براي صادرات نفت، هر كاري مي‌كنيم

نشست 176 اوپك با تمام فراز و فرود آن ديروز به پايان رسيد؛ نشستي كه با وجود تمام حواشي قبل از آن، ايران را به اهدافي كه داشت رساند، چراكه يكي از خروجي‌هاي اين نشست، اتحاد مجدد اوپك و متحدانش براي تثبيت بيشتر قيمت‌ها و كاهش عرضه نفت تا مارس 2020 شد. تا پيش از نشست G20 بحث‌هايي در خصوص ادامه توافق تا پايان سال 2019 ميلادي مطرح بود اما بعد از گمانه‌زني‌ها در وين، مدت اين توافق به سال 2020 افزايش يافت. با وجود خطر از دست رفتن سهم بازار، اما تمديد توافق كاهش توليد اوپك و غيراوپكي‌ها براي چهارمين سال پياپي نشان مي‌دهد كه اين سازمان به ‌شدت خواستار كاهش نفوذ نفت شل توسط امريكا در بازار نفت است. نكته مهم ديگر نشست اخير، تصويب شكل‌گيري نهادي به منظور ادامه همكاري بلندمدت اعضاي اوپك و غيراوپك است. اين منشور كه چندي پيش توسط روسيه ارايه شد، راهكاري براي همكاري كشورهايي كه تمايل به عضويت در اوپك ندارند‌، اما ادامه همكاري‌هاي بلندمدت را خواستار هستند، ارايه مي‌دهد. نكته مهم اين است كه تمام اصلاحاتي كه ايران و زنگنه وزير نفت كاركشته‌ براي اين منشور مدنظر داشت، در آن اعمال شد.

تمديد كاهش 1.2 ميليون بشكه

روز گذشته غيراوپكي‌ها نيز در جلسه‌اي بر تمديد توافق كاهش توليد صحه گذاشته و آن را تاييد كردند. قرار است غيراوپكي‌ها روزانه 400 هزار بشكه از توليدات نفت خود را كاهش دهند. از آن جايي كه روسيه و عربستان پيش‌تر بر كاهش توليد توافق و آن را اعلام كرده بودند، جلسه مشترك اوپكي‌ها و غيراوپكي‌ها، فرماليته بوده با اين حال وزير نفت كشورمان در اين جلسه شركت كرد. در اين راستا، روز دوشنبه، پس از مذاكره طولاني كه حدود 7 ساعت و نيم به طول انجاميد، 14 كشور عضو اوپك، توافق كاهش توليد را براي 9 ماه ديگر تمديد كردند. اين توافق براي اوپكي‌ها كاهش 800 هزار بشكه‌اي را به همراه خواهد داشت. از سوي ديگر نشست كميته وزارتي نظارت بر توافق اوپك و غيراوپك موسوم به JMMC كه صبح ديروز برگزار شد، گزارشي در خصوص ميزان تعهد اوپك و غيراوپكي‌ها به تعهد كاهش توليد ارايه كرد. در اين گزارش مجموع تعهد اعضاي اوپك تا پايان ماه مه ۱۴۴ درصد و براي غيراوپك ۲۰۴ درصد بوده است، همچنين مجموع پايبندي به توافق اوپك و غيراوپك تا پايان ماه مه، ۱۶۳ درصد عنوان شده است. در اين نشست منشور همكاري بين اوپك و غيراوپك نيز به تصويب رسيد.

