گروه اجتماعي| منطقه آسيا- اقيانوسيه، منطقه‌اي بلاخيز است؛ به گونه‌اي كه 90 درصد افراد آسيب‌ديده جهان با بلاياي طبيعي در اين دو منطقه ساكن هستند. پس از وقوع زلزله بم در ايران، پيشنهاد تاسيس مركزي براي تبادل اطلاعات در زمينه مخاطرات طبيعي با عنوان «اپديم» در كميسيون اقتصادي و اجتماعي سازمان ملل مطرح شد كه با پيگيري‌هاي مستمر ايران، بهمن ماه سال گذشته همزمان با نخستين اجلاس «اپديم»، مقر دايمي «اپديم» در ايران افتتاح شده و اين مركز فعاليت‌هاي اداري خود را آغاز كرد. پس از گذشت 10 ماه ساختمان «اپديم» آماده شده است. در آستانه برگزاري دومين اجلاس اپديم در ايران درباره فعاليت‌هاي اپديم و اثر راه اندازي اين مركز در ايران با علي بيت‌اللهي، مدير بخش زلزله مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي و هماهنگ كننده اين مركز با «اپديم» گفت‌وگو كرده‌ايم.
مركز «اپديم» به‌طوركلي چه كاركردي دارد و فعاليت رسمي خود را از چه زماني آغاز مي‌كند؟
ترجمه عنوان كامل اپديم، «مركز آسيا اقيانوسيه مديريت اطلاعات بلاياي طبيعي» است. در اين مركز، تبادل اطلاعات و تجربه‌ها در زمينه مخاطرات طبيعي بين كشورهاي حوزه جنوب شرق آسيا، اقيانوسيه، آسياي ميانه و منطقه قفقاز صورت مي‌گيرد. در مخاطرات طبيعي، مرز بين كشورها معني ندارد و پس از وقوع حادثه، كشورهاي مختلفي درگير آن مي‌شوند. علاوه بر آن، وقوع هر حادثه در يك كشور تجربه گرانبهايي در حوزه مديريت بحران، شناسايي نقاط ضعف ساختمان‌ها و نوع برخورد با حادثه كسب مي‌شود كه بهره‌‍‌مندي ديگر كشورها از اين تجربه‌ها، بسيار مفيد است.
موضوع راه‌اندازي اين مركز از 20 سال پيش آغاز شد تا اينكه بهمن سال گذشته فعاليت خود را به صورت اداري آغاز كرد و پس از گذشت 10 ماه در آذرماه جاري ساختمان اين مركز بين‌المللي در تهران افتتاح شده و فعاليت خود را به صورت رسمي آغاز مي‌كند.
مديريت اطلاعات بلاياي طبيعي، چه نقشي در انجام اقدامات پيشگرانه دارد؟ آيا كاركرد اين مركز، تنها گردآوري اطلاعات است؟
در دايره واژگان مركز مديريت بلايا، واژه اطلاعات شامل تجربيات، اطلاعات و دانش مي‌شود. به‌طوركلي هرگونه اقدام پيشگيرانه نيازمند داده و اطلاعات است. براي مثال در ارتباط با زلزله اگر اطلاعات كافي درباره موقعيت گسل‌ها وجود داشته باشد، با جلوگيري از ساخت و ساز روي اين گسل‌ها، مي‌توان از آسيب‌هاي احتمالي جلوگيري كرد. اين اطلاعات است كه عكس العمل‌هاي پيشگيرانه را تنظيم مي‌كند و از سوي ديگر، نبود اطلاعات، آسيب‌پذيري را بالا مي‌برد.
در پروژه اپديم افراد متخصص و مجرب جهاني نقش داشته‌اند. در اجلاس‌هاي مختلفي كه در اين كشورها برگزار مي‌شد، تمام انديشمندان جهان بر اين باور بودند كه تبادل اطلاعات و تجربه‌ها نقش بسيار موثري در كاهش ريسك مخاطرات در كشورهاي مختلف خواهد داشت. بنده با قاطعيت مي‌گويم كه ايران در دانش فني در بخش زلزله در بالاترين سطح قرار دارد زيرا وقوع زلزله‌هاي مختلف، دانش ما را در اين حوزه حتي از كشورهاي اروپايي نيز بالاتر برده است و در رديف 5 كشور ممتاز دنيا قرار داريم.
شما هماهنگ كننده مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي با «اپديم» هستيد. وزارت راه، مسكن و شهرسازي در راه‌اندازي «اپديم» در ايران چه نقشي داشته است؟
مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي كه بازوي تحقيقاتي وزارت راه، مسكن و شهرسازي است نقش منحصربه‌فردي در شكل‌گيري اپديم دارد.
اين مركز، دوره‌هاي آموزشي مختلفي براي نمايندگان كشورهاي آسيايي در زمينه‌هاي گوناگون از جمله «ريسك لرزه‌اي» برگزار كرد. مجموعه اين فعاليت‌ها باعث شد اين كشورها با ظرفيت‌هاي مركز بيشتر آشنا شوند و در زمينه‌هاي مختلف از ما كمك بخواهند. براي نمونه مسوولان كشور بوتان از هيات ايراني خواستند كاري را كه در تهران براي حريم گسل‌ها و كاهش ريسك لرزه‌اي در دست اقدام دارد، در شهر «تيمفو» اجرا كند. اين همكاري‌ها به صورت پراكنده وجود داشت و يك حلقه واسطه كه اين كشورها را در جايي به هم متصل كند، احساس مي‌شد. با تاسيس مركز اپديم اين ارتباط ايجاد مي‌شود.
سال گذشته خبر راه‌اندازي مركز «اپديم» در ايران منتشر شد. چرا تاسيس اين مركز با تاخيري 10 ماهه انجام مي‌شود؟
اپديم يك مركز وابسته به سازمان ملل است كه به ايران اختصاص ندارد. سازمان ملل استانداردهاي خاص خود را دارد. براي مثال، سازمان ملل براي ساختمان اپديم، استانداردها و الگوهاي خاص خود را دارد و داير كردن مركز زمان بر است. علاوه بر آن، هر مركز بين المللي وابسته به سازمان ملل، در هر كشوري براي آن كشور از نظر ارتباطات و وجهه بين‌المللي امتيازات ويژه‌اي دارد. بر همين اساس بعضي از كشورها چندان مايل نبودند كه امتياز مركز اپديم به ايران واگذار شود. اين عوامل باعث شد تاسيس مركز اپديم زمانبر باشد؛ البته در چند ماه گذشته، طرح‌هاي مختلفي را تدوين كرده‌ايم كه با افتتاح اين مركز كارمان را با برنامه آغاز مي‌كنيم. از جمله اين طرح‌ها مي‌توان به «نقشه خطر زلزله براي مناطق مشترك ايران، افغانستان و پاكستان»، طرح «سونامي مكران» با همكاري كشور عمان و همچنين «طرح تحليل ريسك شهر تيمفو» كشور بوتان اشاره كرد.