گروه اقتصادي
بيست و سومين نمايشگاه بين‌المللي نفت سال گذشته در شرايطي برگزار شد كه توليدات نفت ايران به مرز روزهاي قبل از تحريم سال 90 نزديك مي‌شد و به گواه برخي آمارها بيش از 4 ميليون بشكه بود كه از اين مقدار 2.5 ميليون صادر مي‌شد. پارسال توتال در كشور حضور داشت و قراردادهاي مختلفي نيز در مرحله مذاكره بود. سال 97 به ديده بسياري از فعالان حوزه نفت و گاز، مي‌توانست به تحولي شگرف در صنعت نفت بدل شود اما نشد. امسال قضيه بسيار متفاوت است. تحريم‌ها سخت‌تر شده است. پيكان تحريم‌ها به وزارت نفت نشانه رفته و ترامپ درصدد به صفر رساندن صادرات نفت ايران است. البته كه بسياري معتقدند هدف امريكا نه تنها به صفر رساندن صادرات نفت ايران بلكه از بين رفتن انحصار اوپك بر بازارهاي نفت است؛ گزاره‌اي كه به نظر نمي‌رسد پر‌بيراه باشد.
بيست و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي نفت، گاز، پتروشيمي ديروز با حضور وزير نفت، معاونان وزارت نفت و برخي ديگر از مقام‌هاي رسمي شروع به كار كرد. اگرچه اين نمايشگاه تحت شعاع تحريم‌ها قرار گرفته است اما مهم‌ترين رويكرد برگزاري اين نمايشگاه رونق توليد، حمايت از فعالان داخلي صنعت نفت به‌ويژه سازندگان كالاها و تجهيزات نفتي و شركت‌هاي اكتشاف توليد ايراني و جذب سرمايه و انتقال فناوري است. نكته جالب توجه در اين است كه با وجود عدم تمديد معافيت‌هاي نفتي و آغاز فاز جديد و سخت از تحريم‌هاي نفتي صدها شركت از كشورهاي اسپانيا، آلمان، ايتاليا، اوكراين، چين، روسيه، هلند و آذربايجان جديدترين تجهيزات، صنايع، ماشين‌آلات و خدمات خود را ارايه و در معرض ديد علاقه‌مندان قرار مي‌دهند.
تفرقه‌ها به مرگ اوپك منجر مي‌شود
همانطور كه انتظار مي‌رفت اهم سخنان وزير نفت در خصوص تحريم‌هاي نفتي عليه ايران بود. بيژن زنگنه معتقد است صفر كردن صادرات نفت ايران اگرچه آرزوي امريكايي‌ها است اما اين آرزو خيال واهي است و كساني كه از نفت به عنوان ابزار سياسي استفاده مي‌كنند بايد تبعات آن را هم بپذيرند.
زنگنه در آيين افتتاحيه نمايشگاه بين‌المللي صنعت نفت با اشاره به اينكه امسال، سال رونق توليد است، مي‌گويد: ادامه صادرات نفت اولين نكته در رونق توليد است كه صادرات نفت كشور با قوت ادامه پيدا خواهد كرد. از نظر وزير نفت دومين نكته رونق توليد تلاش براي تأمين خوراك واحدهاي پالايشي و پتروشيمي‌ها است كه با افزايش توليد اتان، ظرفيت خوراك واحدهاي الويني را پر مي‌كنند و همچنين تامين خوراك پايين‌دستي‌ها نيز از اولويت‌ها است.
زنگنه توليد‌كنندگان قلابي و برخورد با آنها را يكي از معضلات اين وزارتخانه عنوان كرد. به گفته او اين افراد مجوز احداث طرحي را گرفته‌اند اما هيچ كارخانه يا پروژه فعالي ندارند و فقط به دنبال اين هستند كه سهميه مواد يا خوراك خود را گرفته و در بازار آزاد بفروشند.
