امريكا پشت شورشيان سوري را خالي كرد
توافق نانوشته
ميثم سليماني
شرايط در جنوب سوريه به شكل عجيبي در حال رقم خوردن است. به نظر مي‌رسد توافقي نانوشته براي كنترل بر اين منطقه به دست آمده است كه اگرچه به‌طور رسمي بيان نمي‌شود اما در عمل اين اتفاق رخ داده است. ارتش سوريه و نيروهاي متحد قدم به قدم در حال پيشروي در مناطق جنوب غربي سوريه هستند تا مقاومت نيروهاي شورشي در جنوب را در هم بشكنند و مناطقي بيشتر را تحت كنترل خود قرار دهند. به گزارش رويترز، خبرها حاكي از آن است كه هزاران غيرنظامي از مناطقي كه تحت حمله قرار گرفته فرار كرده‌اند تا خود را به مرز با اردن و سرزمين‌هاي اشغالي برسانند چرا كه آنها نگران گسترش جنگ و به خطر افتادن جان‌شان هستند. شورشيان اعلام كردند صدها خانواده با وسايل شخصي طي روزهاي اخير به شهرهايي مانند طيبه و متاعيه نقل مكان كردند و در چند كيلومتري مرز با اردن مستقر شدند. گفتني است، ارتش سوريه بيشترين تمركز حملات خود را روي شمال استان درعا قرار و برخي شهرهايي همچون بصري را مورد هدف قرار داده است چرا كه اين مناطق براي مخالفان بسيار استراتژيك به شمار مي‌آيد و آنها در مجاورت اردن و ارتفاعات تحت اشغال جولان قرار گرفته‌اند. حتي اهالي برخي روستاهايي كه در استان قنيطره بودند نيز به سمت اردوگاه‌هايي مي‌روند كه در نزديكي مرز با سرزمين‌هاي اشغالي بنا شده است. ورود نيروهاي ارتش به جنوب سوريه عملا توافقي كه يك سال پيش ميان امريكا و روسيه در خصوص عدم درگيري نظامي در اين منطقه صورت گرفت را ناديده مي‌گيرد و برخي معتقدند كه ممكن است جنگ را پيچيده‌تر كند اما برخي ديگر معتقدند كه اين روند شايد توافقي ميان همه طرف‌ها براي حضور ارتش در جنوب سوريه باشد. شورشيان اعلام كردند كه درگيري‌هاي شديدي ميان نيروهاي سوريه و ارتش آزاد در منطقه سويدا ميان دو طرف درگرفته است. ابوبيان فرمانده نيروهاي جنوب ارتش آزاد سوريه به رويترز گفت: نيروهاي ما در حال مبارزه شديد هستند و به بسيج نيروهاي خود براي مقاومت در برابر ارتش سوريه ادامه مي‌دهند. رسانه‌هاي دولتي اعلام كردند كه تروريست‌ها خمپاره‌هايي را به سمت روستاي دوما و در راه ارتباطي ميان دمشق و درعا پرتاب كرده‌اند اما عملا مردم در غرب شهر سويدا توسط شورشيان مورد هدف قرار گرفتند. در چنين شرايطي هرچند ايالات متحده نسبت به ادامه درگيري‌ها و حمله ارتش سوريه به اسد و متحدان آن يعني روسيه هشدار داده است اما عدم اقدام جدي امريكا اين گمانه‌زني را به وجود آورده كه حملات ادامه‌دار خواهد بود. حتي برخي خبرها حاكي از آن است جنگنده‌هاي روسي نيز عمليات‌هاي هوايي خود را در استان درعا آغاز كردند. در اين بين دو سناريوي جدي وجود دارد. نخست اينكه جنوب غربي سوريه همواره از جمله نگراني‌هاي استراتژيك اسراييل محسوب مي‌شد كه در اين مناطق چه گروه يا چه كسي حضور دارند. از همين رو بارها اسراييل سعي كرد تا به نحوي نيروهاي حامي بشار اسد را از اين مناطق دور كند و حملاتي را عليه مواضع نيروهاي ايراني در سوريه