درباره كامران فاني
همچنان سرزنده، همچنان پيگير
كمتر كسي است كه دل در گروي هنر، تاريخ و ادبيات داشته باشد ولي نام كامران فاني را نشنيده باشد. فاني،زاده ۲۵ فروردين ۱۳۲۳، نويسنده، مترجم، كتابدار و نسخه‌پژوه و عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي و عضو هيات علمي دانشنامه تشيع است. علاوه بر ترجمه عناويني مانند «علم در تاريخ» نوشته جان برنال و «آدم‌هاي ماشيني: روبات‌ها نوشته كارل چاپك» در ميان ترجمه‌هاي فاني به آثاري از نويسندگان شهير روس همچون آنتون چخوف (سه خواهر و مرغ دريايي) و فئودور داستايوفسكي (خطابه پوشكين) نيز ديده مي‌شود. آثاري كه در ميان آثار ادبي جهان جايگاه ويژه‌اي به خود اختصاص مي‌دهند و در ايران نيز علاقه‌مندان زيادي دارند.
فاني درباره اهميت نويسنده‌اي مثل پوشكين در ادبيات روس چنين مي‌گويد: «پوشكين بزرگ‌ترين شاعر يا نخستين شاعر روسيه بوده است. همچنين ادبيات روسيه به طور كلي از قرن 19 آغاز مي‌شود و پوشكين بنيانگذار آن است. او نخستين داستان‌نويس روسيه به حساب مي‌‌آيد و بسياري از نويسندگان روس خود را مديون او مي‌دانند. روس‌ها هرگز درباره اهميت پوشكين شك نداشته‌اند و بي‌ترديد او را يكي از بزرگ‌ترين شاعران و نويسندگان روسيه مي‌دانسته‌اند. هرچند شايد به تصور ما ديگر نويسندگان روس مانند فئودور داستايوفسكي برجسته‌تر باشند، اما پوشكين در تراز بالاتري قرار دارد.»
افزايش سرعت تبادل اطلاعات و گسترش ابزارهاي رسانه‌اي، در نتيجه كاهش سرانه مطالعه (به‌ويژه در زمينه رمان) از جمله مسائلي است كه از نظر اين مترجم و پژوهشگر دور نمانده است. فاني درباره اهميت رمان در دوران معاصر مي‌گويد: «رمان از دل تجربه‌هاي آدم‌هاي متوسط به دنيا آمده است و بخواهيم نخواهيم به حياتش ادامه مي‌دهد. شايد عده‌اي ناقوس مرگ آن را به صدا درآورده باشند و فكر كنند پيشرفت تكنولوژيكي ارتباطي و گسترش غول‌هاي رسانه‌اي به كمرنگ شدن رمان كمك كرده باشد اما واقعيت اين است كه عده‌اي رمان را كنار زندگي خود تعريف كرده‌اند و به آن فكر مي‌كنند. شايد عده اينها زياد نباشد. لااقل در شتاب زمانه حاضر كه گاهي فرصت فكر كردن را شكار مي‌كند مي‌تواند چنان خيال آدمي را هدف قرار دهد كه سيلان و جولان ذهن ممكن نباشد و رمان چنين ابزاري مي‌خواهد. ذهني كه بتواند درگير ريتم مشخص متن شده و ساعت‌ها موازي اين جهان مخاطب را در دنيايي ديگر حركت دهد.»
كامران فاني نيز مثل ديگر مترجمان و پژوهشگران صاحبنام ايراني عرصه فرهنگ را با دقت رصد مي‌كند و شايد از عضو هيات علمي، مشاور رياست و عضو شوراي عالي مشاوران كتابخانه ملي جز اين انتظار نمي‌رود اما او همچنان سرزنده و با جديت پيگير مسائل اين حوزه است.