يونان و تركيه
بحران در مبادله نظاميان
محمود فاضلي
تنش در روابط آتن و آنكارا گويا پاياني ندارد. اين‌بار نه از طرح اختلافات در درياي اژه و وجود مناطق مبهم يا تجاوز هواپيماهاي دو كشور به حريم هوايي طرفين خبري بود ونه از ايجاد ترديد در قرارداد لوزان (به معناي ادعاهاي ارضي از طرف تركيه) سخني به ميان آمد. در هفته‌هاي اخير بي‌اعتمادي ميان دو كشور همسايه و عضو ناتو بر سر نظاميان زنداني در دو كشور وارد مرحله جديدي شد. ابتدا پناهنده شدن 8 نظامي تركيه به يونان پس از كودتاي نافرجام سال 2016 و مخالفت قوه قضاييه اين كشور با استرداد آنها به كشورشان موجب آغاز دور جديد تنش‌ها بود و در ادامه ورود دو سرباز يوناني به خاك تركيه كه يونان آن را اشتباه شخصي اين دو نظامي به دليل بارش برف و انتخاب مسير اشتباه از سوي اين دو مي‌دانست بر شدت اختلافات افزود.
آتن در آخرين مواضع رسمي خود تحويل هشت نظامي فراري تركيه را با توجه به حكم صادره توسط عالي‌ترين مراجع قضايي يونان را رد كرده و تاكيد دارد در صورت مشاركت اين افراد در كودتا، طبق كنوانسيون ژنو يونان ديگر وظيفه ندارد آنان را در خاك خود نگه دارد، اما تحويل آنان به تركيه نيز غير ممكن است. به باور آتن، تحركات ديپلماتيك يونان درصدد است تا به آنكارا نشان دهد اگر بخواهد قضيه بازداشت دو نظامي يوناني را به گروگان‌گيري تبديل كند بازنده خود اين كشور خواهد بود. اين منازعه حقوقي هر چه زودتر بايد حل و فصل شود. يونان نبايد وارد بازي تركيه شود. طرف يوناني در انتظار اعلام اتهامات وارده بر دو نظامي است و تمامي اقدامات دولت، بازگشت هر چه زودتر آنان به كشور است.
يونان در هفته‌هاي اخير از ظرفيت ديپلماتيك خود در اتحاديه اروپا براي تحت فشار قراردادن تركيه استفاده كرده و انزواي بين‌المللي تركيه را به عنوان پيروزي دستگاه ديپلماسي يونان معرفي كرد. به اعتقاد يونان، رايزني‌هاي اين كشور با متحدان خود در اروپا موجب شد در بيانيه پاياني اجلاس سران اتحاديه اروپا، رهبران اروپايي نسبت به ادامه بازداشت شهروندان اتحاديه اروپا توسط تركيه ابراز نگراني كردند كه اشاره‌اي غير مستقيم به بازداشت دو نظامي يوناني در اين كشور است. آتن از شركاي اروپايي خود خواسته است تا تركيه را به ارايه «تضمين‌هاي روشن» در مورد محترم شمردن مرزهاي يونان وادار سازند. مقامات يوناني از طرح موضوع دو نظامي بازداشتي در تركيه به عنوان يكي از پيش‌شرط‌هاي بهبود روابط اين كشور با اروپا ابراز رضايت مي‌كنند. حتي گفته مي‌شود رييس كميسيون اروپا در ديدار دوجانبه با رييس‌جمهور تركيه تاكيد داشته است «دو نظامي كه در برف، راه در ديدار گم كردند خطري براي تو نيستند.»
وزير دفاع يونان بارها با به‌كارگيري كلمات تندي مواضع مقامات تركيه را مورد انتقاد قرار داد. او در سخنانش در روز استقلال يونان هشدار داده بود«هر كسي بخواهد حاكميت ملي ما را زير سوال ببرد له خواهيم كرد». سخناني كه از سوي تركيه «گستاخانه» و «سخنان توخالي» نام گرفت، احزاب مخالف دولت چپگراي يونان، سخنان وي را «خطرناك» و «ريختن بنزين روي آتش» خطاب كردند. اما ديگر مقامات يونان از جمله رييس‌جمهوري تلاش داشتند اين كشور را متمايل به صلح و دموكراسي و زندگي مسالمت‌آميز نشان دهند و مرزهاي يونان را مرزهاي اتحاديه اروپا معرفي كنند.
رايزني‌هاي يونان با اعضاي اتحاديه اروپا و حمايت مستقيم و غير مستقيم اعضاي آن از يونان البته با ناخرسندي آنكارا رو به رو بود. اردوغان مدعي شد اروپايي‌ها به من گفتند شما رييس‌جمهور بزرگي هستيد، تضمين كنيد دو نظامي آزاد شوند. اما من به آنان پاسخ دادم من بزرگ‌تر از قوه قضاييه نيستم. به آنان توضيح دادم كه موضوع در دست دستگاه قضايي است و خانواده‌هاي آنان و مقامات كنسولي مي‌توانند با آنها ديدار كنند. عادلانه نيست كه موضوع دو نظامي يوناني را به بحث بگذاريد اما در مورد استرداد نظاميان تركيه كه پس از كودتا به يونان فرار كردند اصلا صحبت نكنيد. البته ما اين دو موضوع را به هم ربط نداديم، اما كساني كه دست به كودتا زدند همچنان در يونان هستند و وقتي ما خواستار استردادشان شديم آنان را به ما تحويل ندادند.
به اعتقاد اردوغان، تصميم‌گيري در مورد دو نظامي يوناني كه به مدت يك ماه در تركيه در بازداشت هستند، به قوه قضاييه اين كشور مربوط مي‌شود. وقتي عده‌اي قصد قتل وي را داشتند و هشت تن از آنان به يونان فرار كردند نخست وزير يونان اطمينان داد كه در عرض 10 تا 15 روز به تركيه تحويل داده خواهند شد ولي ماه‌ها و سال‌ها گذشت و اينك به دنبال پناه دادن به آنان هستند. قوه قضاييه تركيه با درخواست جديد وكلاي مدافع دو نظامي بازداشتي يوناني جهت آزادي آنان تا تاريخ محاكمه مخالفت كرده است. بر اساس استدلال قضات تركيه، با توجه به اينكه دو نظامي مورد نظر داراي محل اقامت در تركيه نبوده و در صورت آزادي احتمال فرار آنان از كشور جدي است و با توجه به وجود مدارك جديد در مورد اتهامات وارده عليه آنان با درخواست آزادي آنان مخالفت مي‌شود.
واكنش به اين سخنان اردوغان، البته تند و صريح بود. دفتر مطبوعاتي نخست‌وزير يونان در بيانيه‌اي اعلام كرد اردوغان اگر چيزي در مورد هشت نظامي تركيه‌اي براي گفتن داشت بايد آن را در ديدار رسمي با نخست‌وزير يونان از آتن بيان مي‌كرد. او مسير لغزنده و حملات تحريك‌آميز را انتخاب كرده و درصدد ارتباط دادن دو موضوع كاملا متفاوت است. آنكارا بايد صريحا دليل بازداشت دو نظامي يوناني كه اقدامي غير از ورود چند متري به خاك تركيه نكرده‌اند را اعلام كند.