انجام داد. اما واقعيت آن است كه به نظر مي‌رسد روسيه، امريكا و اسراييل به يك توافق دست يافته‌اند كه نيروهاي ارتش سوريه رفته‌رفته با شكست شورشيان و تروريست‌ها در منطقه كنترل كامل بر مرزها با اردن و رژيم اسراييل را به دست گيرند. همچنين پيام واشنگتن به شورشيان در جنوب غرب سوريه نيز دست به دست در رسانه‌ها مي‌چرخد. رويترز گزارش داد كه ايالات متحده به شورشيان سوريه در جنوب غرب هشدار داده است كه نبايد انتظار داشته باشند در برابر حملات گسترده دولت سوريه به آنها كمك شود. از همين رو حضور جنگنده روسي بر فراز منطقه مورد توافق ميان امريكا و روسيه پيام روشن‌تري را به مخالفان مي‌رساند كه حملات ارتش سوريه با حمايت هوايي روسيه همراه خواهد بود و اين اتفاق با مخالفت جدي امريكايي‌ها مواجه نخواهد شد. پيام امريكايي‌ها به سران ارتش آزاد به صورت واضح و روشن به آنها ارسال شده و به آنها گفته شده است كه شما نبايد تصميمات خود را بر اساس فرض يا انتظار يك مداخله نظامي از سوي ما طرح‌ريزي كنيد. اما سناريوي دوم ممكن است شرايط را به سمت يك جنگ عميق‌تر در سوريه سوق دهد. اردن اكنون نگران افزايش تنش‌ها در مرز خود است و ديپلماسي فشرده‌اي را با روسيه و امريكا براي كنترل اوضاع آغاز كرده است و قصد دارد به هر نحو ممكن توافق آتش‌بس در منطقه را حفظ كند و جلوي يك رويارويي گسترده را نيز بگيرد چرا كه دغدغه اصلي اردن سيل پناهجوياني است كه ممكن است از مرز سوريه به سمت اردن سرازير شوند و اين مي‌تواند بحران را براي امان شديدتر از هر زمان ديگري كند.
اما مجموعه شرايط نشان مي‌دهد كه سناريوي اول به واقعيت نزديك‌تر است. شايد در اين بازي اردن حضور نداشته باشد و توافقي سه جانبه ميان روسيه، امريكا و اسراييل صورت گرفته باشد. به نظر مي‌رسد روسيه آنها را متقاعد كرده است تا ارتش سوريه در منطقه مستقر شود تا اينكه نيروي سوم و ناشناخته‌اي در اين منطقه حضور داشته باشد. مركز مطالعات جنگ ايالات متحده سال گذشته گزارشي را منتشر كرد كه نشان مي‌داد، تروريست‌هاي القاعده رشد بسيار زيادي در جنوب سوريه داشته‌اند. اين گزارش نتيجه‌گيري مي‌كند كه القاعده در تلاش است تا بقاياي گروه‌هاي اپوزيسيوني كه تحت حمايت ايالات متحده در جنوب سوريه هستند را از بين ببرد تا يك مركز قدرت پايدار در امتداد مرز سوريه و اردن ايجاد كند؛ استراتژي‌اي كه القاعده طي يك سال گذشته سعي كرده آن را به صورت چراغ خاموش پيش ببرد. در چنين شرايطي كه ايالات متحده علاقه‌اي براي هزينه بيشتر براي اپوزيسيون و شورشيان در مناطق جنوبي سوريه ندارد، از همين رو بايد ميان القاعده و ارتش سوريه يك گروه را انتخاب مي‌كرد تا كنترل مرزها را برعهده داشته باشند بنابراين ارتش سوريه انتخاب شده است تا دوباره كنترل بر مرزها را در دست بگيرد و نه تنها تروريست‌ها را از منطقه دور كند بلكه امنيت مرز با اسراييل و اردن را به عنوان دو متحد كليدي امريكا حفظ كند و همچنين در يك توافق ايران را از بلندي‌هاي جولان و مرز با سرزمين‌هاي اشغالي دور كند.