داخلي چالش بسيار عمده ديگري كه وجود دارد، چالش ميان مدرنيته كردن عربستان و سنت‌گرايي سلفي‌ها بود كه در بنيادهاي مذهبي در دست داشتند. اين در حالي است كه پايه پادشاهي سعودي به اين شكل تشكيل شد كه ميان محمد بن عبدالوهاب و عبدالعزيز آل سعود تفاهمنامه به امضا رسيد كه در آن تاكيد شد بعد مذهبي عربستان را آل‌شيخ و بعد سياسي را آل‌سعود در دست داشته باشند. از آن زمان تاكنون بنيادهاي مذهبي دست سلفي‌ها بود و نفوذ بسيار گسترده‌اي داشتند. در دوره ملك سلمان اين نفوذ رو به كاهش نهاده است و هم در لايه‌هاي اجتماعي نيز به دليل آنكه بخش زيادي از جوانان و شاهزادگان سعودي به خارج از كشور سفر كردند و برگشتند خواستار اصلاحات هستند و قصد دارند از آن لاك قديمي، سنتي و تعصب‌گراي سلفي خارج شوند. در حال حاضر نيز شاهد چالش سنت و مدرنيزه در عربستان سعودي هستيم و آثار آن را نيز مشاهده مي‌كنيم. با اقداماتي كه محمد بن سلمان در حال انجام است، عربستان بالاجبار تن به اين كار مي‌دهد، زيرا عربستان نياز به يك پوست‌اندازي جديد در ساختار سياسي براي مورد پذيرش قرار گرفتن از نگاه بين‌المللي دارد. اصولا اين نظام‌هاي قديمي و فرسوده در كشورهاي حاشيه خليج‌فارس عمرشان به پايان رسيده است. اين در حالي است كه تمامي كشورها به سمت دموكراتيزه شدن پيش مي‌روند و ديگر مردم اين نظام‌ها را بر نمي‌تابند از همين رو تن به اصلاحات داده‌اند و قصد پوست‌اندازي دارند. در بعد بيروني بعد از فوت ملك عبدالله، عربستان خيز ناشيانه‌اي براي اينكه اقدامات خود در كل منطقه را گسترش دهد و با سياست‌هاي صهيونيستي و امريكايي و جنگ‌هاي نيابتي را در سوريه و عراق به راه انداخت و تكفيري‌ها را مسلح كرد به اميد اينكه از اين طريق بتوانند در منطقه مسلط شوند. اما عربستاني‌ها به دليل شكست‌هاي پي در پي كه در عراق، سوريه و يمن خوردند به‌شدت سرخورده شدند. به خصوص يمن كه تبديل به باتلاقي براي حيثيت و آبروي عربستان سعودي شد. اينها چالش‌هاي مهمي است كه عربستان سعودي با آن مواجه شده است. در نتيجه اين دو چالش مثل دو سنگ آسياب، عربستان فرتوت و پير را اذيت مي‌كنند به علاوه اينكه اشتباهات عمده‌اي را محمد بن سلمان انجام داد و خود را به شكلي تمام‌عيار در مقابل قدرت بلامنازع منطقه‌اي ايران درگير كرد و هر آنچه را كه گام برداشتند، شكست خوردند. از همين رو امروز عربستان دچار التهاب روز افزوني است براي اينكه وضعيت به سمت ثبات و آرامش سوق پيدا كند آقاي سلمان دست به اقدامات و تغييرات گسترده اخير زد بلكه بتواند عربستان را از تنش و اضطرابي كه در درون ساختار قدرت وجود دارد نجات دهد. از طرفي برخي خبرها حاكي از آن است كه ملك سلمان از فرزندش محمد بن سلمان نسبت به عملكردش با كشورهاي عربي به‌شدت ناراحت است و ايشان را از دخالت در امور كشورهاي عربي منع كرده است و اقدامات او را در عالم سياست محدود كرده و پيش‌بيني مي‌شود كه باز هم در آينده شاهد چنين تغييراتي باشيم.
ديپلمات سابق