گپ و گفت با بهمن و بهرام حاج ابول لو
كارهاي خوب گاهي ديده نميشوند
غزاله بداغي
در دومين شماره از پرونده بررسي وضعيت فيلم كوتاه سراغ بهمن و بهرام حاج ابوللو رفتيم. برادران تبريزي كه از ابتداي سال فيلمشان در جشنوارههاي مختلف نهال، پروين اعتصامي، فيلم كوتاه تهران و... به نمايش درآمده و با استقبال مواجه شدهاند. خودشان هم از نتيجه كارشان راضياند. در اين گفتوگو چگونگي و مسير حرفه اين دو برادر را ميخوانيد.
بهرام: ادعاي بزرگي است اگه بگيم با زبان سينما آشنا شديم هنوز داريم روي الفباش كار ميكنيم ولي آغاز فيلمسازي ما از فيلم دنيايي متناسب و نامتناسب، يك فيلم تجربي بود كه در دوران دبيرستان با يك هنديكم خانگي ساختيم و با سادهترين نرمافزار تدوينش كرديم كه باعث شد برگزيده كشوري همون سال در قسمت دانشآموزي بشيم بعد از ورودمون به دانشگاه در رشته نقاشي ايراني و طراحي فرش فعاليتهايي تو كانون فيلم دانشگاه انجام داديم و همون روزاي اول دانشگاه بحران خشك شدن درياچه اروميه ما رو ترغيب كرد يك فيلم در مورد درياچه بسازيم ولي خوب نوشتن يك داستان و ساختن اون كمي سختتر بود. باز با دوربين خانگي بدون داشتن گروه تصوير و حتي صدا (البته بدون شوخي بگم فيلم ساختن در اونوقت اونقدر برامون در قيد و بند گروه و عوامل نبود و بيشتر مربوط بود به اينكه تجربه كنيم و چيزي بسازيم) خانه خودمان را لوكيشن كرديم از مادر و مادربزرگ گرفته تا پدر و برادر بزرگ همگي نقشي رو بازي كردن و تصاوير رو خودمون گرفتيم و تلاش كرديم فيلمو در جهت نوشتمون كارگرداني كنيم به هرحال فيلمو به هر سختي طي سه روز تصويربرداري كرديم و دوست هم دانشگاهيمون علي مسلمي كه اونوقتا داشت تدوين ياد ميگرفت فيلمو تدوين كرد همون سال از جشنواره نماز همدان جايزه اول فيلمو كسب كرديم اين بود كه حوزه هنري استان تهيهكننده فيلم بعدي ما شد. البته جريان فرق ميكرد، ديگه با حوزه بايد حرفهاي كار ميكردي فيلمنامه ميدادي تاييد ميشد و برآورد هزينه و كلي چيزاي ديگه و معرفي عوامل و كار با عوامل... خوب سخت بود و ما كوچكترين عضو گروه خودمون بوديم... به هر حال حاصل اون كار فيلم فالش بود. روايت يك پسربچهاي كه يك دلار از زمين پيدا ميكنه و چون نميدونه يك دلار چقدر هست فكر ميكنه كه با اون پول خيلي كارها ميتونه بكنه... فيلم بعدي ديگه عملا حرفهاي بود و يادگيريهاي ما از فيلمهاي گذشته، كه بيشتر آشنايي با زبان و مديوم سينما بود ما رو به ساخت فيلم آفتابسوخته كشوند و سپس فيلم نجس...
درباره فيلم نجس بيشتر برامون ميگين؟
بهمن: فيلم نجس اتفاق خيلي خوبي بود ما با فيلم آفتاب سوخته تو تبريز و استان شناخته شده بوديم و ديگه به عنوان دوتا كارگردان توجه ميشد ولي خوب تو نجس اتفاق بزرگتري افتاد و تقريبا فيلم تونست تو ايران و چندين فستيوال خارجي وارد جشنواره بشه و نتيجه بگيره البته جشنواره و جايزه گرفتن فيلم تنها بخشي از اين اتفاق خوب بود، آشنايي با هنرمنداي فيلمساز مخصوصا تو جشنواره نهال باعث شد كه با اعتماد بيشتر فيلم بعدي خودمون رو بخوايم كه بسازيم.
بهرام: در مورد داخل كشور بهترين اتفاق جايزه نهال و جايزه انجمن منتقدين و نويسندگان سينمايي كشور براي فيلم بود و معمولا صحبتهايي كه در مورد فيلم ميشد بيشتر در حمايت كار بود البته نقدها و انتقادهايي در مورد نجس بود ولي عموما گفتمان در مورد كار باعث پيشرفت و يادگيري بيشتر ما ميشد.
در مورد فستيوالهاي خارجي خوب اولين حضور ما در «شورت فيلم كرنر» جشنواره كن بود و حدود 18 جشنواره فيلم خارجي و جايزه بهترين فيلم فرهنگي جشنواره پورو ايتاليا...
