همزمان با سومين نشست شوراي حكام «اپديم» دفتر مركز توسعه مديريت اطلاعات بلايا براي آسيا و اقيانوسيه در تهران افتتاح مي‌شود
گام اميدوار‌كننده براي مديريت بلاياي طبيعي
گروه اجتماعي| سومين نشست عالي شوراي حكام مركز توسعه مديريت اطلاعات بلايا براي آسيا و اقيانوسيه «اپديم» 27 و 28 آذر ماه سال جاري در تهران برگزار مي‌شود. همزمان با اين نشست قرار است «اپديم» به عنوان پنجمين مركز وابسته به اسكاپ به صورت رسمي در تهران افتتاح و كار رسمي آن آغاز شود. علاوه بر نشست 9 كشور عضو شوراي احكام، اجلاس عالي تخصصي مشورتي در زمينه اطلاعات بلايا نيز برگزار خواهد شد. در اين نشست تخصصي دو روزه، كارشناسان و نمايندگان عالي‌رتبه عضو اسكاپ و اپديم، كشورهاي آسيا و اقيانوسيه و سازمان‌هاي وابسته به سازمان ملل متحد در مورد مديريت اطلاعات بلايا براي كاهش خطر و به اشتراك گذاشتن تجربيات، ابزارها، روش‌هاي جمع‌آوري داده‌ها از قبيل چارچوب راهبردي مديريت جهاني اطلاعات مكان‌محور سازمان ملل متحد، معرفي چارچوب نظارتي سنداي و گزارش روند دستيابي به اهداف چارچوب سنداي و اهداف مرتبط به توسعه پايدار در زمينه بلايا را مورد بحث قرار خواهند داد. در اين نشست همچنين يك شبكه منطقه‌اي براي توسعه ظرفيت مديريت اطلاعات بلايا از طريق همكاري‌هاي منطقه‌اي و جنوب-جنوب را شكل خواهد داد. دستاوردهاي نشست مشورتي-تخصصي كارشناسان در سومين نشست شوراي حكام مورد بحث و بررسي اعضا قرار خواهد گرفت و مصوبات اين شورا در مجمع عمومي سالانه اسكاپ تصويب و به شوراي اقتصادي اجتماعي سازمان ملل متحد (اكوسوك) گزارش خواهد شد. همچنين همزمان با نشست شوراي حكام اپديم در تهران؛ نخستين رييس مركز اپديم فعاليت خود را آغاز مي‌كند. دبير اجرايي كميسيون اقتصادي-اجتماعي سازمان ملل متحد براي آسيا و اقيانوسيه طي حكمي لتيزيا روسانو را به سمت رييس مركز آسيا و اقيانوسيه براي توسعه مديريت اطلاعات بلايا (اپديم) منصوب كرد. لتيزيا روسانو كه به عنوان نخستين رييس مركز اپديم برگزيده شده است 20 سال سابقه فعاليت با دفاتر سازمان ملل متحد در زمينه‌هاي كاهش مخاطرات بلايا، پايداري محيط‌زيست و بسيج منابع دارد.
اميدواري به حل مشكل ريزگردها
اما اين نشست و حضور «اپديم» در ايران از چه نظر اهميت دارد و چه كمكي به كشور ما مي‌كند؟ مجتبي خالصي، مشاور مركز آموزش و پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري سازمان برنامه و بودجه معتقد است كه اين مركز مي‌تواند بستري باشد به منظور تلاش كشورهاي همسايه ايران براي مهار بلاياي طبيعي مانند ريزگردها. او مي‌گويد: «اپديم با كاهش اين ريسك در توسعه كشور موثر است.»
