درس مبارزه با خوارج
مهدي زارع
ديروز سيزدهم رجب بود، ميلاد خجسته مولي‌الموحدين، امام علي(ع). در اين روزها بيش از هر زمان به يادگيري از مكتب امام اول شيعيان نياز داريم. چالش امروز جامعه مبارزه با همه‌گيري ويروس كروناي جديد است. چالشي كه گذر از آن با ناداني معدودي از افراد كه با تقدس‌مآبي جهالت مي‌ورزند براي جامعه ما پرهزينه‌تر و سخت‌تر شده و مي‌شود. مولا علي ابن ابي‌طالب در تمام زندگي خويش و به ويژه در زمان خلافت كوتاه‌‌مدتش (656م-661م) با جاهلان مقدس‌نما درگير بود و در نهايت نيز به دست همين گروه – خوارج – ترور شد و به شهادت رسيد (40 ق. 661م). عصر روز چهارشنبه 14 اسفند از شهر قم خبر رسيد كه جزوه‌اي در اين شهر دست به دست مي‌شود كه در آن مردم در هنگامه همه‌گيري ويروس كرونا، دستورهاي علمي وزارت بهداشت را براي عدم تجمع و حتي‌الامكان در خانه ماندن، توصيه به صله رحم و ديد و بازديد كرده است. در اين جزوه از مردم خواسته شده كه فاميل را جمع كنند، زيارت عاشورا بخوانند و به حرم حضرت معصومه پناه ببرند. نويسنده جزوه در آن نوشته است كه «من به قم آمده‌ام، در مسجد و جلسات خصوصي با همه روبوسي مي‌كنم، مرقد مي‌روم. اينها مي‌خواهند دين ما را از ما بگيرند و به ما صدمه بزنند. كاري كه دارند انجام مي‌دهند، هيچ معنايي ندارد. ضمنا اين چه بيماري است كه شما اينقدر گنده‌اش كرديد؟ مگر درمانش كاري دارد؟ من اعلام آمادگي مي‌كنم، شخصا ورود مي‌كنم به آنجايي كه اين بيماران هستند، درمان‌شان را شروع مي‌كنيم تا ببينيد چقدر سريع درمان مي‌شوند.» اين جزوه در حالي منتشر شده كه مراجع تقليد و آيات عظام همگي بر عمل دقيق به توصيه سامانه سلامت و پزشكان كشور در مقابله با همه‌گيري كرونا تاكيد كرده‌اند.
آيت‌‌الله علم‌الهدي امام جمعه مشهد نيز عصر همان روز چهار نشبه 14/12/98 ابراز داشت: «زيارت چسبيدن به ضريح نيست؛ بي‌توجهي به عوامل شيوع بيماري حق‌الناس است. وي گفت زيارت چسبيدن به ضريح نيست، امام رضا (عليه‌السلام) شفا مي‌دهد، طلا و نقره ضريح كسي را شفا نمي‌دهد، درِ طلاي حرم كسي را شفا نمي‌دهد.» در كلام خداوند در قرآن كريم در سوره رعد امده است:
أفمنْ يعْلمُ أنّما أُنْزِل إِليْك مِنْ ربِّك الْحقُّ كمنْ هُو أعْمى إِنّما يتذكّرُ أُولُو الْألْبابِ (سوره رعد – آيه ۱۹) آيا كسى كه مىداند آنچه از سوى پروردگارت بر تو نازل شده است، حق است، همانند كسى است كه كوردل است؟ فقط خردمندان پند مىگيرند. بر اساس نظر استاد دكتر مصطفي محقق داماد «دراين آيه كور كسي است كه حق نازل از مبدا حقيقت را نمي‌بيند. بينندگان صاحب دلانند.» در حكمت 208 نهج‌البلاغه از قول اما علي (ع) آمده است: «و منِ اِعْتبر أبْصر و منْ أبْصر فهِم و منْ فهِم علِم؛ كسي كه از حوادث عبرت مي‌گيرد، چشمش باز مي‌شود، و او كسي است كه خوب مي‌فهمد و او، علم پيدا مي‌كند و به خوبي مي‌داند.»
از كلام مولا علي (علي) سخن‌هاي بسياري در مورد جهل برجاي مانده است. معلوم است كه آن بزرگوار چه رنجي از اين جاهلان ديني برده است. از ان جمله است: أعظمُ المصائِبِ الجهلُ؛ بزرگ‌ترين مصيبت‌ها، نادانى است. در خطبه نهج‌البلاغه 36 آمده كه امام علي خوارج را مخاطب قرار داده و فرمودند: «أنْتُمْ معاشِرُ أخِفّاءُ الْهامِ سُفهاءُ الْأحْلامِ؛ شما يك گروه سبك مغز و نابخرديد.»
پس از توقف جنگ صفين (657م)، در خلال شكل‌گيري توافق بر سر حكميت، ائتلاف حاميان علي (ع) شروع به از هم پاشيدگي نمود و در بازگشت به كوفه، سپاه به دو گروه موافقان و مخالفان حكميت تقسيم شدند. مخالفان حكميت، شعار «حكم كردن جز براي خدا نيست.» (لا حكم الا لِله) مي‌دادند و موافقان را متهم به بدعت مي‌كردند. در سوره يوسف آيه 40 آمده است.» ما تعْبُدُون مِنْ دُونِهِ إِلّا أسْماءً سمّيْتُمُوها أنْتُمْ وآباوكُمْ ما أنْزل‌الله بِها مِنْ سُلْطانٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلّا لِلّهِ أمر ألّا تعْبُدُوا إِلّا إِيّاهُ ذلِك الدِّينُ الْقيِّمُ ولكِنّ أكْثر النّاسِ لا يعْلمُون ﴿۴۰﴾ شما به جاى او جز نام‌هايى را نمي‌پرستيد كه شما و پدران‌تان آنها را نامگذارى كردهايد و خدا دليلى بر آنها نازل نكرده است فرمان جز براى خدا نيست دستور داده كه جز او را نپرستيد اين است دين درست ولى بيشتر مردم نمى دانند «امام علي در كلام 40 نهج‌البلاغه به كج فهمي خوارج از بخشي از آيه 40 سوره يوسف اشاره مي‌فرمايد كه از «ان الحكم الا لله» «نفي حكومت و جبر و عدم دخالت انسان» را درك كردند و شعار «لا حُكْم إِلا لِلهِ» را ساختند و تعبيرشان آن بود كه حكومت نبايد باشد و انسان‌ها نبايد در امور دخالت كنند و حكم دهند! اين خوارج چنان عرصه را بر امام علي (ع) تنگ كردند كه در نهايت كارشان دو سال بعد از جنگ صفين به نبرد در جنگ در نهروان (20 كيلومتري بغداد) كشيد (659م) . امام علي (ع) آنها را تار و مار كرد، ولي باز يكي از همين خوارج دو سال بعد او را در محراب مسجد كوفه ترور كرد. امروز به پيروي از امام علي(ع) مبارزه با جهل مقدس از حوزه تا دانشگاه وظيفه همه ماست. بخشي از مشكلات كشور در همه‌گيري كرونا به همين رفتار جاهلانه برمي‌گردد. تلفات و خسارت‌هاي جانبي كه از اين همه‌گيري ويروس كرونا تحمل مي‌كنيم، بايد ما را به هوش آورد. مكتب امام علي(ع) پيروان دانا مي‌خواهد. جاهلان را از پيرامون مكتب اهل بيت (عليهم‌السلام) برانيم.