3.5 تا 6.5 ميليون نفر بر اثر كرونا بيكار شده‌اند
3 اقدام ايران براي پرداخت بيمه بيكاري در ايام كرونايي
گروه اقتصادي| روزبه كردوني، رييس موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي در يك نشست خبري با اشاره به اينكه موسسه عالي پژوهش چهاردهمين گزارش سياستي خود را با موضوع «بيمه بيكاري در ايام كرونايي» تهيه كرده است، گفت: با توجه به اينكه پرداخت بيكاري جزو مهمي از سياست‌هاي حمايتي اعلام شده توسط ايران در مواجهه با كرونا بوده، اين گزارش با هدف بررسي نقش طرح‌هاي بيمه بيكاري در كشور‌هاي منتخب و ايران در مقابله با بحران كنوني تهيه شده است. كردوني با بيان اينكه مطابق با گزارش سازمان بين‌المللي كار، كرونا همچنان منجر به كاهش بي‌سابقه فعاليت‌هاي اقتصادي و ساعات كار مي‌شود، گفت: برآورد مي‌شود ۴.۸ درصد از ساعات كار طي سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۰ (معادل تقريبا ۱۳۵ ميليون شغل تمام‌وقت با فرض ۴۸ ساعت كار در هفته) نسبت به سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۱۹ از دست رفته باشد. وي ادامه داد: برآورد‌ها نشان مي‌دهند كه تا ۱۷ مه۲۰۲۰ ساعات كار در سه‌ماهه جاري حدود ۱۰.۷ درصد نسبت به آخرين سه‌ماهه ۲۰۱۹ كاهش خواهد يافت كه معادل ۳۰۵ ميليون شغل تمام‌وقت (با فرض ۴۸ ساعت كار در هفته) است. رييس موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي با اشاره به وضعيت بيكاري در كشورمان گفت: مطالعات در ايران نيز حاكي از اثرات گسترده همه‌گيري بر اشتغال كشور است. بر اساس گزارش مركز پژوهش‌هاي مجلس، در دوره همه‌گيري در بهترين حالت ۲.۹ ميليون نفر و در بدترين حالت ۶.۴ ميليون نفر از كل شاغلان كشور كاسته مي‌شود. وي ادامه داد: همچنين بر اساس گزارش معاونت اقتصادي وزارت رفاه، كسب‌وكار‌هاي آسيب‌ديده از بحران كرونا بالغ بر ۴.۸ ميليون شغل كه معادل ۲۰.۳ درصد از اشتغال كل است را به خود اختصاص داده‌اند. كردوني ضمن مروري بر اقدامات ديگر كشور‌ها در اين باره، در مورد ابزار دولت‌ها براي كاهش تبعات كرونا گفت: طرح‌هاي بيمه اجتماعي و بيمه بيكاري از جمله مهم‌ترين طرح‌ها هستند. به‌طور مشخص، ۱۷۱ كشور مجموعا ۸۰۱ اقدام حمايت اجتماعي شامل برنامه‌هاي مساعدت اجتماعي، بيمه‌هاي اجتماعي و سياست‌هاي بازار كار را در مواجهه با كوويد ۱۹ برنامه‌ريزي، معرفي يا اجرا كرده‌اند. وي افزود: ۲۱۵ اقدام در مقابله با كرونا در حوزه بيمه‌هاي اجتماعي در كشور‌هاي مختلف به اجرا گذاشته شده كه معادل ۲۷ درصد كل اقدامات حمايت اجتماعي است. مزاياي بيكاري با مجموع ۶۱ اقدام و سهم ۲۸ درصد بيشترين فراواني را داشته است.
رييس موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي با اشاره به افزايش تعداد متقاضيان براي دريافت مقرري بيكاري گفت: در اين پژوهش ۲۱ كشور از چهار قاره كه به دليل بحران كرونا در طرح‌هاي بيمه بيكاري خود موقتا تغييراتي ايجاد كرده يا اقداماتي در اين حوزه انجام داده بودند، شناسايي و بررسي شدند. كردوني افزود: از جمله اقدامات ساير كشور‌ها در زمينه بيمه بيكاري در شرايط كرونايي مي‌توان به افزايش مقدار مقرري و تقويت كفايت مزايا براي حصول اطمينان از ايجاد امنيت درآمدي براي بيكاران، تسهيل شرايط و الزامات برخورداري از مقرري براي پوشش تعداد بيشتري از بيمه‌شدگان بيكار شده بر اثر كرونا به‌طور مثال از طريق كاهش سوابق مورد نياز، گسترش پوشش به غيرمشمولين براي حمايت از اقشار آسيب‌پذير بر اثر كرونا مانند كارگران مهاجر يا خويش‌فرمايان، افزايش مدت برخورداري از مزايا، به خصوص براي كساني كه استحقاق‌شان در دوره بحران به پايان مي‌رسد، به دليل كم بودن شانس يافتن شغل جديد در طول همه‌گيري اشاره كرد. به گفته وي همچنين برخي كشور‌ها اقداماتي نظير عدم كسر مدت برخورداري از مقرري در شرايط كرونا از استحقاق مقرري فرد بر اساس قانون، تسهيل فرآيند اداري بيمه بيكاري، شامل كاهش دوره انتظار براي دريافت مقرري يا ايجاد بستر آنلاين براي درخواست غيرحضوري (براي كشور‌هايي كه قبلا اين امكان را نداشته‌اند) و ابداعاتي نظير ارايه مقرري كاهش ساعات كار يا يارانه دستمزد از محل صندوق بيمه بيكاري براي جلوگيري از تعديل گسترده نيروي كار و نيز افزايش تعداد افراد برخوردار از مقرري را انجام داده‌اند.