افزايش ظرفيت توليد گاز غني كشور با عبور از يك هزار ميليارد مترمكعب، خبر خوب زنگنه در افتتاحيه نمايشگاه بود. او درباره سومين نكته رونق مي‌گويد: با افزايش ظرفيت توليد گاز، تمام واحدهاي صنعتي و كارگاهي كشور كه سوخت مورد نياز آنها از گاز تامين مي‌شود بدون هيچ دغدغه‌اي مي‌توانند به توليد ادامه دهند.
شيخ‌الوزرا با بيان اينكه چهارمين نكته در راه رونق توليد، ادامه تمركز بر سرمايه‌گذاري و توسعه پارس جنوبي است، مي‌گويد: امسال توليد از ميدان گازي پارس جنوبي 60 ميليون مترمكعب در روز افزايش مي‌يابد.
پنجمين نكته در راه توليد به تعبير زنگنه تمركز بر طرح‌هاي پتروشيمي با درصد پيشرفت فيزيكي بالا است. به گفته او تا پايان سال 99 هجده طرح پتروشيمي جديد راه‌اندازي مي‌شود و ظرفيت توليد در صنعت پتروشيمي ايران كه در سال 92 به ميزان 27 ميليون تن در سال بود در سال 1400 به 50 ميليون تن در سال افزايش مي‌يابد. زنگنه مي‌افزايد: ششمين نكته در بحث رونق توليد استفاده بهينه از نقدينگي جامعه و همچنين تأمين مناسب مالي با استفاده از ظرفيت‌هاي بازار سرمايه است كه در اين خصوص پيشنهادي را ارايه كرديم كه در حال گذراندن مراحل تصويب است تا بتوانيم منابع زيادي را از بازار سرمايه و همچنين نقدينگي موجود در جامعه براي تأمين مالي پروژه‌هاي صنعت نفت به خصوص پروژه‌هايي كه در دست بخش خصوصي است استفاده كنيم.
زنگنه اظهار داشت: با وجود محدوديت‌هايي كه امريكا تلاش كرده بر ما اعمال كند در قالب طرح‌هاي IPC قرارداد توسعه ميادين سپهر، جفير، دال پري، آبان، پايدار غرب، پايدار شرق و چشمه‌خوش منعقد شده و قراردادهاي توسعه ديگري نيز در دست اقدام و پيگيري است. او با اشاره به طرحي كه در دولت در خصوص راهكاري براي فروش نفت بررسي و تاييد شده مي‌گويد: بررسي كرده‌ايم كه آيا مي‌شود در بازپرداخت اجراي طرح‌ها به نفت اتكا كرد و حتي بعد از انجام كار و فروش جنسي، تامين مالي از محل نفت و فروش نفت خام انجام شود كه اين مدلي است كه مورد توافق ما هست و دولت هم با آن موافقت كرده اما به اجرا رسيدن آن كمي دشواري دارد كه بايد مسير اجرا براي آن دنبال شود. ما به روش‌هاي جديد و افكار جديد براي فروش نفت نياز داريم و هر سرمايه‌داري كه منابع مالي اجراي طرحي را تامين كند، طرحي كه پيشنهاد مي‌دهد در اولويت خواهد بود.
زنگنه در خصوص بزرگنمايي دو همسايه كشور درباره ظرفيت مازاد نفت و عرضه به بازار مي‌گويد: هر صاحب‌نظري در بازار مي‌داند كه اين دو كشور هم در خصوص ظرفيت خود و هم در خصوص ذخايرشان اغراق مي‌كنند و تا حال نتوانستند ادعاهاي خود در خصوص ذخاير نجومي‌شان را مورد تاييد مراكز رسمي مستقل قرار دهند چرا كه اساساً مستندات قابل ارايه‌اي در اين خصوص ندارند.