بار سنگين بر دوش سعودي‌ها

در توافق روز دوشنبه، مقرر شد اوپكي‌ها روزانه 800 هزار بشكه از توليد نفت خود را كم كنند كه مانند دور قبل، ايران از كاهش توليد معاف خواهد بود. با وجود تحريم ايران و ونزوئلا، سنگيني اين ‌بار بر دوش عربستان خواهد بود. هر چند عربستان در مدت پايبندي به توافق، پايين‌تر از ۹.۷ ميليون بشكه در روز نفت توليد مي‌كرد كه اين ميزان حدود ۶۰۰ هزار بشكه در روز كمتر از سهميه تعيين شده تحت توافق كاهش توليد است. توليد عربستان در 9 ماه آينده بايد نهايتا در سطح 10 ميليون بشكه باقي بماند. الفالح در نشست خبري اوپك اذعان كرد كه نيمه دوم سال 2019‌، اين توافق هماهنگ‌تر دنبال و با جديت بيشتر پيگيري مي‌شود. هماهنگ‌تر عمل شدن به توافق كاهش توليد براي پيشي گرفتن از بازار نفت خواهد بود. طبق پيش‌بيني مراكز آماري بين‌المللي، تقاضاي نفت سال‌هاي آينده به دليل نگراني از كاهش رشد اقتصادي‌، كم مي‌شود. از سوي ديگر عربستان و روسيه تلاش مي‌كنند سهم خود در بازار را از دست ندهند و قيمت‌ها نيز كاهش چنداني نيابد. از اين‌رو كاهش توليد، رويكرد فعالانه نسبت به افزايش توليد نفت شل است. طبق گزارش‌هاي مركز اطلاعات انرژي، امريكا تا 2020 بيش از 12 ميليون بشكه در روز توليد مي‌كند. الفالح معتقد است؛ با كاهش توليد اوپك، ذخاير امريكا در بازار افزايش يافته و قيمت نفت شل كاهش مي‌يابد. اين كار صرفه‌هاي اقتصادي براي توليد نفت شل را از بين مي‌برد. هر چند عربستان معتقد است با بازار نفت در بلندمدت مي‌توان تهديد شل براي صنعت نفت را جبران كرد. از سوي ديگر، تمديد توافق كاهش توليد خشم ترامپ را افزايش مي‌دهد، چراكه او معتقد است قيمت‌هاي نفت بالاست و بايد كاهش يابد. جهش قيمت نفت به بنزين گران مي‌انجامد، مساله كليدي براي ترامپ كه ممكن است در سال آينده براي انتخاب مجددش دردسرساز شود.

تصويب منشور همكاري بلندمدت

شايد بتوان مهم‌ترين خروجي نشست 176 را تصويب منشور همكاري بلندمدت اوپك و غيراوپك دانست. عربستان خواستار تصويب اين منشور بود، چراكه هدف آن را حفظ موقعيت اوپك در شرايط پرنوسان بازار انرژي مي‌دانست. طبق گزارش‌هاي مركز اطلاعات انرژي، اوپك 30 درصد از سهم تامين نفت جهان را در اختيار دارد كه با كاهش توليد، اين سهم نيز كاهش خواهد يافت. با تصويب اين منشور قدرت اوپك و اعضاي غيرعضو آن براي تحول بخشي به بازار نفت بازتر خواهد بود.

