توليد محتوا درباره ژئوپارك‌ها اندك است
آرش نورآقايي
پرونده ژئوپارك ارس تا يك ماه ديگر به يونسكو ارسال مي‌شود. اين اتفاق چه تاثيري در حفاظت و معرفي اين منطقه در ابعاد جهاني دارد؟ به نظر مي‌رسد ثبت يك منطقه به مثابه ژئوپارك در فهرست يونسكو بتواند همان نتايج آثار و سايت‌هاي ثبت شده در ميراث جهاني يونسكو را داشته باشد. تا زماني كه ما در ايران تنها 10 يا 11 اثر ثبت شده جهاني داشتيم، مردم درباره آن اطلاعات زيادي نداشته و نسبت به آن حساس نبودند. زماني كه تعداد اين آثار افزايش پيدا كرد و توليد محتوا درباره آن صورت گرفت، مردم نيز نسبت به آنها و حفاظت‌شان حساسيت پيدا كردند كه نمونه آن را درباره ميدان نقش جهان اصفهان يا سازه‌هاي آبي شوشتر شاهديم. اما در حال حاضر درباره ژئوپارك‌ها با كمبود محتوايي مواجهيم كه درباره ميراث ناملموس يا حافظه جهاني نيز وجود دارد. با اين حال مي‌توان اميد داشت زماني كه تعداد اين ميراث‌ها بيشتر شده مردم آگاهي بيشتري نسبت به آنها پيدا كرده و حساسيت‌شان هم به تبع آن بيشتر مي‌شود و از اين جهت هر ثبت جهاني داراي آثار مثبت است.
در موضوع ژئوپارك‌ها يكي از مولفه‌هاي مورد توجه كارشناسان يونسكو، انتفاع جامعه محلي است. اما مقوله جامعه بومي و محلي يكي از موضوعات مورد مناقشه است كه در بحث توسعه پايدار در ايران بايد در نظر بگيريم. ما در كنار ارج گذاشتن به حق جامعه محلي در انتفاع و بهره‌برداري از يك منطقه بايد مسووليت آنها را حفاظت و نيز پررنگ كنيم. متاسفانه چون اساس گفتمان در محيط‌زيست مظلوميت محور است، زماني كه نام جامعه محلي برده مي‌شود در ذهن جامعه فقير نابرخوردار شكل مي‌گيرد، با چنين پيش زمينه‌اي به دنبال حقي هستيم كه آنها بر طبيعت و منطقه اطراف‌شان دارند. از اين‌رو بايد با حذف اين گفتمان مظلوميت‌سازي، مسووليت را در كنار حق قرار داده و ابعاد اين مساله را يكپارچه ببينيم تا پس از ثبت، ژئوپارك مذكور با فعاليت تخريبي از ثبت خارج نشود. تاثير اين ثبت بر افزايش گردشگران از ديگر مقوله‌هايي است كه عموما از سوي رسانه‌ها مطرح مي‌شود، اما بايد دانست گرچه اين مقوله همانند آثار ثبت شده در ميراث جهاني يونسكو مي‌تواند به گسترش صنعت گردشگري در اين سايت‌ها منجر شود، اما تنها شرط كافي براي آن نيست. لذا در كنار آن بايد مجموعه عواملي مهيا شود تا در نهايت شاهد گسترش صنعت توريسم در اين مناطق باشيم.