اين عضو كابينه دولت مي‌افزايد: امور دنيا به اين سادگي كه امريكا فكر مي‌كند نيست و نمي‌توان بازار نفت را با بيانيه اداره كرد؛ شكنندگي موجود بازار نفت با كارهاي نمايشي و ايجاد جو رواني مثبت جبران نمي‌شود و وضعيت اين بازار با اتفاقات و تلاطم‌هاي غيرقابل پيش‌بيني اما محتمل، شكننده است.
زنگنه از علاقه‌مندي كشورهاي كوچك نفتي به اوپك خبر داد و گفت: برخي به دنبال افزايش همكاري اوپك و غير اوپك در بازار نفت هستند و حتي اعلام مي‌كنند كه به دنبال پيوستن كشورهاي كوچك صادركننده نفت به اوپك هستند كه اين كار خوبي است اما همان‌ها با استفاده از نفت به عنوان يك ابزار و سلاح براي دو عضو بنيانگذار اوپك، به تفرقه دامن مي‌زنند كه اين مسير به مرگ اوپك منجر خواهد شد.
وزير نفت در حاشيه روز نخست نمايشگاه صنعت نفت، هرگونه سهميه‌بندي بنزين را تكذيب و توضيحات بيشتر در اين خصوص را به روز ديگري موكول كرد.
از اوپك خارج نمي‌شويم
مديرعامل شركت ملي نفت از ديگر افرادي بود كه در حاشيه روز نخست نمايشگاه توجهات را به خود جلب كرد. مسعود كرباسيان از عدم خرج ايران از اوپك تاكيد كرد و گفت: نبايد به نفت به عنوان حربه سياسي نگاه كنيم. روند صادرات نفت ايران ادامه مي‌يابد و ايران از اوپك خارج نمي‌شود.
كرباسيان ضمن اشاره به اين موضوع كه ايران نيز در قبال تحريم‌ها سياست‌هاي خود را دارد، ادامه داد: قرار نيست يك نفر در دنيا تعيين كند ما چگونه رفتار كنيم و ما هم صرفا تماشاكننده باشيم. ايران هم سياست‌هاي خود را دنبال مي‌كند. معاون زنگنه در خصوص تجارت شركت‌هاي خارجي با ايران نيز گفت: اين شركت‌ها در صورت تمايل به‌ازاي كالاهايي كه به ايران مي‌فروشند و هر نوع تجارتي كه با كشور دارند، متقاضي خريد نفت خام شده و نفت خام تحويل بگيرند.
مديرعامل شركت ملي نفت، تداوم صادرات نفت و تلاش براي توليد بيشتر فرآورده‌هاي نفتي، ايجاد ارزش افزوده از محل توليد و صادرات فرآورده‌ها را از برنامه‌هاي پيش روي صنعت نفت برشمرد.
او در خصوص روابط ايران با چين، هند و آذربايجان گفت: در چارچوب سياست‌هاي‌مان با كشورهاي مختلف در تعامل و مذاكره هستيم.
قيمت گاز، بدون تغيير
حسن منتظرتربتي، مديرعامل شركت ملي گاز ايران در حاشيه نشست خبري كه در محل نمايشگاه برگزار شد، ضمن ارايه برخي توضيحات در خصوص پرداخت پول از سوي شركت مطبوعش، به برنامه‌هاي در دست اجراي اين شركت نيز اشاراتي داشت.
منتظرتربتي شركت ملي گاز ايران را يكي از خوش‌حساب‌ترين شركت‌ها در مقابل خزانه‌داري دانسته و گفت: ما در زمينه هدفمندي مصرف سوخت و سهم صندوق خزانه، هر آنچه را كه لازم بوده است پرداخت كرده‌ايم و اكنون هيچ بدهي به اين صندوق نداريم.
