پوتين و شي از نشست سن‌پترزبورگ براي حمله به سياست‌هاي ترامپ استفاده كردند
اتحاد شرق
شهاب شهسواري
عصر جمعه روساي جمهوري روسيه و چين، در سخنراني‌هاي‌شان در انجمن اقتصادي سن‌پترزبورگ به‌شدت به سياست‌هاي دولت ايالات متحده امريكا تحت رهبري دونالد ترامپ، حمله و از بازار آزاد بين‌المللي و روند جهاني‌سازي اقتصاد دفاع كردند. شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين در سخنراني خود با انتقاد از سياست‌هاي حمايت‌گرايانه و بسته دولت امريكا تاكيد كرد كه كشورش از جهاني‌سازي و مرزهاي باز به‌شدت حمايت مي‌كند و خواهان «همكاري همگان براي ايجاد جهاني هماهنگ است.» ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در سخنراني خود از رويكرد امريكا به جنگ‌هاي تجاري انتقاد كرد و گفت جنگ‌هاي اقتصادي به سادگي ممكن است به جنگ‌هاي نظامي تبديل شوند. او همچنين تحريم كمپاني‌هاي فناوري چيني را «اولين جنگ عصر ديجيتال» توصيف كرد. پوتين ادامه داد ايالات متحده امريكا براي دهه‌هاي متوالي خود را پرچم‌دار اقتصاد و بازار آزاد معرفي مي‌كرد اما حالا كه رقيبان قدرتمندي براي اقتصاد امريكا در جهان ايجاد شده‌اند، به بازار آزاد پشت كرده است چرا كه احساس مي‌كند سلطه خود را بر جهان از دست خواهد داد.
سخنراني‌هاي شي و پوتين در سن‌پترزبورگ نشان‌دهنده نزديك‌تر شدن بيش از پيش پيوند‌هاي دو رهبر قدرتمند شرق همزمان با گسستن روابط‌شان با واشنگتن بود. پوتين شخصا رييس‌جمهور چين را در سن‌پترزبورگ به گردش برد، بازديد از كلكسيون آثار رنسانس موزه هرميتاژ و گردش با قايق تفريحي روي رودخانه شهر، از جمله برنامه‌هاي دو رهبر شرقي در كنار يكديگر بود. اين هشتمين سفر شي جين پينگ به روسيه از سال 2013 تاكنون است و به گفته كاخ كرملين دو رهبر تاكنون 30 ملاقات رسمي و كاري با يكديگر داشته‌اند. از جمله توافق‌هاي مهمي كه در سفر اخير شي به روسيه ميان دو رهبر امضا شد، استفاده از ارزهاي ملي در معاملات ميان دو كشور بود. رهبران روسيه و چين همچنين با انتقاد از رفتار امريكا در قبال توافق هسته‌اي با ايران، در ديدار دوجانبه با يكديگر خواهان تلاش براي حفظ برجام شدند و تاكيد كردند: «دو طرف بر اهميت حفاظت از همكاري‌هاي تجاري و اقتصادي دوجانبه با ايران تاكيد و قاطعانه با هرگونه تحريم يكجانبه‌اي كه از سوي هر كشوري با اتكا به قوانين داخلي خود عليه هر كشور ديگري اعمال شود، مخالفت مي‌كنند.»
روسيه و چين هر دو از سياست‌هاي دولت امريكا و متحدانش در سال‌هاي اخير ناخرسند هستند، ادعاهايي مانند دخالت در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا، حمايت از استقلال‌طلبان شرق اوكراين، ضميمه كردن كريمه به خاك روسيه، ادعاي ترور مخالفان با سلاح شيميايي و برخي ادعاهاي حقوق بشري باعث شده است تا تحريم‌هاي متعددي از سوي دولت‌هاي غربي عليه روسيه وضع شود. همزمان پكن هم درگير تعرفه‌هاي 25 درصدي است كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا بر معادل 250 ميليارد دلار از واردات از اين كشور وضع كرده است. ترامپ تهديد كرده است كه در آينده 300 ميليارد دلار ديگر از صادرات چين را نيز مشمول تعرفه خواهد كرد. اقدام‌هاي اخير امريكا عليه چين به جنگ جهاني تجاري تعبير شده است. شي جين‌پينگ با اشاره به اين جنگ تجاري تاكيد كرد كه كشورها بايد نسبت به حفظ و اصلاح مقررات جاري تجارت اهتمام كنند نه اينكه بابت هر مساله كوچك ناخرسند جزئي، اين قوانين و مقررات را كنار بزنند. شي جين پينگ با اشاره به يك ضرب‌المثل گفت: «اگر كك‌هاي روي كت خزتان ناراحت‌كننده هستند، نبايد كت خز را درون تنور بيندازيد.» او با اشاره به نظام تجاري حاكم در جهان گفت: «بايد از نظام چندجانبه كنوني تجارت حفاظت كرد.» پوتين هم در سخنان خود تاكيد كرد كه امريكا قصد دارد «نظام قانون‌محور كنوني ميان كشورهاي مستقل» را با نظامي جايگزين كند «كه امريكا و كشورهاي قدرتمند اقتصادي ديگر اصول و مقررات را به ديگران تحميل كنند.»
