پوتين در بلگراد
سعيد عابدپور
ديدار يك روزه پوتين از بلگراد روز پنجشنبه در ميان استقبال پرشور جمعيت يكصد هزار نفري بلگراد رخ داد. اين ديدار براي الكساندر ووچيچ، رييس‌جمهور صربستان كه در حل مسائل سياسي و اقتصادي به بن‌بست رسيده، بسيار مغتنم بود. ووچيچ از حزب راديكال صربستان و جرياني سياسي است كه به دليل سياست‌هاي افراطي، از جمله مشاركت وسيع اعضاي آن در نسل كشي مسلمانان بوسنيايي، معروف است. سفر پوتين به بلگراد موفقيت بزرگ ووچيچ محسوب مي‌شود و او خود را كاملا مطيع سياست‌هاي پوتين معرفي مي‌كند. او به سفر پوتين نياز داشت تا گره‌هاي سياسي را در كشور تا حدي مرتفع سازد. ووچيچ مي‌گويد: «پوتين رهبر كشور بزرگي است و او رهبر يك كشور كوچك و من همواره از شخص رييس‌جمهور پوتين درخواست مشورت و راهنمايي مي‌كنم.» هدف از سفر پوتين تقويت روابط معنوي، اقتصادي و نظامي با صربستان اعلام شد. او بر رابطه تاريخي، معنوي و ديني روسيه با صربستان اشاره مي‌كند و آن را بسيار مهم مي‌خواند. پوتين هم در اين سفر بر عزم روسيه براي سرمايه‌گذاري بيشتر در صربستان و تقويت روابط نظامي تاكيد كرده است. اشاره پوتين به سرمايه‌گذاري اقتصادي، طرح مسير گازي جنوب موسوم به مسير تركيه است. اين مسير از طريق درياي سياه به تركيه و سپس در ادامه از بلغارستان و صربستان، مجارستان به اسلواكي مي‌رسد.
مشتري اصلي گازي روسيه، اتحاديه اروپا است ولي كشورهاي مسير هم سهمي از اين منبع انرژي خواهند برد. درخواست صربستان از روسيه كمك به ساخت مسير 403 كيلومتري گازي در اين كشور است. به نظر مي‌رسد شركت گازپروم روسيه قصد سرمايه‌گذاري در اين طرح مهم انرژي را در صربستان دارد و اين مهم‌ترين برگ برنده روسيه در حال حاضر براي تقويت حضور اقتصادي در منطقه است. مسافرت پوتين به بلگراد از بعد ديگري نيز واجد اهميت است و آن لحن متفاوت او درباره حل مساله كوزوو - صربستان است . او بر خلاف مواضع رسمي كه روسيه تاكنون از وضعيت كوزوو براساس قطعنامه 1244 شوراي امنيت به عنوان تحت‌الحمايه حمايت مي‌كرد، موضع جديدي گرفت. پوتين اين‌بار اعلام كرد، صربستان و كوزوو هر تصميمي بگيرند مسكو از آن حمايت خواهد كرد. اين اعلام موضع براي تعيين حدود مرزي بين كوزوو و صربستان راهگشاست همچنين كوزوو را به عنوان كشور مستقل از سوي صربستان به رسميت مي‌شناسد. ولي به نظر نمي‌رسد هيچ رييس‌جمهوري در صربستان جرات شناسايي كوزوو را به عنوان كشور مستقل داشته باشد، چرا كه فورا مهر خائن بر پيشاني‌اش زده خواهد شد. ووچيچ، رييس‌جمهور صربستان به اين نكته خوب واقف است و هدفش اين بود كه مشروعيت لازم را براي اين كار از پوتين بگيرد تا صداي مخالفان را بخواباند. پوتين هر چند انتقاداتي به وضعيت موجود داشت، تصميم مجلس كوزوو را به تغيير قواي اين جمهوري به ارتش كوزوو غيرقانوني اعلام كرد. سخن پوتين نيز درست است، كوزوو تا زماني كه تحت حمايت سازمان ملل است، حق تشكيل ارتش ندارد.
سخن ديگر پوتين در اين ديدار و گفت‌وگويي كه با روزنامه وچرني نوويه بلگراد داشت، انتقاد از عملكرد امريكا در بالكان و ناتو بود. پوتين امريكا را عامل بي‌ثباتي بالكان خواند و گفت هدف امريكا سلطه بر كشورهاي منطقه است؛ هدف ناتو تقويت حضور خود در بالكان است و از اين طريق او خط جدايي را در قاره اروپا گسترش مي‌دهد. آنچه ناتو به عنوان ثبات مطرح مي‌كند، در اصل موجب كاهش بي‌اعتمادي و افزايش تنش در اروپا مي‌شود. با رويكرد نوين روسيه در بالكان، اين كشور به دنبال همكاري‌هاي بيشتر اقتصادي با صربستان، كرواسي و حتي بوسني و هرزگوين است. پوتين بر تداوم همكاري نظامي صربستان و روسيه و نوسازي و تقويت نظامي صربستان را به عنوان يك كشور بي‌طرف در منطقه جزو اهداف سياست‌هاي خارجي روسيه برشمرد. وي از همگرايي كشورهاي منطقه با اتحاديه اروپا حمايت كرد.