او تامين خوراك پتروشيمي‌ها را يكي از اولويت‌هاي گازرساني در كشور عنوان كرد. مديرعامل شركت ملي گاز ايران هر گونه برنامه‌اي براي افزايش قيمت نفت را رد كرد. تربتي در پاسخ به پرسشي مبني بر قيمت‌گذاري گاز ارسالي به نيروگاه‌ها توضيح داد: تعيين قيمت گاز تحويلي به نيروگاه‌ها بر عهده دولت است، اما درباره نيروگاه‌ها آنچه از قيمت نيز مهم‌تر است موضوع بهينه‌سازي مصرف انرژي است، زيرا از نگاه شركت ملي گاز ايران، نيروگاه‌ها گاز را به‌درستي مصرف نمي‌كنند و اميدواريم موضوع بهينه‌سازي و مديريت مصرف گاز در نيروگاه‌ها به عنوان يك طرح مهم و جدي پيگيري شود. به اعتقاد ما، نيروگاه‌ها با بهره‌مندي از بند «ق» تبصره ۲ قانون بودجه سال ۱۳۹۳ مي‌توانند براي بهينه‌سازي مصرف انرژي اقدام كنند.
راه‌اندازي سامانه هوشمند گاز يكي از برنامه‌هايي بود كه منتظر تربتي به آن اشاره كرد. او گفت: حدود دو ماه آينده طراحي نخستين سامانه هوشمند به نتيجه مي‌رسد، در زمينه كنتورهاي هوشمند گاز نيز بخشي از طرح پايلوت را با موفقيت اجرا كرده‌ايم و براساس تجربه‌هاي ارزشمندي كه در اين زمينه به دست آورده‌ايم، طرح كنتورهاي هوشمند گاز و سامانه هوشمند گاز را به نتيجه نهايي خواهيم رساند.
صادرات گاز با هدف تهاتر همچنين صادرات ال ان جي، از ديگر محورهاي مورد بحث او بود كه در اين زمينه گفت: ميزان صادرات گاز ايران به ارمنستان با هدف تهاتر گاز و برق براساس آخرين رقم مورد توافق دو كشور در سال ۹۷ انجام مي‌شود و اكنون تغييري ندارد. صادرات ال‌ان‌جي براي مقاصد دور در نظر گرفته مي‌شود، مانند بازارهاي ژاپن، اما كشورهاي همسايه ايران اكنون از ظرفيت خوبي براي دريافت گاز طبيعي برخوردار هستند.
مديرعامل شركت ملي گاز ايران با تاكيد بر اينكه بحران سيل اخير نشان داد كه شبكه گازرساني كشور پايداري خوبي دارد، گفت: خوشبختانه در بحران سيل اخير، بخش گاز مطمئن‌ترين خدمتي بود كه به مردم ارايه مي‌شد و پس از آسيب‌ديدگي تأسيسات، گاز نخستين بخشي بود كه بلافاصله وصل شد.
تربتي با اشاره به اينكه در بخش تحويل كالا نيز هم‌اكنون نگراني وجود ندارد، تاكيد كرد: پابه‌پاي صنعت گاز، توليد داخل هم توسعه يافته است.
منتظر تربتي با اشاره به اينكه ۷۰ درصد انرژي مورد نياز را گاز تامين مي‌كند، افزود: شبكه گسترده گازرساني در كنار دارا بودن سرمايه انساني متخصص، سبب شده است اين انرژي پاك بخش عظيمي از سوخت مورد نياز كشور را تأمين كند.
مديرعامل شركت ملي گاز ايران درباره برنامه‌هاي آينده صنعت گاز گفت: اگر چه در ابتدا به عنوان يك شركت داخلي و بهره‌بردار كليد خورديم و در سال‌هاي گذشته تمركز اين صنعت بر گازرساني داخلي قرار گرفته بود، اما برنامه ما در سال‌هاي پيش رو افزون بر تامين نيازهاي داخلي، ورود به عرصه‌هاي بين‌المللي در سه بعد صدور گاز و ورود به بازارهاي جديد، گاز مايع (LPG) و صدور خدمات فني به ديگر كشورها خواهد بود.
