مهدي محتشمي در گفتوگو با «اعتماد»:
نتانياهو وزني براي جلوگيري از توافق ندارد
گروه ديپلماسي|مذاكرات هستهاي به روزهاي حساس خويش رسيده و انتظارها نيز براي رسيدن به توافق بيش از هر زمان ديگري است. حضور مجدد رييس سازمان انرژي اتمي و دستيار ارشد رييسجمهور كشورمان از يكسو و وزير انرژي امريكا در مذاكرات نيز اميدها براي حل مشكلات فني و خروج از بنبستها بيش از پيش كرده است. از ديگر سو، مخالفان مذاكرات و توافق نيز بيكار ننشستهاند. در راس اين مخالفان هم بنيامين نتانياهو، نخست وزير رژيم صيهونيستي كه همان طور كه وي قبلا بيان كرده است، از هر تلاشي براي عدم حصول توافق فروگذار نخواهد بود و در همين راستا هفته گذشته در كنگره امريكا به سخنراني پرداخت. در اينباره گفتوگويي با مهدي محتشمي، مديركل اسبق وزارت امور خارجه معتقد است كه حضور مسوولان فني در مذاكرات هستهاي توانسته است كه برخي از بنبست را حل و اميدها براي رسيدن به توافق بيش از گذشته كند. اين ديپلمات ارشد سابق كشورمان بيان ميكند ادامه يافتن فشار با توافق همخواني ندارد و بايد با توافق، سازوكار لغو تحريمها نيز مشخص شود. او در خصوص تلاشهاي نتانياهو تاكيد دارد كه تلاشهاي وي موثر نخواهد بود. مشروح گفتوگوي «اعتماد» با مهدي محتشمي در ادامه ميآيد.
ازريابيتان از دور اخير مذاكرات هستهاي ايران و گروه 1+5 چيست؟
به نظر ميرسد هرچه به پايان زمان مورد توافق در مذاكرات هستهاي ايران و گروه 1+5 نزديك ميشويم، موضوعات شفافتر، عينيتر و جزييتر مطرح و مورد بررسي قرار ميگيرند. از سوي ديگر، با تصميم جمهوري اسلامي ايران براي وارد كردن يك بعد از مسائل به مذاكرات يعني جزييات فني و آمدن جناب دكتر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي و همتاي امريكاييشان، يكسري از مسائل فني كه دچار بنبستهايي شده بودند، با پيشرفتهاي خوبي روبهرو همراه شدهاند. اينك به نظر ميرسد موضوعات فني و حقوقي پيشرفتهاي محسوسي داشتهاند و براي رسيدن به توافق بيش از هر چيز نيازمند اراده سياسي است كه بايد در طرف مقابل تقويت شود. البته بايد يادآور شد هرچند كه ممكن است تفاهماتي صورت گرفته است، اما هنگامي روي همه مسائل تفاهم نشود، هيچ توافقي هم صورت نميگيرد. از سوي ديگر ممكن است كه مسائل ديگري نيز پيش آيد كه توافق را تحت شعاع خويش قرار دهد.
شما از لزوم تقويت ارادههاي سياسي در طرف مقابل سخن گفتيد زيرا ممكن است مسالهاي به وجود بيايد كه توافق را تحتالشعاع خويش قرار دهد. دليل اشاره به اين مساله از سوي شما چيست؟
يكي از موضوعات مورد تاكيد جمهوري اسلامي ايران در مذاكرات، مساله برداشتن تحريمهاي ناروا و غيرمشروعي است كه بر ايران اعمال شده است زيرا ما اعتقاد داريم تحريمهاي اعمال شده مغاير با حقوق بينالملل است و بايد برداشته شوند. نميشود كه توافقي صورت بگيرد اما تحريمها همچنان ادامه يابند. ادامه فشار و توافق كه با هم نميشود. بايد توافق سازوكار لغو تحريمها و جدول زمانبندي برداشتن آنها مشخص باشد. بايد اطمينان داده شود با توافق و همكاري كامل ايران و قبول برخي محدوديتها و انجام شفافسازيها، به همان اندازه نيز اطمينان داده شود كه تحريمها برداشته ميشوند و معامله نقد در برابر نسيه نيست و يك توافق همسان است.
