سين هشتم، ساحل پاك

گروه اجتماعي

مدت‌هاست كه ديگر نمي‌توان به آساني از صف «زيبا» براي ساحل درياها و تالاب‌ها استفاده كرد. انباشت زباله چهره ساحل درياها و تالاب‌ها را آلوده كرده است. زباله‌هايي كه مردم از خودشان به يادگار مي‌گذارند. هم محلي‌ها و هم گردشگران. از اوايل دهه 90 در آستانه سال نو به ابتكار جمعي از جوانان فعال در حوزه محيط زيست كمپين «سين هشتم، ساحل پاك» از بندرعباس آغاز شد. اين كمپين در سال‌هاي بعد هم ادامه يافته و امسال هم قرار است در آخرين جمعه سال 97 برگزار شود.

تعداد تهديدات محيط زيستي سواحل از انگشتان يك دست فراتر مي‌رود. چنانكه پيش از اين پروين فرشچي، معاون سابق محيط زيست دريايي سازمان حفاظت محيط زيست گفته بود، آلودگي‎ها و آسيب‌هاي زيست محيطي خطوط 5 هزار و 800 كيلومتري سواحل ايران و 30 جزيره كشور را تهديد مي‌كند. بنا به گفته فرشچي سواحل شمالي كشور با آلودگي‌هاي ناشي از فعاليت‌هاي كشاورزي، آسيب‌هاي زيست‌محيطي مانند كاهش آبزيان و افت كيفيت آب مواجه است و سواحل جنوبي كشور نيز با آلودگي‌هاي ناشي از فعاليت‌هاي صنعتي با آسيب‌هايي مانند افزايش ناگهاني دماي آب، افزايش جلبك‌ها و پديده كشنده قرمز شامل نوعي پلانگتون، مواجه است. در كنار اين‌ها يكي از دلايل آلودگي به مساله‌اي ساده اما مهم بازمي‌گردد؛ رها كردن زباله در سواحل و همين طور روش‌هاي غيراستاندارد مديريت پسماند. مساله انباشت زباله در شهرهاي ساحلي كشور به دليل گردشگرپذير بودن‌شان پيچيده است. هر چند آمارهاي ضد و نقيضي درباره توليد زباله در شهرهاي ساحلي گردشگرپذير منتشر مي‌شود اما هر يك از اين آمارها كه مورد پذيرش قرار گيرد شدت بحران را تخفيف نمي‌دهد. دي ماه سال 96 داريوش عبادي، دبير علمي شبكه‌هاي مردم نهاد در بخش محيط زيست استان مازندران به روزنامه همشهري گفته بود كه اگر در ايام نوروز 2 ميليون مسافر براي 5 روز به استان مازندران سفر كنند حدود 10 تن زباله توليد مي‌شود كه با توجه به نبود برنامه و مديريت عملي براي مديريت پسماند در استان مشكلاتي براي مازندران و شهرهاي آن به وجود مي‌آيد. فربد فخاري، عضو كميته تخصصي پسماند مازندران هم به همشهري گفته است تنها در مازندران در 6 ماه اول سال تا 3 برابر آمارهاي اعلام شده(3100تن در روز) زباله توسط گردشگران توليد مي‌شود. شهرهاي استان‌هاي جنوبي هم وضعيتي مشابه مازندران دارند. بندرعباس، جزاير قشم و هرمز، بوشهر و... از جمله شهرهاي مقصد گردشگري هستند كه سواحل آنها در معرض تهديدات پسماندهاي گردشگران قرار دارد. وخامت وضعيت سواحل ايران را مي‌توان از توضيحات يك محقق حوزه محيط زيست بهتر درك كرد. چنانكه به گفته احسان كامراني، عضو هيات علمي دانشگاه هرمزگان پلاستيك‌ها 80 درصد زباله‌هاي ساحلي را تشكيل مي‌دهند. به گزارش ايرنا، كامراني گفته است، به صورت فصلي در زمستان و اوايل بهار ميزان زباله‌ها در ساحل بندرعباس افزايش مي‌يابد.

