بلوغ و اتيسم
ريحانه ظهيري
۱- مواجهه با دوران بلوغ
در دوران بلوغ، نوجوانان متوجه تغييراتي در بدن خود مي‌شوند. قبل از شروع اين تغييرات لازم است آگاهي‌هاي ابتدايي به‌وسيله پدر و مادر به نوجوان داده شود. به عنوان مثال، در رابطه با بلوغ دختران بهتر است با فرزند دختر در مورد قاعدگي و چگونگي استفاده از محصولات بهداشتي زنانه صحبت شود. به عنوان پدر و مادر، مي‌توانيد با استفاده از ابزارهايي همانند تصاوير يا كارتون‌هاي آموزشي، آگاهي بخشي را موثر و آسان‌تر كنيد. براي اكثر خانواده‌هاي اتيسم مواجهه با دوره بلوغ بسيار طاقت‌فرساست و بعضا خانواده‌ها تصور مي‌كنند با گرفتن دارو براي فرزندان‌شان موفق مي‌شوند تا به هر دليلي دوران بلوغ را به تاخير بيندازند. طي صحبتي كه با مادر يكي از دختران اتيستيك داشتم ايشان ابراز كردند: «دخترم در زمان بلوغ تحت نظر دكتر غدد و ماما بود. به‌دليل بلوغ زودرس دخترم، دكتر به درخواست من براي او سرنگ نوشت كه بلوغ او را به تاخير بيندازيم. اما متاسفانه عدم آشنايي پرستاران آن بيمارستان با افراد اتيستيك و برخورد نادرست با دخترم باعث بي‌تابي بيش از اندازه و نهايتا منجر به پرخاشگري او در آينده شد. بعد از آن اتفاق هميشه افسوس مي‌خورم كه چرا نگذاشتم بلوغ دخترم به صورت طبيعي اتفاق بيفتد و با به تاخير انداختن آن باعث پرخاشگري او شدم!»
۲- اصلاح و نظافت شخصي
برخي از نوجوانان براي دوش گرفتن و اصلاح كردن نياز به يادآوري دارند. آنها ممكن است خيلي اهميت پذيرش اجتماعي را درنيابند، به همين دليل انگيزه كمتري براي نظافت خود دارند. اما پرسشي كه لازم است مطرح شود اين است كه نوجوان شما چرا از دوش گرفتن و اصلاح كردن دوري مي‌كند؟ آيا مساله او براي عدم نظافت ممكن است بر سر مشكل حسي باشد؟ فرض كنيد او از احساس ريختن آب روي بدن خود از سر دوش متنفر است. اگر چنين است براي او شرايطي را مهيا كنيد تا با كنترل جريان آب روي بدن خود از بارش سوزني آب جلوگيري كند. همچنين لازم است با تمرين‌هاي مداوم حساسيت نوجوان اتيستيك خود را به لرزش و صداي ماشين اصلاح يا برندگي تيغ از بين ببريد. معمولا كار درمانگران مي‌توانند به فرزند شما در تقويت چنين مهارت‌هايي كمك كنند.
۳- جهان اجتماعي
سال‌هاي نوجواني زماني است كه نوجوانان سعي در محبوب واقع شدن و پيشرفت تحصيلي دارند. در همين زمان نوجوانان اتيستيك ممكن است دردناكانه آگاه شوند كه متفاوت از همسالان‌شان هستند و برخلاف همكلاسي‌هاي خود قادر به دوستيابي قوي نخواهند بود. يكي از چالش‌هايي كه افراد اتيستيك در دوران نوجواني با آن روبرو هستند مي‌توان به رفتارهاي مختلف اجتماعي كه در معرض آن قرار مي‌گيرند و آگاهي از مشكل ارتباطات با ديگر افراد جامعه، اشاره كرد. به همين‌دليل شكاف بين دانش‌آموزان اتيستيك و همسالان آنان در طول سال‌هاي نوجواني گسترش بيشتري مي‌يابد و در اكثر مواقع ممكن است تنها بمانند. بسياري از نوجوانان سعي در مبارزه با انزواي اجتماعي را دارند اين در حالي است كه درصد بسيار بالايي از نوجوانان اتيستيك همكلاسي‌هاي خود را خارج از مدرسه ملاقات نمي‌كنند و هرگز به فعاليت‌هاي اجتماعي فراخوانده نمي‌شوند.
۴- بايد و نبايد‌هاي جنسي
نوجوانان در دوران بلوغ احساسات گوناگوني از جمله خواست‌هاي جنسي و عاشقانه كه اين احساسات از دختر تا پسر بسيار متفاوت است را تجربه مي‌كنند. سنين نوجواني به خودي خود مي‌تواند براي تمامي افراد استرس و سردرگمي در پي داشته باشد. حال آنكه اگر فردي داراي اختلال اتيسم باشد شرايط به نوع ديگري براي خانواده و اطرافيان شخص چالش بر‌انگيز خواهد بود. نوجوان اتيستيك مثل همه همسالانش، نياز به راهنمايي در چگونگي برخورد با تمايلات جنسي خود را دارد. در حالي كه بعضي از رفتارها در طول سال‌هاي نوجواني بهبود مي‌يابند، برخي بدتر مي‌شوند. افزايش رفتارهاي اتيستيك يا تهاجمي ممكن است يكي از راه‌هايي باشد كه برخي از نوجوانان تنش و سرخوردگي تازه‌اي را نشان مي‌دهند. بنابراين بهتر است جاي سركوب نيازهاي طبيعي با صحبت و مراجعه به روان‌شناس آشنا به مسائل كودكان و نوجوانان استثنايي به فكر بهبود شرايط باشيم.
۵- بلوغ امري اجتناب‌ناپذير
بايد توجه داشت كه بلوغ امري اجتناب‌ناپذير است و براي تمام انسان‌ها اتفاق مي‌افتد، مهم است كه با معلم، دكتر و درمانگر فرزند خود برنامه‌اي براي آنچه در طول سال‌هاي حياتي نوجوان بايد انجام دهيد، تهيه كنيد. با برنامه‌ريزي و پشتيباني، مي‌توانيد اين زمان تغييرات را تا حد ممكن بهبود ببخشيد و نوجوانان اتيستيك را تشويق كنيد تا رفتارهاي جديد را ياد بگيرند و مهارت‌هاي اجتماعي بيشتري به دست آورند.