تربتي افزود: اميدواريم با دارا بودن مشاوران خوب در طراحي، پيمانكاران خوب در اجرا و بهره‌برداران خوبي كه در اين صنعت داريم، بتوانيم با هدف رونق توليد ملي در كشورهاي همسايه كه دارنده يا مصرف‌كننده گاز هستند، به بخش‌هاي صدور خدمات فني و شبكه خطوط لوله ورود كنيم.
افزايش 600 هزار بشكه‌اي به توليد نفت
احمد محمدي ظهر، مديرعامل شركت ملي مناطق نفتخيز جنوب در حاشيه نخستين روز از بيست و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي صنعت نفت، ظرفيت توليد فعلي نفت اين شركت را بدون اجراي برنامه‌هاي توسعه‌اي، روزانه ۳،۵ ميليون بشكه نفت خواند. هر چند محمدي ظهر معتقد است در صورت اجرايي شدن طرح‌هاي مطالعاتي، توسعه‌اي و نگهداشت و افزايش توليد در مخازن شركت متبوعش، در مجموع حدود ۶۰۰ هزار بشكه در روز به ظرفيت توليد اين شركت اضافه مي‌شود.
مديرعامل شركت ملي مناطق نفتخيز جنوب در خصوص قراردادهاي اين شركت با داخلي و خارجي‌ها گفت: 6 قرارداد براي اجرا و تامين مالي پروژه‌هاي افزايش توليد در مخازن شركت ملي مناطق نفتخيز جنوب منعقد شده كه در حال تجهيز كارگاه و استقرار دكل‌هاي حفاري هستند و به زودي عمليات سطح الارضي در اين مخازن آغاز خواهد شد. البته محمدي فعاليت‌هاي شركت متبوعش را منحصر به اين 6 قرار داد ندانست و گفت: هم‌اكنون ۸ بسته كاري طرح نگهداشت و افزايش توليد اين شركت نيز در مرحله برگزاري مناقصه است و به نظر مي‌رسد تا كمتر از يك ماه ديگر برندگان اين مناقصات مشخص شود؛ ضمن آنكه در چهار ميدان نفتي كه داراي ۸ تا ۹ مخزن هستند با مدل قراردادي خاص شركت مناطق نفتخيز جنوب تفاهمنامه‌هايي با شركت‌ها و پيمانكاران داخلي منعقد شده كه طرح‌هاي پيشنهادي توسعه برخي از اين شركت‌ها در شوراي عالي مخازن به تصويب رسيده است. اميدواريم امسال حداقل طرح توسعه دو ميدان به مرحله انعقاد قرارداد برسد. محمدي با اشاره به بي‌سابقه بودن سيل اخير در ۲۰ استان كشور اظهار كرد: وجود تاسسيات و صنايع مختلف در استان خوزستان مي‌طلبيد كه پيش از وقوع سيل با اقدامات پيشگيرانه از وقوع خسارات به اين تاسيسات جلوگيري شود كه اين مهم با همكاري و تعامل شركت‌هاي تابعه وزارت نفت در مناطق سيل‌زده انجام شد.
امور دنيا به اين سادگي كه امريكا فكر مي‌كند نيست و نمي‌توان بازار نفت را با بيانيه اداره كرد؛ شكنندگي موجود بازار نفت با كارهاي نمايشي و ايجاد جو رواني مثبت جبران نمي‌شود و وضعيت اين بازار با اتفاقات و تلاطم‌هاي غيرقابل پيش‌بيني اما محتمل، شكننده است.
برخي به دنبال افزايش همكاري اوپك و غير اوپك در بازار نفت هستند و حتي اعلام مي‌كنند كه به دنبال پيوستن كشورهاي كوچك صادركننده نفت به اوپك هستند كه اين كار خوبي است اما همان‌ها با استفاده از نفت به عنوان يك ابزار و سلاح براي دو عضو بنيانگذار اوپك، به تفرقه دامن مي‌زنند كه اين مسير به مرگ اوپك منجر خواهد شد.