خبر استعفاي وزير امور خارجه بر بازار‌ها اثر گذاشت
رفتن ظريف و التهاب بازار
آويده علم جميلي
استعفاي ظريف، ناگهاني‌ترين خبر در روز‌هاي پاياني سال بود. هر چند تحليل‌هاي متفاوتي از دلايل استعفاي وزير امور خاجه ارايه مي‌شود، اما به نظر مي‌رسد رفتن او به نااطميناني‌ها نزد فعالان اقتصادي افزوده است. نشانه اين اتفاق در بازار‌هايي كه تحولات پيش رو بر آنها اثرگذار است بروز يافته است.
بازي ظريف در زمين اقتصاد
وزير امور خارجه يكي از مهم‌ترين سكانداران در جنگ اقتصادي بود، به‌طوري كه بعد از توافق هسته‌اي، نه تنها بسياري از شاخص‌هاي اقتصادي ارتقا يافتند، بلكه اميد و انگيزه‌اي نيز در سرمايه‌داران و فعالان اقتصادي ايجاد شد. اين امر به خوبي نشان مي‌دهد كه نمي‌توان از اين موضوع غافل شد كه تصميم‌ها، عزل و نصب‌هاي سياسي و ديپلماسي بر شاخص‌هاي اقتصادي اثر مي‌گذارد. بسياري از تحليلگران جواد ظريف را معمار برجام تلقي مي‌كنند. بر اين اساس رفتن او از سكانداري وزارت خارجه مانع بزرگي براي توسعه ارتباط بين‌المللي اقتصادي و تجاري تلقي مي‌شود.
همچنين پس از خروج امريكا از برجام، ظريف را به عنوان عنصري حياتي در حفظ برجام و پس از آن ايجاد كانال مالي با اروپا تلقي مي‌كنند. نقش پررنگ او در خلق كانال مالي ايران و اروپا و همچنين ديگر كانال‌هاي مالي كه ايران با ديگر كشور‌ها به منظور دور زدن تحريم‌هاداشته، انكار نشدني است و با رفتن ظريف ترديد‌ها درخصوص كاركرد اين كانال‌ها و ادامه فعاليت‌هاي آنها بيشتر مي‌شود. در كنار اين تلاش‌ها وزارت خارجه مسير ديگري را براي تسهيل روابط تجاري ايران و دنيا دنبال مي‌كند. پيوستن به FATF مسيري بود كه وزارت خارجه براي تسهيل روابط بانكي دنبال مي‌كرد، اگرچه تصويب اين قوانين با سد مجمع تشخيص مصلحت مواجه شده است اما تحليلگران اقتصادي اميدوار بودند ظريف و مجموعه وزارت خارجه بتواند تصويب اين لوايح را محقق كند. با رفتن ديپلمات كاركشته ايران از وزارت خارجه اميد‌ها براي تصويب اين لوايح كمتر از پيش شده است.
افزايش نااطميناني
تاثير ديگر ايجاد فضاي مبهم و عدم اطمينان به‌ويژه در اقتصاد كشور است. از سويي جو رواني كه در پي نااطميناني آينده بر اقتصاد كشور سايه انداخته، با هر خبر سياسي و اقتصادي، تشديد مي‌شود. اگرچه بازارهاي طلا، ارز و سرمايه واكنش مشابهي نداشتند زيرا بسياري رفتن ظريف از وزارت خارجه را قطعي تلقي نمي‌كنند. آنها اميدوارند با عدم قبول استعفاي وزير توسط رييس‌جمهور ظريف به وزارت خارجه بازگردد. روي كار ماندن وزير، مي‌تواند مهم‌ترين تاثير را در ادامه ديپلماسي اقتصادي با اتحاديه اروپا به‌صورت ويژه و با جهان به صورت كلي داشته باشد.
بورس؛ بيشترين تاثيرپذير از خبر استعفا
روز گذشته شاخص بورس با واكنشي خيره‌كننده به خبر استعفاي ظريف، حدود 2 هزار واحد سقوط كرد. بورس از نخستين دقيقه‌هاي آغاز معاملات در روز سه‌شنبه، تحت‌تاثير خبر استعفاي وزير امور خارجه قرار داشت و در ابتدا كار خود را با افت حدود يك هزار و 300 پله‌اي شروع كرد و به تدريج بر شدت اين افت شاخص افزوده شد. روز گذشته برخلاف سه روزي كه شاخص‌هاي بورس روند افزايشي داشتند، با كاهش قيمت سهم‌ها مواجه شدند. افت شديد شاخص در معاملات ديروز در حالي رخ داد كه در هفته جاري شاهد معاملات مثبت بازار سرمايه و رشد قابل‌توجه شاخص بوديم؛ شاخص بورس تا قبل از نشر خبر استعفاي ظريف در معاملات تا رقم 166هزار و 793 واحد صعود كرده بود. در اين كاهش ارزش شاخص‌ها، پالايشي‌ها تاثير زيادي داشتند. در اين راستا حميد ميرمعيني، كارشناس بازار سرمايه در گفت‌وگو با ايلنا بر اين موضوع تاكيد كرد كه خبر استعفا بيش از آنچه تصور مي‌رفت، بر شاخص‌هاي اقتصادي و به‌خصوص بازار سرمايه اثرگذار بوده است. هر چند كه ميرمعيني معتقد است بازار سرمايه همچنان مردد است چراكه هنوز به صورت رسمي با استعفا موافقت نشده است، بنابراين نمي‌توان آثار و پيامدهاي آن را اندازه‌گيري كرد.