به مساله تحريمها اشاره داشتيد. سازوكارهاي برداشتن تحريمها بايد چگونه باشد؟ زيرا به نظر ميرسد كه تحريمها را نميتوان به يكباره برداشت.
تعيين سازوكار براي برداشتن تحريمها در ميز مذاكره صورت ميگيرد و ما هم در جزييات مذاكرات نيستيم ولي به نظر بنده، رفع و برداشتن تحريمهايي كه به دليل پرونده هستهاي ايران بوده است، در يك فرآيند قابل حل شدن باشد. از آنجايي كه پنج عضو شوراي امنيت سازمان ملل متحد در ميز مذاكرات هستند و از سويي، امريكا هم سردمدار اعمال تحريمها بوده است، به نظر ميرسد راه دشواري براي برداشتن تحريمهاي سازمان ملل وجود ندارد. ميشود كه موافقتنامه را به گونهاي تنظيم كرد كه اجراي آن از سوي طرفين تعهدآور و الزامي باشد و از سوي ديگر، برداشتن تحريمها در يك بازه مشخص از سوي گروه 1+5 مشخص شده باشد. در خصوص تحريمهاي امريكا نيز هرچند كه برخي تحريمها از سوي رييسجمهوري اين كشور و برخي هم از سوي كنگره تصويب و اعمال ميشود ولي همان طور كه آقاي ظريف در مصاحبهشان بيان كردند، ما در مسائل داخلي اين كشور دخالت نميكنيم و بر اساس حقوق بينالملل اين دولت امريكاست كه بايد به تعهداتش پايبند باشد و مسائل داخليشان را حل كند. تحريمهاي اتحاديه اروپا كه شامل تحريمهاي بانكي و بيمه ميشود نيز از اين قاعده استثنابردار نيست و از آنجايي كه مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و سه كشور اروپايي در مذاكرات حضور دارد، آنها نيز بايد پس از توافق در جهت برداشتن تحريمها گام بردارند.
در هفتهاي كه گذشت شاهد افزايش حجم مخالفتهاي مخالفان توافق بوديم. نخست وزير رژيم صيهونيستي نيز در كنگره امريكا سخنراني كرد و از نمايندگان كنگره خواست تا با هرگونه توافقي مخالفت كنند. به نظر شما تلاشهاي نتانياهو به چه ميزان ميتواند روند رسيدن به توافق را كند يا آنكه متوقف سازد؟
آنچه مسلم است، اين است كه هماينك بنيامين نتانياهو، نخست وزير رژيم صيهونيستي به عنوان فردي شكست خورده در خصوص مذاكرات هستهاي در جامعه بينالملل انگشتنما و شناخته ميشود. كشوري كه 200 كلاهك هستهاي دارد و عضو معاهده منع گسترش سلاح هستهاي نيست و هرگونه بازرسي عادي از تاسيسات هستهاياش را نميپذيرد و از سال 1992 ميلادي هر بار با اعلام زمانهاي متفاوتي بيان ميكند كه كشورمان تا فلان مدت زمان، به سلاح هستهاي دست مييابد و خلافگويي و دروغگوييهايش براي همگان آشكار شده و حتي موساد، سازمان جاسوسي اسراييل هم به آن صحه گذاشته است، اثر و وزن آنچناني نميتواند در جلوگيري از روند مذاكرات هستهاي داشته باشد.
آيا ميتواند بر نمايندگان تندرو كنگره اثرگذار باشد؟
به نظر ميرسد كه اقدامات نتانياهو براي فرافكني و فرار از مشكلاتش باشد. نتانياهو تا چندي ديگر با انتخابات داخلي در اسراييل روبهرو است و براي حل مشكلات فزايندهاي كه با آنها گرفتار است، ميخواهد از ابزار پرونده هستهاي براي اعمال پروژه ايرانهراسي استفاده كند. از سويي، امريكا تا مدتي ديگر با انتخابات رياستجمهوري روبهرو است و آنها براي ناكام گذاشتن دولت دموكرات اوباما از هر چيزي استفاده خواهند كرد. در مجموع به نظر ميرسد كه نتانياهو و جمهوريخواهان بر يك كشتي سوار هستند و نحوه برخورد آنها با پرونده هستهاي بيشتر يك ابزار سياسي براي اعمال فشار است تا يك مساله فني و حقوقي.