سرودي براي تقديس هويت ملي
عبدالجبار كاكايي
ميان تمام ترانه‌هايي كه با تاريخ موسيقيايي ايران گره خورده است، نمونه‌هاي ماندگاري وجود دارد كه هيچگاه از گذر زمان جا نمانده‌اند و فارغ از تمام حواشي، نسل به نسل جلو آمده‌اند و محبوبيت‌شان همان‌طور دست‌نخورده باقي مانده است؛ ترانه‌هايي كه امضاي صاحب اثر مي‌شوند و تا هميشه ياد او را زنده نگه مي‌دارند. سرود «اي ايران» يكي از اين ترانه‌هاي ماندگار است.
ترانه‌اي كه سروده حسين گل‌گلاب است و براي شاعرش شبيه امضاي درخشان و ناب است. ماندگاري اين ترانه ويژگي‌هاي بسياري دارد. جدا از تلفيق كلام و موسيقي ترانه «اي ايران» كه به‌هرحال مورد توجه آهنگسازها هم قرار گرفته، جوهري در اين شعر وجود دارد كه باعث ماندگاري آن شده است؛ مي‌توان گفت به نوعي تقديس هويت ملي ايران و به تعبير شاعر، مرز پُر گوهر است.
نام هيچ شخصي در اين سروده نيست و نوعي فروتني ملي در اين اثر ديده مي‌شود كه شاعر آن را در اين كلمات بروز داده است. اشارات مشهوري كه جز مواردي است كه مردم با آنها مانوس هستند، مانند فداكاري در راه وطن و مقاومت در برابر دشمنان وطن، از جمله ويژگي‌هايي است كه اين اثر را در ذهن همگان ماندگار كرده و مي‌بينيم كه بعد از گذشت سال‌ها نه تنها از يادها نرفته كه نسل به نسل زنده مانده و شنيده شده است. علاوه بر اين، زمان سرودن اين ترانه، شهريور ماه سال 1320 مصادف با يكي از پُرمخاطره‌ترين دوره‌هاي تاريخي
ملت ايران بود.
درست در اين نقطه عطف، ترانه‌اي شكل مي‌گيرد كه ميان ده‌ها سرودي كه ساخته شده، جزء معدود ترانه‌هايي است كه نام هيچ رييس، قوم، حاكم يا پادشاهي در آن نيست و شايد يكي از دلايل اين اتفاق حس مالكيت حسين گل‌گلاب به آثار خودش است. حسين گل‌گلاب شاعري بود كه به كارهايش احساس تعلق‌خاطر داشت و آنها
را حفظ مي‌كرد .