8 بار تماس بي‌پاسخ تيم ترامپ
سارا معصومي
«حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران با باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده تلفني گفت‌وگو كرد.» در ششمين روز از مهرماه سال يكهزار و سيصد و نود و دو اين جمله در صدر اخبار بين‌المللي قرارگرفت. سرانجام پس از 40 سال غيبت رابطه ديپلماتيك ميان ايران و امريكا، روساي جمهور دو كشور براي چنددقيقه با هم تلفني صحبت كردند. در آن مقطع زماني مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 تازه شكل و شمايل جديدتري به خود گرفته بود و همزمان مذاكرات محرمانه ايران و امريكا در مسقط پايتخت عمان نيز به سرانجام رسيده بود. پس از آن تماس تلفني، ديدارهاي وزراي خارجه ايران و امريكا در حاشيه رايزني‌هاي هسته‌اي از فرط تكرار، جذابيت خبري اوليه خود را از دست داد و اندك اندك خبرنگاران و رسانه‌ها با ديدارهاي دوجانبه محمدجواد ظريف و جان كري نيز مانند ديدارهاي ديپلماتيك دو وزير خارجه ديگر برخورد كردند. با اين وجود در همان 3 سال رايزني‌هاي فشرده هسته‌اي نيز اگر ظريف و كري از رويه معمول ديدارهاي دوجانبه فاصله مي‌گرفتند و به پياده‌روي دوشادوش هم مي‌پرداختند، باز هم تصاوير به بمب خبري شبيه بود كه مي‌توانست نشان از مرحله‌اي نو در رابطه ايران و امريكا باشد. با پايان دولت باراك اوباما در ژانويه سال 2017 و روي كار آمدن دونالد ترامپ، دوباره اين سوال مطرح شد كه آيا رابطه محمد جواد ظريف با ركس تيلرسون (نخستين وزير خارجه دولت جديد) نيز در امتداد رابطه با جان كري پيش خواهد رفت؟ اظهارات تند و تيز دونالد ترامپ در رد توافق هسته‌اي و ايستادن در كنار دشمنان و رقباي منطقه‌اي ايران خيلي زود هرگونه احتمال براي چنين مساله‌اي را به صفر رساند. وزراي خارجه ايران و امريكا سال گذشته در حاشيه نشست مجمع عمومي سازمان ملل در نيويورك در قالب ديدار گروهي ايران با اعضاي 1+5 با هم ملاقات كردند اما اين‌بار از ديدار دوجانبه وزراي خارجه خبري نبود. پس از پايان اين نشست ركس تيلرسون، وزير خارجه وقت امريكا در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: «درباره برخي واقعيت‌ها با محمد جواد ظريف، همتاي ايراني صحبت كردم اما به هر حال واشنگتن همچنان مشكلات جدي با توافق هسته‌اي ايران دارد. فرصت خوبي براي ديدار و دست دادن بود. لحن گفتار حقايق زيادي در خود گنجانده بود. نشانه‌اي از فرياد نبود و كفش‌هاي‌مان را به سمت هم پرتاب نكرديم. هيچ نشاني از عصبانيت نبود و موضوع تنها بر سر تبادل واقعيات بر مبناي اختلاف نظر ما درباره اين توافق بود.»
پس از آن نخستين ديدار در جمع وزراي خارجه ايران و امريكا در نيويورك، دونالد ترامپ ابتدا عدم پايبندي ايران به تعهدات خود در برجام را اعلام كرد و در نهايت در ماه مه سال جاري از برجام خارج شد. همزمان ركس تيلرسون جاي خود را به مايك پمپئو، رييس سابق سازمان سيا داد. مجموع عملكرد دونالد ترامپ عملا همه را به اين نتيجه رسانده كه احتمال هرگونه مذاكره مستقيم ميان ايران و امريكا به صفر رسيده است. با اين وجود در چندماه اخير مساله تمايل تيم دونالد ترامپ براي گفت‌وگو با رييس‌جمهور ايران در حاشيه نشست مجمع عمومي سال 2017 (1396) در رسانه‌هاي متفاوت مطرح شده است. سيد حسين موسويان، ديپلمات پيشين قريب به يك ماه پيش در گفت‌وگويي تصريح كرد كه سال گذشته معاون وزير خارجه امريكا در مدت زمان حضور رييس‌جمهور كشورمان در نيويورك با سيدعباس عراقچي، معاون وزير خارجه ايران تماس گرفته و پيشنهاد ديدار روحاني با ترامپ را داده است. پيشنهادي كه به گفته موسويان با مخالفت ايران روبه‌رو شد. پس از انتشار اين خبر سخنگوي كاخ سفيد هرگونه تلاش تيم ترامپ براي چنين ديداري را رد كرد اما سخنگوي وزارت خارجه ايران اين تماس را بدون ارايه جزييات بيشتر تاييد كرد. با وجود تكذيب اين خبر از سوي كاخ سفيد اما رسانه امريكايي واشنگتن‌پست نيز در گزارشي در نوامبر 2017 اعلام كرده بود كه دونالد ترامپ تنها چندساعت پس از سخنراني تند و تيز عليه ايران از تريبون مجمع عمومي سازمان ملل متحد از امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه خواسته بود كه پيشنهاد ديدار روساي جمهور ايران و امريكا را به روحاني بدهد. هيات فرانسوي اين پيشنهاد را با هيات ايراني مطرح مي‌كند كه طبيعتا با پاسخ منفي ايران روبه رو مي‌شود.
مساله تماس تلفني ميان تهران و واشنگتن دوباره 10 روز پيش و توسط دونالد ترامپ در نشست خبري در بروكسل پس از ديدار با رهبران كشورهاي عضو ناتو به صدر اخبار بازگشت. دونالد ترامپ در پاسخ به سوالي درباره رويكرد دولتش نسبت به ايران گفت كه مطمئن است روزي آنها با وي تماس مي‌گيرند و براي مذاكره اعلام آمادگي مي‌كنند. اين پاسخ ترامپ به سوژه سوالي از بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت خارجه در نشست خبري هفته جاري تبديل شد و وي در پاسخ گفت كه بيشتر محتمل است ايشان به تهران زنگ بزند و تقاضاي مذاكره داشته باشد همان طور كه در گذشته نيز علايمي در اين زمينه داشته است. دو روز پس از اين اظهارنظر سخنگوي وزارت خارجه، محمود واعظي، رييس دفتر رييس‌جمهور گفت اينكه مي‌گويند ايران به دنبال مذاكره با امريكا مي‌رود تا الان كه غير از اين بوده و وقتي آقاي روحاني به مقر سازمان ملل رفت اين آقاي ترامپ بود كه هشت بار درخواست گفت‌وگو با آقاي روحاني را مطرح كرد ولي آقاي روحاني اين درخواست را قبول نكرد. واشنگتن‌پست اخيرا در گزارشي در اين باره نوشته بود: حتي اگر ترامپ با ايران تماس بگيرد هم كسي پاسخ تلفن را نخواهد داد چرا كه رهبر ايران مخالف هرگونه گفت‌وگو با دولت امريكا است.