۳ اقدام ايران
رييس موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي با اشاره به اينكه با شيوع كرونا و تعطيلي بسياري از كسب‌وكارها، به موجب مصوبات ستاد ملي مقابله با كرونا، پرداخت مقرري بيكاري در دستوركار قرار گرفت، گفت: پرداخت اين مقرري براي مدت سه ماه (اسفندماه ۹۸ و فروردين و ارديبهشت ۹۹) با تسهيل شرايط احراز براي مشمولين قانون كار، قانون تامين اجتماعي و قانون بيمه بيكاري مدنظر قرار گرفت.
كردوني اضافه كرد: باتوجه به اينكه انتظار مي‌رفت تعداد متقاضيان بيمه بيكاري بسيار زياد باشند و دوركاري و شيفت‌بندي در ادارات، امكان ثبت‌نام حضوري متقاضيان را محدود و دشوار مي‌كرد، اولين اقدام در جهت تسهيل فرآيند اداري درخواست براي بيمه بيكاري از طريق راه‌اندازي سامانه ثبت درخواست بيمه بيكاري انجام شد. اين سامانه در ۲۱ اسفندماه ۹۸ با همكاري واحد‌هاي مختلف مربوطه در وزارت رفاه راه‌اندازي شد. وي با بيان اينكه دومين اقدام، هوشمندسازي سامانه در جهت تسهيل فرآيند رسيدگي به درخواست‌ها بود، گفت: در اين راستا، با همكاري ميان سازمان تامين اجتماعي و وزارت رفاه، بانك‌داده‌هاي سامانه تكميل شد. بر اين اساس افرادي كه مشمول قانون‌هاي كار، تامين اجتماعي و بيمه بيكاري نبودند و افرادي كه ارتباط كاري‌شان با كارفرما در دي‌ماه ۹۸ قطع شده بود (حق‌بيمه براي آنها پرداخت نشده بود) از عدم‌شمول خود آگاهي مي‌يافتند و در نتيجه ثبت درخواستي توسط اين گروه از غيرمشمولان انجام نمي‌شد. اين اقدام البته در آغاز نيمه دوم فروردين‌ماه ۹۹ انجام شد و قبل از آن اين امكان در سامانه وجود نداشت. رييس موسسه عالي پژوهش تامين اجتماعي ادامه داد: با اين تغيير، فرآيند بررسي اوليه درخواست‌ها بسيار تسريع شد. علاوه بر اين، به سامانه امكاناتي افزوده شد كه دريافت اطلاعات بانكي متقاضيان براي پرداخت مقرري را ممكن مي‌كرد.
وي با بيان اينكه سومين اقدام مربوط به تسهيل قابل توجه شرايط احراز مقرري بيكاري بود، عنوان كرد: در اين راستا، بيكاري ناشي از شيوع كرونا در قالب حوادث غيرمترقبه (موضوع تبصره ۲ ماده ۲ قانون بيمه بيكاري) قرار گرفت. با تشخيص بيكاران ناشي از كرونا به عنوان بيكاران مشمول اين تبصره، شرط حداقل شش ماه سابقه پرداخت حق‌بيمه براي كارگران رسمي و يك‌سال براي كارگران قراردادي براي استحقاق مقرري بيكاري از ميان برداشته شد و پرداخت يك ماه حق بيمه (دي‌ماه ۹۸) براي هر دو دسته مبناي استحقاق افراد براي برخورداري قرار گرفت. كردوني ادامه داد: همچنين در شرايط ناشي از كرونا، مقرري بيكاري براي تمام افرادي كه مشمول قانون بيمه بيكاري بودند؛ چه در ۱۴ رسته فعاليت كار مي‌كردند و چه در غير آن مشغول به كار بوده‌اند، به صورت غير ارادي در ماه‌هاي اسفند ۹۸ و فروردين و ارديبهشت ۹۹ بيكار شده بودند و حق‌بيمه دي‌ماه ۹۸ براي آنها پرداخت شده بود، بدون بررسي برقرار شد كه البته جزييات كامل آماري اين سامانه توسط مديران ذي‌ربط به صورت منظم به افكار عمومي در حال ارايه است.