تكذيب گذشته به اميد راي اعتماد
دومين سوال از مايك پمپئو در جلسه استماع روز پنجشنبه به ايران اختصاص داشت. عضو سابق كنگره امريكا از همان نخستين سوال به راحتي از سابقه پيشين خود درباره ايران فاصله گرفت و تلاش كرد خود را چهره‌اي حامي ديپلماسي، نگران اعتبار بين‌المللي ايالات متحده و هوادار ترميم توافق هسته‌اي با ايران و نه الزاما خروج از آن نشان دهد. وي تاكيد كرد كه اگر بتواند راي اعتماد لازم براي تكيه دادن بر كرسي ركس تيلرسون را كسب كند، پرونده ايران اعم از هسته‌اي و غيرهسته‌اي (فعاليت‌هاي منطقه‌اي و آزمايش‌هاي موشكي) در اولويت برنامه كاري وي خواهد بود. درحالي كه پمپئو در پاسخ به سوال درباره نگاهش به فرجام برجام تلاش مي‌كرد ادعا كند كه هنوز تا 12 ماه مه زمان زيادي باقي مانده و نبايد از هم‌اكنون درباره رفتار رييس‌جمهور در اين روز پيشدواري كرد اما نگراني سناتورها از سياست مدنظر نامزد وزارت امور خارجه در قبال برجام تا پايان جلسه استماع به محوري براي سوال‌هاي متعدد تبديل شد. مردي كه تا يك سال قبل برجام را توافق افتضاح خوانده بود در همان دقايق اول جلسه استماع، فرمان را چرخاند و ادعا كرد كه اصلاح برجام در چارچوب منافع ملي امريكا است. وي هچنين تاكيد كرد كه اگر برجام تا تاريخ 12 ماه مه اصلاح نشود و ترامپ تصميم خود را براي خروج از اين توافق عملي كند باز هم فرصت براي ديپلماسي در برابر ايران وجود دارد و وي به تلاش براي رسيدن به توافقي ديگر كه اصلاحات مدنظر ترامپ را در خود جا داده باشد، ادامه خواهد داد. سناتور بن كاردين از دموكرات‌هاي كميته روابط خارجي سنا از پمپئو سوال كرد كه آيا به عقيده وي در شرايطي كه اروپا و امريكا درباره اصلاح برجام تا تاريخ 12 ماه مه به توافق نرسند، واشنگتن بايد از توافق خارج شود؟ پمپئو در پاسخ به وي طرح‌هاي دولت ايالات متحده براي رويارويي با ايران و برخورد با برجام را تكرار و تاكيد كرد كه رييس‌جمهور به صراحت و با شفافيت مشخص كرده‌اند كه وظيفه وزير خارجه در اين باره چيست و او نيز در همين مسير گام برخواهد داشت. زماني كه سناتور كاردين، پمپئو را براي پاسخ شفاف‌تري تحت فشار قرار داد، وي گفت كه هنوز تاريخ 12 ماه مه نرسيده و وي به سوال بر پايه يك فرض كه عدم‌توافق ميان اروپا و امريكا بر سر اصلاح برجام است، پاسخ نمي‌دهد. وي در اين باره گفت: نمي‌توانم در پاسخ به سوال شما فقط به گفتن بله يا خير بسنده كنم. ما هنوز در مرحله‌اي كه شما مي‌گوييد قرار نگرفته‌ايم. اگر به اين نتيجه برسيم كه نمي‌توانيم توافق را اصلاح كنيم و ايرادهايي كه به برجام وارد مي‌دانيم - و خود شما هم با ما در اين مساله هم عقيده هستيد- قابل اصلاح نيستند، من و سايرين نظر خود را به رييس‌جمهور اطلاع مي‌دهيم. اگر هيچ شانسي براي اصلاح برجام وجود نداشته باشد من به رييس‌جمهور پيشنهاد مي‌دهم كه تمام تلاش خود را براي مذاكره با متحدان خود براي رسيدن به نتيجه و توافقي بهتر به كار بگيريم. اين تلاش حتي مي‌تواند بعد از 12 ماه مه (ضرب‌الاجل اعلامي ترامپ) نيز ادامه پيدا كند.
