تاكسي هوايي در تهران
هومن داريني
بسياري از شهرهاي جهان اكنون در آستانه يك تحول بزرگ و تاريخي در زمينه حمل‌ونقل درون‌شهري هستند. شماري از شركت‌هاي استارت‌آپي در گوشه و كنار جهان رقابت سختي را با يكديگر آغاز كرده و سرگرم راه‌اندازي و عملياتي كردن تاكسي هوايي برقي عمودپرواز هستند تا رفاه و آسايش براي مردم خود به ارمغان آورند. بنابراين، تصور اينكه با پديدار شدن پرنده‌هاي نوين در آسمان به زودي شاهد تغييري شگرف در حمل‌ونقل درون‌شهري در جهان خواهيم بود امري دور از ذهن نيست. بي‌گمان بسياري از ما ـ هنگامي كه در ترافيك سنگين تهران گير افتاده‌ايم ـ آرزو كرده‌ايم بتوانيم از بالاي خودروها پرواز كنيم و زود به مقصد برسيم. پيشگامان فناوري به آن انديشيده و راهي نوآورانه پيدا كرده‌اند: راه‌اندازي تاكسي هوايي برقي عمودپرواز براي جابه‌جايي مسافر و كالا؛ بنابراين مهم‌ترين هدف از ساخت تاكسي هوايي فراهم آوردن رفاه براي شهروندان و ساخت پرنده‌اي فراتر از هواپيما و هليكوپتر است تا بي‌نياز از باند پرواز و صداي گوشخراش ملخ‌ها به جابه‌جايي مسافر بپردازد. راه‌اندازي تاكسي هوايي برقي عمودپرواز در كلانشهر تهران روياپردازي نيست. ايده‌اي است كه دير يا زود به ياري خدا محقق خواهد شد. در ايران نيز جواناني هستند كه مي‌كوشند اين آرزو را به واقعيت تبديل كنند و آسايش را براي شهروندان به ارمغان آورند. شماري زيادي از شركت‌ها در جهان مانند «ليليوم»، «اوبر»، و «ولوكوپتر» سخت مي‌كوشند كه در اين رقابت نفسگير از يكديگر پيشي بگيرند و نخستين تاكسي هوايي برقي عمودپرواز را در سال ۲۰۲۰ يا ۲۰۲۱ ميلادي راه‌اندازي كنند. بيشتر تاكسي‌هاي هوايي عمودپروازي كه تاكنون در جهان ساخته شده و در آستانه بهره‌برداري قرار دارند از ويژگي‌هاي خارق‌العاده‌اي برخوردارند كه شماري از آنها را نام مي‌برم:
٭ تاكسي‌هاي هوايي عمودپرواز توانايي بلند شدن و برخاستن از سطح زمين به صورت عمودي را دارند. بنابراين در ايستگاه‌هاي درون‌شهري مي‌نشينند و نياز به باند فرود ندارند.
٭ بسياري از آنها ظرفيت كافي براي جابه‌جايي ۲ تا ۵ مسافر (به همراه چمدان‌هاي آنها) را دارند.
٭ بيشتر آنها 4 تا ۵ برابر آرام‌تر از يك هليكوپتر صدا توليد مي‌كنند (تقريبا بي‌صدا هستند) .
٭ وزن بيشتر آنها كمي كمتر يا بيشتر از ۱۰۰۰ كيلوگرم (كمتر از يك خودرو) است.
٭ تاكسي‌هاي هوايي از ايمني بالايي برخوردارند.
٭ برد بيشتر تاكسي‌هاي هوايي عمودپرواز نزديك به ۵۰ كيلومتر و سرعت آنها حدود ۱۰۰ كيلومتر است. برخي از آنها ـ با توجه به گونه و فناوري به‌كار رفته در آنها ـ برد و سرعت بيشتر يا كمتر دارند.
٭ تاكسي‌هاي هوايي برقي هستند. پس از نشستن روي زمين، باتري آنها را مي‌توان در مدت چند دقيقه شارژ و آماده پرواز كرد. آنها گرما يا گاز گلخانه‌اي توليد نمي‌كنند و هواي شهرها را آلوده نمي‌سازند.
٭ مسافت طي شده در حمل‌ونقل هوايي كمتر از حمل‌ونقل زميني و زيرزميني است چون پيچ و خم‌هاي موجود در راه‌هاي زميني در راه‌هاي هوايي وجود ندارد.
٭ زمان صرف شده براي سفر هوايي بسيار كمتر از زمان صرف شده براي سفر زميني و زيرزميني است. شهروندان زمان بسيار كمي را در تاكسي هوايي مي‌گذرانند و وقت آنها هدر نمي‌رود.
٭ نمونه‌هاي كنوني تاكسي‌هاي هوايي با خلبان پرواز مي‌كنند، اما در آينده تمام اتوماتيك و بدون خلبان پرواز خواهند كرد و تنها از طريق ايستگاه‌هاي زميني كنترل و هدايت خواهند شد.
ويژگي‌هاي بسيار بيشتري را براي تاكسي هوايي مي‌توان برشمرد كه در اين يادداشت نمي‌گنجد. اما سخن اين است كه آيا شهر تهران از زيرساخت‌هاي لازم براي پرواز تاكسي‌هاي هوايي برخوردار است؟ آيا مسوولان شهري پيش‌بيني لازم را كرده‌اند و خواهند توانست امكانات لازم براي پرواز تاكسي‌هاي هوايي در تهران را برآورده كنند؟ فرآيند صدور مجوز چگونه خواهد بود؟ هماهنگي كنترل ترافيك هوايي و سامانه ارتباطات زميني چگونه قابل مديريت خواهد بود؟ بي‌گمان، تاكسي‌هاي هوايي براي پرواز بر فراز تهران بايد استانداردهاي هوايي در ايران را رعايت كنند. اما آنها براي نشست و برخاست در شهر (براي جابه‌جايي مسافر و كالا) نياز به پايانه دارند. اين پايانه مي‌تواند روي سقف يك ساختمان اداري بلند ايجاد شود يا در فضاي باز در روي زمين. تهران در مسير تبديل شدن به يك شهر هوشمند است؛ يك شهر نوآور همراه با گسترش كسب و كارهاي فناورانه. در جهان امروز، راه‌اندازي تاكسي هوايي يكي از نشانه‌هاي يك شهر هوشمند به شمار مي‌رود. در شهر پرجمعيتي مانند تهران ـ كه حمل‌ونقل در آن همراه با ترافيك سنگين، آلودگي هوا، اتلاف وقت فراوان و... است و سامانه‌هاي حمل‌ونقل عمومي نيز پاسخگوي حجم بالاي تردد شهروندان نيستند ـ راه‌اندازي تاكسي هوايي راهگشا خواهد بود. پژوهش‌هاي علمي نشان مي‌دهند افرادي كه روزانه بيش از ۱۶ كيلومتر در رفت‌وآمد هستند، احتمال ابتلاي آنها به فشار خون بيشتر از ديگران است. بنابراين به كارگيري يك سيستم حمل‌ونقل طرفدار محيط زيست در بالا بردن سلامت شهروندان نيز اثرگذار است. شايسته است شهرداري تهران و مسوولان شهري هم‌اكنون در انديشه فراهم آوردن زيرساخت‌ها باشند تا جوانان نوآور اين مرز و بوم و شركت‌هاي استارت‌آپي ـ كه در پي محقق ساختن روياي تاكسي هوايي در تهران هستند ـ با چالش‌هاي كمتري روبه‌رو باشند.
دانشجوي مهندسي هوافضا ـ تهران