بن‌بست در عربستان
احمد دستمالچيان
بحران يمن با توجه به اختلافي كه بين امارات و عربستان به وجود آمد و به نحوي امارات خود را از ائتلاف تحت رهبري سعودي‌ها جدا كرد، روز به روز ابعاد پيچيده‌تري به خود مي‌گيرد و عملا در يك بن‌بست سياسي و نظامي قرار گرفته است. از طرفي ديگر يمني‌ها با توجه به ابزارهاي جديد نظامي كه به دست آوردند، توانستند فشار بيشتري به سعودي‌ها وارد كنند تا تسليم شرايط حاكم بر يمن شوند و جنگ را متوقف كنند. به هر حال عربستان در موضع ضعف و انفعال كامل قرار دارد زيرا از يك طرف با امارات متحده عربي به اختلاف خورده‌اند و از سوي ديگر يمني‌ها حملات خود را به مناطق حساس و استراتژيك عربستان سعودي گسترش داده‌اند و با ابزاري متنوع‌تر از گذشته اين حملات را انجام مي‌دهند. در سوي ديگر اكنون شاهد اختلافاتي در داخل كنگره امريكا بر سر عدم حمايت از ائتلاف عربستان سعودي در جنگ يمن هستيم چراكه اكنون ميان دولت و كنگره نيز يك اختلاف نظر جدي بر سر اين موضوع به وجود آمده است. در سوي ديگر مهره اصلي جنگ‌طلب كاخ سفيد نيز از دولت خارج شده است. چراكه بولتون يكي از حاميان اصلي پشتيباني امريكا از عربستان سعودي بود و به نظر مي‌رسد كه امريكايي‌ها تمايلي براي يك پشتيباني قوي نظامي در ائتلاف عربستان ندارند زيرا حامي اصلي آنها يعني جان بولتون از كابينه خارج شده است. طبق پيش‌بيني‌ها به نظر مي‌رسد كه هم يمني‌ها طي روزهاي آينده ابعاد حملات خود به عربستان سعودي را گسترش مي‌دهند و هم اينكه دستان عربستان سعودي براي مقابله به مثل كردن كاملا خالي است و شرايطي ندارد كه بتواند پاسخي متناسب با حملات يمني‌ها را بدهد. از همين رو به نظر مي‌رسد ابعاد جنگ در يمن روز به روز پيچيده‌تر مي‌شود و عربستان مجبور خواهد شد طي ماه‌هاي آينده به يك آتش‌بس تن دهد و اگر اين كار را انجام ندهد اين عربستان است كه بيشترين ضربه را مي‌خورد و ...
در شرايط انفعالي كامل قرار مي‌گيرد. در حال حاضر براي عربستاني‌ها، عرضه سهام غول نفتي آرامكو از اهميت بسيار بالايي براي آنها برخوردار است. آرامكو بزرگ‌ترين شركت نفتي جهان محسوب مي‌شود و دارايي‌هاي بسيار هنگفتي در خارج از عربستان سعودي دارد و سعودي‌ها در تلاش هستند تا به بهترين قيمت ممكن سهام آن را در بورس عرضه كنند. در حال حاضر كه تلاش دارند تا طي ماه‌هاي آينده سهام آرامكو را به بازار عرضه كنند، حملات يمني‌ها به مراكز حساس نفتي اين كمپاني مي‌تواند به اين اقدام ضربه جدي وارد كند و در نتيجه عربستان نمي‌تواند پيش‌بيني كه براي طرح‌هاي نوسازي خود انجام داده بود را صورت دهد و وقتي كه اخلالي در فعاليت آرامكو ايجاد شود، خسارت سنگيني را به بار خواهد آورد. از همين رو به نظر مي‌رسد، عربستان به لحاظ اقتصادي نيز هزينه هنگفتي را براي ادامه اين جنگ پرداخت مي‌كند و اين يكي از ابعادي است كه عربستان را وادار به توقف جنگ خواهد كرد. به هر حال چيزي كه كاملا واضح و روشن است اكنون عربستان در يك بن‌بست سياسي، نظامي و حتي اقتصادي قرار گرفته و ادامه جنگ براي اين كشور در چنين شرايطي امكان‌پذير نباشد و اگر عربستان قصد داشته باشد كه در اين زمينه لجاجت به خرج دهد، هزينه‌هاي سنگين‌تري را پرداخت خواهد كرد. از طرفي ديگر خبرهايي به ميان آمده كه امريكايي‌ها اخيرا جلساتي را با نيروهاي انصارالله داشته‌اند كه اين نيز نشان‌دهنده پيشرفت در معادله يمن است كه اين موضوع سعودي‌ها را تنها‌تر از گذشته خواهد كرد. عربستان مدتي است در خصوص يمن در شرايط انفعال به سر مي‌برد و ابتكار عمل جديدي را در عرصه سياسي و نظامي خود بروز نداده و به دنبال يك راه‌حل شرافتمندانه هستند تا بتوانند اين جنگ را به پايان برسانند و شايد طي هفته‌هاي آينده با مطرح كردن طرحي جديد به سمت حل و فصل بحران پيش بروند. در حال حاضر عربستان سعودي با يك مساله حيثيتي مواجه شده است و نه مي‌تواند جنگ را خاتمه دهد و نه مي‌تواند پيروز در جنگ شود در نتيجه مجبور است كه به يك راه‌حل ميانه تن دهد. اما اگر بخواهيم در خصوص يك راهكار عملي براي عربستان سعودي صحبت كنيم بايد گفت كه به نظر مي‌رسد، طرف‌هاي اروپايي به خصوص انگليس مايل هستند كه در اين رابطه بيشتر فعال شوند. هر چند كه انگليس گرفتار مسائل داخلي خود و برگزيت است و نتواند آن‌گونه كه بايد و شايد در اين موضوع ورود پيدا كند اما در جلسه‌اي كه اخيرا ميان هيات انصارالله و سفراي 4 كشور اروپايي در وزارت خارجه ايران برگزار شد، انگليسي‌ها حضور بسيار فعال‌تري داشتند و حرف‌هاي نمايندگان انصارالله را با دقت گوش دادند. به هر حال عربستان مي‌تواند طرف‌هاي اروپايي به خصوص انگليس را واسطه قرار دهد و در يك فعاليت چندجانبه بين امريكا و انگليس و برخي از نيروهاي منطقه اين موضوع را به سرانجام برسانند. اكنون آن چيزي كه از همه مهم‌تر است، امارات خود را از اين روند جدا كرده و اكنون پرونده يمن ابعاد پيچيده و سختي پيدا كرده كه از هر طرف نگاه كنيم، عربستان سعودي منزوي و تنها شده و در يك بن‌بست قرار گرفته كه مجبور به پذيرش يك راه‌حل ميانه است.