تدوين منشور زير نظر ايران

روز دوشنبه وزراي اوپك در جلسه‌اي سندي را تدوين كردند كه بعد از انجام يك سري تغييرات به دليل اعتراض وارد شده ايران نهايي شد. اين سند كه به منشور همكاري اوپك و غيراوپك مشهور است در جلسه روز گذشته وزراي اوپك پلاس نيز به امضا رسيد. به گفته الكساندر نواك، وزير انرژي روسيه ‌اين سند، ساختاري را براي انجام مذاكرات منظم ايجاد مي‌كند. منشور همكاري بين اوپك و غيراوپكي‌ها، يك نهاد جديد است كه به گفته زنگنه، الزامي براي عضويت كشورها و اجراي تصميماتي كه در آن گرفته مي‌شود، وجود ندارد. زنگنه در خصوص اين منشور در جمع خبرنگاران گفت: ايران اصلاحاتي را براي رسيدن به مرحله اجرايي اين منشور مدنظر داشت كه تمام آنها اعمال شد. علاوه بر آن هر كشوري كه مي‌خواهد در آن عضو شود، مي‌تواند اجازه سازمان‌ها و نهادهاي مربوطه‌اش را بگيرد. مهم‌ترين نكته‌اي كه ايران به آن تاكيد داشت، عدم تاثيرگذاري اين منشور بر مكانيسم‌هاي عملياتي و تصميماتي اوپك بود كه لحاظ شده است. در واقع هدف از تصويب اين منشور باز شدن آغوشي براي توليدكننده‌هاي غيراوپك است كه نمي‌خواهند عضو اوپك شوند اما تمايل به همكاري‌هاي بلندمدت‌تري دارند. زنگنه در بخش ديگري از سخنان خود در خصوص نحوه تامين منابع نيز خاطرنشان كرد: نحوه تامين منابع بايد جداگانه بررسي شود. اما هر ميزاني كه مشخص شود‌، بين اعضا تقسيم شده و از اين جهت بار مالي جديدي به اعضا وارد نمي‌شود. تغيير سالانه رييس و نايب‌رييس اين منشور نيز نكته ديگري بود كه زنگنه به آن پرداخت. اما آمادگي ايران براي پذيرفتن اين منشور نيز از محورهاي ديگر سخنان زنگنه بود كه گفت: از آنجا كه اجراي اين منشور الزام‌آور نيست، مشكلي براي پذيرش آن وجود ندارد. در واقع اين منشور يك همكاري داوطلبانه بين اعضاست. بخش ديگر سخنان وزير در خصوص سياسي شدن نفت بود كه گفت: نمي‌توانيم اين موضوع را كه نفت يك ماهيت سياسي قوي دارد، رد كنيم، اما عده‌اي از نفت به عنوان ابزاري عليه توليدكننده‌هايي مانند ايران و ونزوئلا استفاده مي‌كنند. اما كاهش بيشتر توليد اوپك پلاس، پيشنهاد ديگري بود كه روز گذشته زنگنه در نشست ارايه داد. وزير نفت معتقد است؛ محدوديت توليد بايد بيشتر از 2/1 ميليون بشكه باشد. هرچند نگراني‌ها در خصوص افزايش سهم امريكا در بازار نفت، كاهش بيش از 1.2 ميليون بشكه در روز را در هاله‌اي از ابهام فرو برد. بيژن زنگنه طي مصاحبه‌اي با بلومبرگ بر يافتن راه‌هايي براي صادرات نفت ايران تاكيد كرد. وزير نفت در سخناني هر گونه نگراني در خصوص احتمال افزايش قدرت عربستان و روسيه را رد كرد و گفت: باور دارم حتي اگر امريكا به ما ملحق شود، از آن استقبال مي‌كنم. اگر توليدكنندگان نفت همكاري بيشتري با يكديگر داشته باشند، نگراني درخصوص آينده وجود نخواهد داشت. تصويب منشور در اين شرايط خاص و همكاري كشورهايي مانند روسيه با اوپك مي‌تواند نتايج خوبي به دنبال داشته باشد، اين يك فرصت خوب براي بازار است تا تثبيت شود و تنش‌ها كاهش يابد. او پس از نشست ديروز اوپك در گفت‌وگو با شبكه سي‌ان‌ان نيز با اشاره به تشديد فشار امريكا ضد ايران گفت: آنها نمي‌توانند رژيم را تغيير دهند و ۴۰ سال است، تلاش مي‌كنند رژيم را تغيير دهند و در اين شرايط هم نمي‌توانند. تحريم‌ها به ايران فشار مي‌آورند، اما اين به اين معنا نيست كه ما فشار را مي‌پذيريم و تحت فشار با امريكا مذاكره مي‌كنيم. اگر امريكا مي‌خواهد شرايط را تغيير دهد، بايد تحريم‌ها را رفع كند؛ در اين صورت است كه مي‌تواند تغييرات بزرگي را در اين شرايط ببيند.