ز تعارف كم كن و بر مبلغ افزا
محمد دهقاني
قديم‌ترها كه هنوز روز «بزرگداشت فردوسي» و امثال آن در تقويم جايي نداشت، سطح آشنايي ما با سعدي، فردوسي و حافظ بيشتر بود. در كتاب‌هاي درسي، مدرسه و خانه با آنها زندگي مي‌كرديم و اين مناسبت‌ها هم وجود نداشت كه كسي بخواهد براي اسطوره ادبي بزرگداشت برگزار كند و با شعار و همايش، فقط از ارزش‌ها بگويد. اما حالا با اينكه اين مناسبت‌ها زياد شده و بزرگداشت فردوسي در تقويم يك روز به خصوص براي خود دارد، اما از اصل قضيه دور افتاده‌ايم. اصل اين است كه ما بايد شاهنامه را بخوانيم و به آن اهميت دهيم. در مدارس و كتاب‌هاي درسي داستان‌هاي شاهنامه باشند تا دانش‌آموزان فرصتي براي خواندن اين شاهكارهاي ادبي پيدا كنند. اما جايي‌كه در كتاب‌هاي درسي داستان‌هاي شاهنامه با داستان‌هاي مورد نظر ديگران جايگزين مي‌شود، از كدام آشنايي و شناخت حرف مي‌زنيم؟ در جامعه‌اي زندگي مي‌كنيم كه نقاشي 5000 متري شاهنامه را كه بزرگ‌ترين اثر هنري ايران بوده، با صرف يك سال وقت و هزينه در ميدان فردوسي مشهد مي‌كشند، بعد ناگهان يك شبه آن را محو مي‌كنند و رنگ روي آن مي‌پاشند. در چنين شرايطي اين حرف‌ها و مناسبت‌ها جايي ندارد و صرفا به كاربردهاي سياسي تعبير مي‌شوند؛ اينكه فقط ادعا كنيم كه بزرگداشت سعدي، حافظ و فردوسي داريم و با اين القاب چهره فرهنگي ايران را در صحنه بين‌المللي جلوه ببخشيم. حقيقت تلخ اين است كه كسي دلش براي فردوسي و شاهنامه نمي‌سوزد و با قرار دادن اين مناسبت‌ها در تقويم نمي‌توان ياد و خاطره اساطير ادبي را زنده نگه داشت. اگر بنا داريم از شاهنامه بگوييم و فردوسي را بشناسيم، بهتر است دست از بازي با مناسبت‌ها‌برداريم و تابع اين ضرب‌المثل باشيم: «ز تعارف كم كن و بر مطلب افزا.»