ادامه مذاكره پس از خروج امريكا از برجام
سخنان پمپئو درباره تداوم مذاكره با اروپا براي رسيدن به توافقي بهتر حتي پس از 12 ماه مه و بازگشت تحريم‌هاي هسته‌اي ايران با خروج امريكا از برجام مشخصا سناتورهاي حاضر در كميته روابط خارجي را شوكه و البته گيج كرد. ايران بارها اعلام كرده كه مذاكره مجدد درباره برجام ممكن نيست و حتي اگر اروپا و امريكا هم درباره شروط ترامپ براي اصلاح توافق هسته‌اي با هم به توافق برسند الزامي براي ايران وجود ندارد كه از نتيجه اين توافق تبعيت كند. در چنين شرايطي يك سوال ساده از گزينه ترامپ براي وزارت خارجه اين است كه بر چه اساسي اميدوار است با اروپا كه تا نيمه ماه مه به شروط ترامپ پاسخ مثبت نداده به توافقي برسد. در مرحله دوم حتي اگر اين توافق عملي شود چگونه مي‌خواهد ايران را كه در دو سال گذشته از اجراي برجام به دليل كارشكني‌هاي امريكا از منافع اقتصادي برجام به‌طور كامل بهره‌مند نشده باز هم به پاي ميز مذاكره براي توافقي جديد بكشاند و سوال اصلي‌تر اينكه چرا ايران بايد بازهم به توافق با دولتي اعتماد كند كه اعتبار رييس‌جمهور پيشين خود را نيز با خروج از يك تعهد بين‌المللي زيرسوال برده است؟
اعتراف ناخواسته مايك پمپئو
پمپئو در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود تلاش كرد نگراني سناتورها از خروج احتمالي امريكا از برجام را تقليل دهد. سوال بسياري از سناتورهاي كميته روابط خارجي سنا از پمپئو اين بود كه اگر ترامپ با عدم تمديد تعليق اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي ايران از اين توافق خارج شود، تبعات اين خروج يكجانبه از توافقي بين‌المللي چه خواهد بود؟ پاسخي كه پمپئو به اين سوال‌ها داد در تناقض كامل با داده‌هاي سرويس‌هاي اطلاعاتي و امنيتي امريكا بود. وي اعلام كرد كه خروج امريكا از توافق هسته‌اي با ايران نمي‌تواند آغازگر يك بحران اتمي باشد. وي در اين باره گفت: ايران قبل از برجام به سرعت به سمت ساخت سلاح هسته‌اي نمي‌رفت. هيچ نشانه‌اي هم وجود ندارد كه اگر توافق وجود نداشته باشد آنها فورا به سمت ساخت سلاح هسته‌اي بروند. ساعاتي پس از اين اظهارات پمپئو در حضور سناتورهاي كميته روابط خارجي مجلس سنا، «محمدجواد ظريف» وزير امور خارجه ايران در توييتي با اشاره به اظهارات وي نوشت: «امريكا دچار ورشكستگي اخلاقي شده است. ورشكستگي اخلاقي امريكا در اذعان رييس سيا به صورت كامل به نمايش درآمد؛ در گذشته ايران به‌خاطر ادعاهاي نادرست تلاش براي دستيابي به سلاح هسته‌اي تحريم شد. اكنون تحريم‌ها بايد باز گردند چون ما (ايران) به دنبال سلاح اتمي نيستيم؟»در فضاي مجازي نيز اظهارنظر پمپئو درباره اينكه ايران در گذشته نيز با سرعت به سمت بمب اتم نمي‌رفته است با واكنش‌هاي بسياري روبه‌رو شد. دولت باراك اوباما در مدت زمان هشت سال حضور در كاخ سفيد با همين بهانه كه فاصله زماني دستيابي ايران به بمب اتم كاهش يافته و به 3 تا 6 ماه رسيده، شديدترين نظام تحريمي را عليه ايران اعمال كرد. اين در حالي بود كه ايران بارها بر ماهيت صلح آميز برنامه اتمي خود تاكيد كرده و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز در نهايت به دليل نداشتن مدارك لازم براي اثبات ادعاي چندساله خود درباره ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي ايران ناچار به مختومه اعلام كردن اين پرونده شد. پمپئو خواسته يا ناخواسته در مقام دفاع از استراتژي رييس‌جمهور فعلي امريكا براي خروج از برجام نه فقط سخنان خود در سال‌هاي قبل درباره ايران را تكذيب كرد كه اعتراف كرد تلاش دولت‌هاي متفاوت در امريكا براي امنيتي كردن برنامه هسته‌اي صلح آميز ايران نه بر پايه داده‌هاي اطلاعاتي كه بر اساس سياست مخالفت با هر حركت مشروع ايران پس از انقلاب اسلامي بوده است. در حالي كه به نظر مي‌رسد دولت ترامپ اصولا براي فرداي تصميم‌گيري‌هاي خود استراتژي خاصي ندارد، پمپئو نيز در پاسخ به سوال سناتور دموكرات روبرت منندز كه دولت ترامپ چگونه مي‌خواهد از پس تبعات خروج يك جانبه از برجام برآيد تنها به گفتن اين جمله بسنده كرد كه ما يك استراتژي داريم. در بخش‌هاي ديگري از اين جلسه پمپئو كه پيش از اين از گزينه نظامي عليه ايران حمايت كرده بود تاكيد كرد كه به دنبال توسل به زور نيست. وي در اين باره گفت: شكي وجود ندارد كه سياست اين دولت و نگاه من اين است كه راهكار ممانعت از دستيابي ايران به سلاح اتمي، ديپلماسي است.
كيش و مات پمپئو با عكس روحاني، پوتين و اردوغان
شايد سخت‌ترين بخش از مكالمه پمپئو در جلسه استماع در مواجهه با تصوير آخرين ديدار روساي جمهور ايران، روسيه و تركيه در استانبول حول محور رايزني‌هاي آستانه براي حل و فصل بحران در سوريه بود كه سناتور منندز به وي نشان داد و گفت: ايراد اين عكس كجاست؟ پمپئو در پاسخ گفت: اين عكس يا شبيه آن را ديده‌ام اما لطفا يك راهنمايي بكن. سناتور منندز در پاسخ گفت: ايرادش اينجا است كه ايالات متحده غايب است. تركيه كه عضو ناتو است با روسيه و ايران همراه است و ما در اين صحنه حضور نداريم.