كامراني بر ضرورت پايش زباله‌ها در سواحل تاكيد كرده است: حجم بيشتر اين زباله‌ها در ساحل به دليل تراكم جمعيت و ورود مهمانان نوروزي به بندرعباس ايجاد مي‌شود. به گفته او زباله‌هاي پلاستيكي در ساحل به مرور زمان تبديل به ميكروپلاستيك شده و آبزياني كه عمدتا پس كرانه‌اي هستند از آنها تغذيه مي‌كنند و وقتي وارد چرخه غذايي انسان‌ها شوند باعث ابتلا انسان به انواع سرطان‌ها و تومورها مي‌شوند. اين استاد رشته محيط زيست براي نجات سواحل استان هرمزگان پيشنهادهاي ساده‌اي را هم مطرح كرده است: براي برون‌رفت از آسيب‌هاي زيست محيطي مي‌توان از سطل‌هاي زباله در نوار ساحلي و از كيسه‌هاي زباله پارچه‌اي و كاغذي به ‌جاي پلاستيك استفاده كرد.

اگر چنين نشود، زباله‌هاي پلاستيكي رها شده در سواحل مي‌توانند عامل بروز مشكلات متعدد محيط زيستي شوند.

به گزارش ايسنا و به گفته محمد ميرحسيني؛ كارشناس محيط زيست، بازگشت به طبيعت در مورد بسياري از زباله‌ها به طول مي‌انجامد و اين مواد سال‌ها باعث آلودگي و آسيب به محيط زيست مي‌شوند. شيشه و قوطي‌هاي فلزي به ويژه آلومينيومي صدها سال روي زمين باقي مي‌مانند. كيسه‌ها و ظروف پلاستيكي كه يك روز به دليل سبكي و دوام ساخته شدند، امروزه عامل بزرگ‌ترين مشكلات زيست محيطي هستند. پلاستيك غيرقابل تجزيه است و كيسه‌هاي نايلوني به طور متوسط 500 سال در محيط باقي مي‌مانند. كيسه‌هاي پلاستيكي همراه باد همه جا پخش مي‌شوند و بيشتر آنها سر از دريا درآورده يا با بلعيده شدن توسط جانداران سبب مرگ آنها مي‌شوند. چنانچه پلاستيك و نايلون موجود در زباله سوزانده شود، اسيد كلريدريك توليد مي‌شود كه باعث آلودگي هوا و آسيب رساندن به انسان و ديگر موجودات مي‌شود.

كمپيني براي نجات سواحل

از سال‌هاي ابتدايي دهه 90 گروهي از دانشجويان فعال در حوزه محيط زيست در بندرعباس بنيان كمپيني را گذاشتند كه تا امسال به كار خود ادامه داده و هر سال هم شمار بيشتري از فعالان محيط زيست را با خودش همراه كرده است. كمپين «سين هشتم، ساحل پاك» همه ساله در آستانه سال نو اجرا مي‌شود و با مشاركت علاقه‌مندان به محيط زيست، زباله‌هاي رها شده در سواحل درياها و تالاب‌هاي كشور را جمع‌آوري مي‌كنند. عبدالله محترم‌پناه، دبير اجرايي اين كمپين در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد از آغاز برنامه‌ريزي‌ها براي اجراي اين كمپين در آخرين جمعه سال 97 خبر داد. محترم‌پناه گفت:«سال گذشته كمپين سين هشتم، ساحل پاك در 15 شهر در استان‌هايي چون هرمزگان، بوشهر، خوزستان و مازندران به صورت همزمان از سوي تشكل‌هاي محيط زيستي برگزار شد. امسال هم هماهنگي‌ها براي اجراي اين برنامه آغاز شده و در روزهاي پنجشنبه يا جمعه آخر سال در شهرهاي مختلف آيين پاك‌سازي سواحل اجراي مي‌شود.» به گفته محترم‌پناه قرار است يك پوستر مشترك با موضوع كمپين طراحي شود تا مردم را به رعايت پاكيزگي سواحل تشويق كند. دبير اجرايي كمپين سين هشتم، ساحل پاك با بيان اينكه در سال گذشته سازمان‌هاي دولتي مرتبط با موضوع محيط زيست از اجراي اين برنامه حمايت كرده‌اند؛ افزود:«امسال هم قصد داريم، برنامه‌ها را با مشاركت نهادهايي چون سازمان محيط زيست و منابع طبيعي و استانداري برگزار كنيم.» محترم‌پناه از مردم ساكن در شهرهاي ساحلي دعوت كرد تا در پاك‌سازي سواحل درياها و تالاب‌هاي كشور مشاركت كنند.