ارز در بازارهاي آزاد، بالا رفت
بازار ارز يكي از تاثيرپذيرترين بازارهاي كشور است. با انتشار هر خبري، قيمت‌ها در آن تكان مي‌خورد. صبح ديروز، قيمت دلار در بازار آزاد به كانال 14 هزار تومان وارد شد. هر چند در ادامه با دخالت‌هاي بانك مركزي قيمت‌ها در كانال 13هزار تومان باقي ماند، اما تحليلگران افزايش دلار از 13550 تومان به 14 هزار تومان را نشان از هيجان‌پذيري اين بازار نسبت به خبر استعفاي وزير امور خارجه تحليل مي‌كنند.
طلا، بدون واكنش زياد
بازار طلا اما بازاري بود كه نوسان شديدي را تجربه نكرد. آيت محمدولي، رييس اتحاديه طلا با بيان اينكه نوساني جزيي در قيمت‌ها مشاهده شده، اين امر را نشأت گرفته از هجوم تقاضا براي خريد طلا عنوان كرد. محمدولي درخصوص تاثير تغيير سياست‌ها بر اين بازار نيز گفت: فلز طلا ظريف است و بنابراين با هر نوع تغيير سياسي قيمت آن تغيير مي‌پذيرد. به هر حال هر نوع حركت سياسي در داخل كشور بر افزايش يا كاهش نوسان قيمت طلا اثر گذار است. چنانچه ميزان عرضه سكه از سوي بانك مركزي كاهش يابد اين موضوع نيز مي‌تواند بر گران شدن قيمت طلا اثرگذار باشد. محمدولي معتقد است بانك مركزي مي‌تواند جلوي نوسانات هيجاني قيمت را در بازار طلا و سكه بگيرد.
تجارت خارجي، در ابهامي عميق‌تر
زبان ديپلماسي كشور از زمان روي كار آمدن روحاني، به كلي دگرگون شده است. هر چند تلاش‌هاي وزارت امور خارجه در نشان دادن تصوير ديگري از ايران، در دگرگون شدنش نقشي موثر داشت. يكي از مهم‌ترين اركاني كه به‌شدت به ديپلماسي خارجي وابسته است، تجارت خارجي است. قدرت تجارت خارجي يك كشور را ديپلمات‌ها
مشخص مي‌كنند. قطعا هرگونه تغيير در رويكرد وزارت خارجه، مي‌تواند تغييرات بسياري را در تجارت خارجي
به دنبال داشته باشد. در اين راستا، معاون وزير صمت نيز ضمن واكنش به خبر استعفاي ظريف گفت: دولت از ماجراي استعفاي ظريف در موضوع بازرگاني و روابط خارجي متضرر مي‌شود. محمدصادق مفتح ضمن تاكيد به مقبوليت ظريف در مجامع بين‌المللي در ادامه صحبت‌هايش به خبرگزاري آنا، از نتيجه منفي كه اين خبر مي‌تواند بر تجارت خارجي ايران بگذارد، انتقاد كرد. مفتح معتقد است اگر استعفا پذيرفته شود، تا زماني كه جايگزين وي معرفي شود، مبادلات و مراودات ايران با اتحاديه اروپا در بلاتكليفي مي‌ماند، چراكه ظريف و رويكرد وي توانست نقش مثبتي در همگرايي با اتحاديه اروپا ايفا كند. معاون وزير صمت، بلاتكليفي اروپاييان در شرايط فعلي كه كانال مالي نيز به تصويب رسيده، به صلاح كشور نمي‌داند. او درباره تاثير رواني اين موضوع بر بازار ادامه داد: از آنجا كه بخشي از التهابات بازار به جنبه‌هاي رواني آن مرتبط است بنابراين مي‌توان پيش‌بيني كرد كه اين موضوع بر التهابات بازار داخلي نيز تا حدودي تاثير بگذارد.