خالصي افتتاح دفتر اپديم در ايران و حضور اين مركز را بسيار مثبت ارزيابي كرد: اشتراك تجربه‌ها با اسكاپ و استفاده از ظرفيت كشورهاي منطقه علاوه بر اينكه به كاهش ريسك بلايا كمك مي‌كند در توسعه كشورمان هم تاثيرگذار است. او اظهار اميدواري كرد اين مركز بتواند با جمع‌آوري، پردازش و به اشتراك‌گذاري به‌موقع اطلاعات، كارايي و اثربخشي مديريت بلايا را در منطقه ارتقا دهد. خالصي با بيان اين نكته كه اغلب بلاياي طبيعي ريشه‌اي فرامرزي دارند و منحصر به يك كشور نمي‌شوند به بحث ريزگردها كه يكي از درگيري‌ها و بلاياي طبيعي كشورمان است، اشاره كرد و افزود: ريزگردها كه مدت‌هاست جنوب كشور را تحت‌تاثير قرار داده هم ريشه داخلي و هم ريشه فرامرزي دارد و مهار آن نيازمند همكاري بين‌المللي است و از اين رو مركز اپديم ظرفيت ايجاد تعامل بيشتر ميان كشورها را فراهم مي‌كند. وي همچنين با اشاره به اهميت همكاري بين‌المللي قبل، حين و پس از وقوع بلايا براي كاهش مخاطرات طبيعي تصريح كرد: مركز اپديم به عنوان مركز وابسته به اسكاپ مي‌تواند محلي براي تقويت، تسهيل و گسترش اين همكاري‌ها به ويژه همكاري‌هاي جنوب-جنوب باشد. مشاور مركز آموزش و پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري سازمان برنامه و بودجه گفت: فعاليت مركزي كه با استاندارد بين‌المللي فعاليت مي‌كند در عمل مي‌تواند آثار مثبتي براي نهادها و فعالان مديريت بلايا داشته باشد به نحوي كه آنها نيز در تراز بين‌المللي فعاليت‌هاي خود را سامان دهند و در تعامل با ساير كشورها ضمن تقويت توان علمي خود، از دانش و اطلاعات ساير كشورها نيز بهره بگيرند. وي با اشاره به اهميت استقرار مقر اپديم در ايران تصريح كرد: ايجاد يك نهاد وابسته به سازمان ملل در اين فرصت را به جمهوري اسلامي ايران مي‌دهد تا توان علمي و تحقيقاتي قابل‌توجه خود را به ساير كشورهاي منطقه عرضه كند تا آسيب‌هاي ناشي از حوادث در منطقه كاهش يابد. مشاور مركز آموزش و پژوهش‌هاي توسعه و آينده‌نگري سازمان برنامه و بودجه ابراز اميدواري كرد، آغاز رسمي فعاليت اپديم در تهران سرآغازي براي جمع‌آوري اطلاعات و دانش همه كشورهاي منطقه، پردازش و به اشتراك‌گذاري سريع و بهنگام آنها براي كاهش ريسك بلاياي طبيعي باشد.
تسهيل دسترسي به اپديم دسترسي به دانش بلاياي طبيعي
اميرعباس فاطمي، معاون پژوهشكده سوانح طبيعي هم در آستانه افتتاح مركز مديريت اطلاعات بلايا براي آسيا و اقيانوسيه با اشاره به اهميت تعامل مراكز تحقيقاتي كشور با اپديم گفت: پژوهشكده سوانح طبيعي به عنوان يكي از 16 كرسي رسمي و فعال يونسكو در ايران، مي‌تواند در يك تعامل دو سويه با مركز اپديم ضمن كمك به تحقق اهداف اپديم و اطلاعات طرح‌هاي پژوهشي خود را در اختيار اين مركز قرار دهد و در مقابل از ظرفيت‌هاي اين مركز براي دنبال كردن فعاليت‌هاي تحقيقاتي پژوهشكده سوانح طبيعي استفاده كند.
