جنجال پناهجويان رهبران اروپايي را سر يك ميز نشاند
وحشت از چنددستگي در قاره سبز
شهاب شهسواري
رهبران اروپايي بعد از سه سال، بار ديگر به دليل موج پناهجويان خارجي، زير تيغ تند انتقادها قرار گرفته‌اند. از يك سو راي‌دهندگان در كشورهاي اروپايي خواستار سخت‌گيري بيشتر دولت‌هاي‌شان در برابر ورود پناهندگان از آب‌هاي مديترانه هستند و از سوي ديگر گروه‌هاي مدني و فعالان حقوق بشري دولت‌هاي اروپايي را به چاره‌انديشي براي بي‌پناهاني دعوت مي‌كنند كه براي فرار از جنگ و فقر در آب‌هاي مديترانه سرگردان شده‌اند. هر چند تعداد پناهجويان ورودي به خاك اروپا نسبت به اوج اين بحران در سال 2015 كه با سيل بيش از يك ميليون پناهجو به اتحاديه اروپا آغاز شد، به شكل چشمگيري كاهش پيدا كرده است، اما همچنان اتباع كشورهاي بزرگ اروپايي، نسبت به سياست‌هاي دولت‌هاي‌شان براي پذيرش اين پناهجويان به سختي انتقاد مي‌كنند. به گزارش رويترز نظرسنجي‌هاي جديد نشان مي‌دهد كه در ميان 500 ميليون نفر جمعيت كشورهاي عضو اتحاديه اروپا، بزرگ‌ترين نگراني همچنان مساله سياست‌هاي مهاجرتي و پناهجويان است. روز گذشته رهبران كشورهاي اروپايي در بروكسل گرد هم آمدند تا در يك جلسه اضطراري با يكديگر در مورد سياست‌هاي آينده اتحاديه اروپا در برابر مهاجران گفت‌وگو كنند.
متغير ايتاليا
انتخابات اخير در ايتاليا و راي مردم اين كشور به دو گروه تندروي جنبش پنج‌ستاره و حزب ليگ، بار ديگر مساله پناهجويان را به يك بحران سراسري در اروپا تبديل كرده است. متيو سالويني، وزير كشور جديد ايتاليا كه رهبري حزب راستگراي ليگ را در اختيار دارد، در اولين روزهاي خدمتش جلوي ورود يك كشتي امدادي حامل پناهجويان نجات‌يافته در درياي مديترانه را به سواحل ايتاليا گرفت. ايتاليا اين كشتي را به سمت مالت هدايت كرد، اما دولت مالت نيز حاضر به پذيرش صدها پناه‌جويي كه روي عرشه اين كشتي امدادي بودند، نشد. هر چند عاقبت كشتي جنجالي آكواريوس توانست در سواحل اسپانيا پهلو بگيرد، اما سياست ضدمهاجرتي ايتاليا همچنان در برابر ديگر كشتي‌ها و قايق‌هاي نجاتي كه روي درياي مديترانه به كمك پناهجويان سرگردان مي‌رود، ادامه پيدا كرده، تا جايي كه نگراني‌ها در مورد سرنوشت پناهجويان سرگردان روي دريا به‌شدت افزايش يافته است.