واشنگتن مدعي است كه چين با مقررات غيرمنصفانه باعث ضرر امريكا در تجارت دو كشور شده است. شي جين‌پينگ با طعنه به اين استدلال گفته است كه «ممكن است گروهي از كشورها در يك ميدان منصفانه، منفعت نبرند.» نظام تجاري موجود جهان براساس نظام تجارت آزاد و تعرفه‌هاي ناچيز براي واردات كالا از كشورهاست. روزگاري امريكا از اصلي‌ترين حاميان اين نظام تجاري شناخته مي‌شد اما اخيرا با ظهور دونالد ترامپ، امريكا با جنگ تعرفه‌اي عليه رقباي اين كشور در بازارهاي جهاني، به‌شدت اين نظام را در معرض خطر قرار داده است. ترامپ ادعا مي‌كند با وضع تعرفه عليه كشورهايي كه «به امريكا احترام نمي‌گذارند» و «شرايط تجاري غيرمنصفانه‌اي براي ايالات متحده ايجاد كرده‌اند» آنها را به توافق‌هاي تجاري منصفانه‌تر متقاعد خواهد كرد. پيش از اين روسيه و چين، راسا متهم به اختلال در نظام تجارت آزاد بين‌المللي مي‌شدند اما با سياست‌هاي اخير دولت امريكا اين دو كشور، به اصلي‌ترين منتقدان امريكا در مانع‌تراشي براي تجارت آزاد تبديل شده‌اند.
ولاديمير پوتين، همزمان از اقدام امريكا در تحريم كمپاني هوآوي هم انتقاد كرد. كمپاني هوآوي، بزرگ‌ترين كمپاني فناوري اطلاعات چين و مبتكر خطوط ارتباط‌هاي نسل پنجم G5 است. واشنگتن هوآوي را به جاسوسي براي دولت چين و كمپاني‌هاي فناوري چيني را به سرقت اختراع‌هاي امريكايي متهم مي‌كند. دولت امريكا همچنين به دولت‌هاي اروپايي فشار مي‌آورد تا از وابستگي خود به صادرات انرژي روسيه به ويژه گاز طبيعي و نفت خام توليد اين كشور بكاهند و گاز مايع امريكا را جايگزين آن كنند.
در شرايطي كه رهبران چين و روسيه در نشست انجمن اقتصادي سن‌پترزبورگ سخنراني كردند، نماينده‌اي از امريكا در آن حاضر نبود. جان هانتسمن، سفير ايالات متحده امريكا در روسيه كه قرار بود به نمايندگي از كشورش در نشست شركت كند در اعتراض به بازداشت يك تاجر امريكايي در روسيه، اين اجلاس را تحريم كرد. مسكو اجلاس سن‌پترزبورگ را براي تشويق سرمايه‌گذاري در روسيه سالانه برگزار مي‌كند. حجم تجارت ميان روسيه و چين در سال 2018 به 108 ميليارد دلار رسيده است؛ رقمي كه نسبت به سال 2017 بيش از 25 درصد رشد نشان مي‌دهد.
شي جين پينگ، از چهارشنبه هفته گذشته به روسيه رفته بود و در ديدار رسمي‌اش با ولاديمير پوتين او را «بهترين دوست» خودش خطاب كرد. در ديدار روساي جمهوري چين و روسيه، همچنين توافقنامه ايجاد خطوط ارتباطي نسل پنجم تلفن همراه توسط كمپاني هوآوي در روسيه ميان دو كشور امضا شد. پوتين همچنين در پاسخ به سوال خبرنگاران در اين زمينه كه آيا در جنگ تجاري ميان چين و امريكا، قصد جانبداري از چين را دارد يا نه، گفت: «يك ضرب‌المثل چيني هست كه مي‌گويد وقتي ببرها با هم در دره مي‌جنگند، ميمون باهوش كناري مي‌ايستد تا ببيند كدام‌يك برنده مي‌شوند.»