به گفته فاطمي اين اطلاعات تنها شامل كشور ايران نمي‌شود زيرا پژوهش‌ها در سطح منطقه‌اي انجام شده است. معاون پژوهشكده سوانح طبيعي افزود: يكي از معضلات در كشور ما و شايد در سطح دنيا پژوهش‌هاي تكراري است. به اين معنا كه شايد مراكز مختلفي روي يك سوژه متمركز شده و درباره آن تحقيقات كنند اما از آنجايي كه اين مراكز به هم متصل نيستند، نمي‌توانند داده‌هاي‌شان را در اختيار هم گذاشته و انرژي‌شان صرف برخي پژوهش‌هاي تكراري مي‌شود كه ديگران قبلا آن را انجام داده‌اند.
وي ادامه داد: متاسفانه به اين شكل هم وقت منابع انساني تلف شده و هم منابع مالي بي‌مورد هزينه مي‌شود. اپديم مي‌تواند به خوبي اين معضل را براي همه مراكز و پژوهشكده‌هاي علمي تحقيقاتي و همچنين مراكز دانشگاهي حل كند. فاطمي افزود: ما پروژه‌هاي بسيار خوبي با موضوع خطرپذيري سوانح كه يكي از آنها مشكل ريزگردهاست، انجام داده‌ايم و حالا مي‌توانيم با اتصال به اپديم هم بانك اطلاعاتي خودمان را در اين مورد پربارتر كرده و هم از اطلاعات اين مركز در جهت رفع اين معضل بزرگ كشورهاي منطقه بهره ببريم. به گفته فاطمي بزرگ‌ترين مشكل پژوهشكده سوانح طبيعي، فقدان دسترسي آسان به بانك‌هاي اطلاعاتي است: «متاسفانه براي دريافت اطلاعاتي هر چند كوچك در مورد منابع آبي، خاك، هواشناسي و... بايد روند بروكراسي‌هاي اداري را طي كنيم كه بسيا ر زمان‌بر است.» وي در عين حال تصريح كرد: «ما از مركز اپديم اين انتظار را داريم كه به ما براي دسترسي آسان‌تر به بانك‌هاي اطلاعاتي در زمينه دانش بلاياي طبيعي به خصوص در منطقه ياري كند.»
بررسي لايحه پيوستن به اپديم در مجلس
همچنين در آستانه افتتاح رسمي دفتر مركز توسعه مديريت اطلاعات بلايا براي آسيا و اقيانوسيه لايحه تاسيس اپديم بررسي مي‌شود. لايحه يك فوريتي تاسيس اين مركز كه پيش از اين به تصويب نمايندگان رسيده بود در دست بررسي كميسيون اجتماعي قرار گرفت.
نمايندگان مجلس در جلسه علني دهم آذرماه با يك فوريت لايحه موافقتنامه بين ايران و كميسيون اقتصادي و اجتماعي آسيا-اقيانوسيه درمورد تاسيس مركز آسيا اقيانوسيه براي توسعه مديريت اطلاعات بلايا موافقت كرده بودند. در مقدمه توجيهي اين لايحه كه در قالب يك ماده واحده و 27 ماده قانوني تنظيم شده است با اشاره به اينكه بلاياي طبيعي به عنوان يكي از چالش‌هاي منطقه آسيا و اقيانوسيه سالانه منجر به تلفات انساني و خسارات اقتصادي فراواني مي‌شود، هدف از تاسيس مركز اپديم به ميزباني جمهوري اسلامي ايران؛ مديريت آسيب‌پذيري‌ها و مخاطرات بلايا از منظر كاهش آثار اجتماعي و اقتصادي آنها و نيز اجراي قطعنامه اعضاي كميسيون اسكاپ در سال 1394 (2015) درمورد تاسيس مركز اپديم عنوان شده است. موافقتنامه تاسيس مركز اپديم به عنوان پنجمين مركز وابسته به اسكاپ دي‌ماه سال گذشته بين جمهوري اسلامي ايران و كميسيون اسكاپ به امضا رسيد. 66 كشور منطقه آسيا و اقيانوسيه در قالب اين مركز اطلاعات، دانش فني، توانمندي‌ها و تجارب موفق خود را در زمينه مهار بلاياي طبيعي با يكديگر به اشتراك خواهند گذاشت.