تحريم‌هاي پاريسي
امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه كه در كنار آنگلا مركل، بلوك قدرتمند رهبري اتحاديه اروپا را در اختيار دارد، در تازه‌ترين سخنان خود روز شنبه تهديد كرده‌بود كشورهاي عضو اتحاديه اروپا كه از پذيرش پناهجويان و اعطاي پناهندگي به آنها خودداري كنند، توسط اتحاديه تحت تحريم‌هاي اقتصادي قرار بگيرند. آنگلا مركل، كه دولتش به تازگي با بحران انشعاب اتحاديه سوسيال مسيحي ايالت باواريا و استعفاي وزير كشور دست و پنجه نرم مي‌كند، در جلسه ديروز تلاش كرد تا كشورهايي مانند يونان و ايتاليا را قانع كند تا تلاش‌هاي بيشتري براي قبول كردن مهاجران انجام دهند و موج مهاجراني كه به مرزهاي آلمان وارد مي‌شوند، كنترل شود. غالب پناهجوياني كه از طريق درياي مديترانه به سمت اروپا حركت مي‌كنند، هر چند در گام اول در سواحل يونان يا ايتاليا اسكان پيدا مي‌كنند، اما ترجيح مي‌دهند كه نهايتا با گرفتن پناهندگي در آلمان، سوئد و ديگر كشورهاي ثروتمندتر اروپايي، زندگي تازه‌اي آغاز كنند. متحدان باواريايي خانم مركل در آلمان، معتقدند كه بايد جلوي ورود پناهجوياني كه قبلا در كشوري ديگر به عنوان پناهنده پذيرفته‌شده‌اند، به خاك اين كشور محدود شود. آنگلا مركل و امانوئل ماكرون، خواستار تلاش كشورهاي ديگر اروپايي براي پذيرش تعداد بيشتري پناهجو هستند تا فشار از روي آلمان، ايتاليا و يونان، برداشته‌شود و پناهجويان به صورت منصفانه‌تري در خاك اروپا تقسيم شوند. كشورهاي شرق اروپا مانند لهستان و مجارستان به تازگي مرزهاي خود را به بهانه نگراني امنيتي و احتمال بروز حملات تروريستي اسلام‌گرايان افراطي، روي تمامي پناهجويان خارجي بسته‌اند.
تهديد امانوئل ماكرون به تحريم اقتصادي و مالي كشورهايي كه حاضر به پذيرش پناهجويان نيستند با واكنش بسيار تند دولت ايتاليا مواجه شده است كه فرانسه را اصلي‌ترين عامل بحران پناهجويان معرفي كرده است. ايتاليا همزمان از مالت به دليل عدم پذيرش كشتي‌هاي مسترد شده از سواحل ايتاليا به دليل رفتار غيرانساني انتقاد كرده است. به گزارش رويترز اروپايي‌ها نگران هستند كه نرسيدن به يك نتيجه مشخص در مورد آينده بحران پناهجويان باعث شود كه اختلافات ميان كشورهاي اين اتحاديه در مذاكرات براي بودجه هفت ساله بعدي اروپا، از سال 2021 تا 2028 تاثير منفي بگذارد.
شكاف در اروپا
رهبران اروپايي همچنان در رسيدن به يك توافق مشترك و سياست هماهنگ براي برخورد با پناهجويان به نتيجه‌اي مرضي‌الطرفين نرسيده‌اند. از يك سو سياست‌هاي مهاجرپذيرانه دولت آنگلا مركل، صدراعظم آلمان در داخل اين كشور باعث يك بحران تازه سياسي شده است تا جايي كه متحدان قديمي او در اتحاديه سوسيال مسيحي ايالت باواريا، تهديد به شكستن ائتلاف سنتي‌شان با مركل كرده‌اند. بي‌نتيجه ماندن مذاكرات پيشين براي تامين هزينه‌ها و تقسيم پناهجويان در كشورهاي مختلف باعث شده است تا هر كشور عضو اتحاديه به صورت مستقل اقدام به سخت‌گيري بيشتر در مرزهاي بين‌المللي خود كند تا اجازه ندهد پناهجويان بيشتري به خاك كشورش وارد شوند. هم زمان هر يك از اين كشورها ابتكارهاي مستقلي را براي كمك به كشورهاي مختلف شمال آفريقا و خاورميانه براي جلوگيري از اعزام پناهجويان از اين كشورها به مقصد اروپا در پيش گرفته‌اند. اما مجموع پناهجوياني كه طي 6 ماه گذشته از دريا عبور كرده‌اند و به مرزهاي اتحاديه اروپا رسيده‌اند، نسبت به سال 2015 به كمتر از يك دهم رسيده است و تنها 41 هزار پناهجو از ابتداي سال 2018 تاكنون توانسته‌اند با عبور از درياي مديترانه به خاك اروپا برسند. با وجود كاهش چشمگير رقم پناهجويان، مساله مهاجرت به يك موضوع جنجالي و تعيين‌كننده در سياست اروپا تبديل شده است كه مي‌تواند باعث پيروزي يا شكست احزاب در انتخابات شود. طي ماه‌هاي گذشته ايتاليا و مجارستان شاهد انتخاباتي بودند كه گروه‌هاي سياسي با شعارهاي ضدمهاجرتي توانستند قدرت را از رقبا بگيرند.