مشكلات فيلم كوتاه ساختن چيه؟
بهمن: خب سينا برادران كه تهيهكننده كار هم بود به عنوان يك دوست وارد كار شد. بنابراين فيلم يك فيلم دوستانه با عوامله دوستانه بود. من و بهرام و علي مسلمي نه پول تدوين، نه كارگرداني و نه چيزه ديگهاي رو نگرفتيم و خوب فيلم خيلي كمهزينه تموم شد. آقاي حميد مهرافروز هم كه به خاطر دوستي با ما بسيار كمتر از هميشه هزينه تصوير گرفتن و ساير عوامل هم ميدونستن كه پول چنداني براي كار نيست. مشكلات مالي زياد بود ما فيلمو سريع كار كرديم ولي كارها هم خوب پيش رفت و تونستيم تو سه روز كار تصويربرداري كنيم...
بهرام: اولين مشكل هميشه مساله ماليه ولي خوب تو اين فيلم مشكل دوم سگ بود. . . بازي گرفتن از سگ و دكوپاژي كه تو فيلم سگ حضور داره بسيار پركار بود و حدود 10 برداشت داشت ما ميخواستيم بسيار طبيعي كار كنيم بطور كه هركس فيلمو ميبينه نسبت به سگ حس ترحم كنه و نگران سگ باشه صحنهاي كه قرار بود از شدت تصادف پاي سگ بلرزه و استرس بازيگر فيلم از چهرهاش مشخص باشه واقعا به سختي گرفته شد... مشكل اساسي ديگر ما انتخاب بازيگر بود. انتخاب استاد ناصر هاشمي بازيگر مطرح استان و بازي خوبشون تو فيلم تقريبا اين نگراني رو از ما گرفت.
كار خوب ديده ميشه؟!
بهرام: هميشه نه... ديده نميشن و چون بيشتر جشنوارهها موضوعي هستن اصلا وارد جشنواره نميشن. ولي خوب اگه فيلمساز شانس داشته باشه شايد اين اتفاق بيفته. مشكل اينه كه ما يك هيات انتخاب داريم و دوم گروه داوري... هيات انتخاب معمولا تو جشنوارههاي داخلي كارشون سنجش كار به لحاظه ارزشهايي است بجز خود اثر... در واقع اگه كار بتونه از فيلتر اول رد بشه و به بخش داوري برسه اونوقت براي يك فيلم خوب مطمئنا اتفاقهاي خوبي خواهد افتاد.
بهمن: البته ميشه تقسيمبنديهاي داشت مثلا جشنواره نهال هيات انتخاب سختگيري نداره و خيلي از فيلمها رو باعث شده در بين فيلم دوستان معرفي كنه. ولي اوضاع تو فيلم كوتاه تهران خيلي بدتر و جشنوارههاي منطقهاي... سختگيريهاي زيادي ميكنن و گاهي وقتا به انصاف در مورد فيلمها قضاوت نميشه.
وضعيت فيلم كوتاه در حال حاضر چه جوريه؟
بهرام: خب به سياق جشنوارهاي موضوعي و جوايز وسوسهكنندهشون فيلمهاي موضوعي توليد شده زياد شده. فيلمهايي كه از ابتدا بوي جشنواره ميدهند. خب اگر اين فيلمها رو كه اكثرا بسيار ضعيف هستن كنار بگذاريم فيلم كمي باقي ميمونه. اينها بيشتر با بودجه شخصي كار شدن... و با دغدغه هستن اما خيلي كم هستن. چنين فيلمهايي كه بتوان در موردشان حرف زد. ولي اميدوارم شرايط فيلمسازي كشور نه دچار سانسور بشه و نه در قيد جشنوارههاي موضوعي باقي بمونه. . . تا بتونه رشد كنه.
بهمن: تكنيك در ساخت فيلم و تصويربرداري پرزرق و برق به فيلمهاي سالهاي اخير هم قوت بخشيده و هم بهشون ضربه اساسي زده تو سالهاي اخير بيشتر از ديدن فيلم خوب اكثرا پوسترهاي خوبي ميبينيم در حالي كه فيلمسازي فراتر از تكنيك است.
يكي ديگر از مشكلات اساسي فيلم كوتاه سالهاي اخير ساختن فيلمهاي بيدغدغه است. هنرجويان فقط به نفس ساختن فيلم، فيلمساز لقب گرفتن و وارد اين عرصه ميشن... اما دغدغه هنر و ديدگاه هنري رو تو خودشون تقويت نميكنن. البته در كل ميشه گفت در سالهاي اخير فيلمسازي كشور تو عرصههاي جهاني حضور پررنگتري داشته و اين بسيار خوشحالكننده است.
برنامه آينده برادران ارك چيه؟
بهرام: قرار بود بعد از ساخت نجس روي فيلمنامه بلندي كار كنيم و دنبال تهيهكننده باشيم فيلمنامه تمام شد و حتي دكوپاژهاي اوليه آن را نيز زديم ولي هنوز نتونستيم مسائل مالي تهيه فيلمو حل كنيم. در اين گيرودار يك فيلم كوتاه ديگر با بودجه شخصي كار كرديم كه تقريبا فيلمنامه آن نيز تكميل است ولي هنوز پيشتوليدش را شروع نكرديم حضور مفيد در سينما و عرصه فيلمسازي لذتبخش است در تلاشيم كه اينگونه بتوانيم حضور داشته باشيم.