وضعيت بحراني حمل و نقل عمومي در پايتخت

حمل و نقل عمومي يكي از شاخصه‌هاي توسعه‌يافتگي و رفاه يك شهر و جامعه است. اما امروز پايتخت كشور ما از لحاظ اين شاخصه‌ها، شرايطي بد و حتي بحراني را تجربه مي‌كند. به خصوص در مورد مترو و شبكه تاكسيراني اين وضعيت بحراني‌تر است. در بخش مترو همان طور كه بارها گفته شده، به دليل آنكه دولت‌هاي قبلي و كنوني به تعهدات خود در مورد پرداخت سهم 50 درصدي خود در ساخت و تكميل مترو، عمل نكرده‌اند، نتوانسته‌ايم به برنامه از پيش تعيين شده شهرداري دست پيدا كنيم. براساس برنامه توسعه، بايد هر ساله چيزي نزديك به 30 كيلومتر مترو در تهران احداث شود. درحالي كه با تمام تلاش‌هاي انجام شده در سال‌هاي 92 و 93، در اين دو سال، تنها 42كيلومتر خط مترو احداث شده است. اين به معناي عقب‌ماندگي30 درصدي از برنامه توسعه است كه اگر به همين منوال پيش برويم، مسلما در سال‌هاي بعد نيز نمي‌توانيم به ركورد ساخت 30 كيلومتر مترو در سال دست پيدا كنيم. اما مشكل كجاست؟ مشكل را بايد در شيوه تخصيص بودجه براي مترو جست‌وجو كرد. براين اساس، هر ساله بخشي از بودجه مترو به صورت نقدي و بخشي به شكل غيرنقدي از سوي شوراي شهر تصويب مي‌شود. درمورد بخش نقدي مشكلي وجود ندارد ولي در مورد بودجه غيرنقدي، در بسياري از موارد بودجه تعيين شده محقق نمي‌شود و اموال غيرنقدي، نقد نمي‌شود. درچنين شرايطي اگر دولت تعهدات خود در قبال مترو را تامين كند و به يكباره بدهي شش هزار ميليارد توماني مترو از سوي دولت پرداخت شود، شهرداري مي‌تواند به راحتي تا پايان سال 95، خطوط شش و هفت مترو را تكميل كند و آرزوي تهران را براي داشتن 300 كيلومتر مترو محقق سازد. در بخش اتوبوسراني هم وضعيت تهران چندان بهتر از مترو نيست. هم اينك در تهران شش هزار اتوبوس در خدمت شركت اتوبوسراني است كه از اين تعداد هميشه به طور متوسط دو هزار فروند آنها، خراب بوده و براي تعمير در تعميرگاه هستند كه اين آمار حكايت از فرسودگي ناوگان اتوبوسراني دارد. درحالي كه تهران حداقل نياز به 10 هزار اتوبوس براي جابه‌جايي مسافرانش دارد. پس در اين بخش نيز، هم بايد به فكر نوسازي ناوگان اتوبوسراني باشيم و هم افزايش تعداد اتوبوس‌ها. اما در بخش تاكسيراني. براساس آمار موجود هم اينك در پايتخت بيش از 80 هزار تاكسي وجود دارد كه چيزي حدود 10 تا 15 هزار فروند از آنها به دليل فرسودگي بايد با تاكسي‌هاي نو تعويض شود. در همين راستا با مذاكراتي كه با يكي از خودروسازان داخلي داشتيم قرارشد كه پنج سمند جايگزين تاكسي‌هاي فرسوده كنوني (كه هنوز تعدادي از آنها پيكان‌هاي سبز رنگ قديمي هستند) بشود. براساس اين توافق قرار بود از كل مبلغ 27 ميليوني اعلام شده از سوي شركت خودروساز، پنج ميليون و 300 هزارتومان از سوي ستادحمل و نقل و سوخت كشور، 20 ميليون تومان وام بانكي و 2 ميليون از سوي راننده تاكسي تامين شود. اما در نيمه راه تعويض خودروها، شركت خودروساز مورد بحث به يك‌باره اعلام كرد كه قيمت سمند 30 ميليون است نه 27 ميليون. بانك هم اعلام كرد كه بهره وام خود را (كه تا قبل از آن 15 درصد بوده) افزايش خواهد داد. به اين ‌ترتيب قيمت سمند براي رانندگان تاكسي 32 تا 33 ميليون تومان تمام مي‌شد. همين امر باعث شد تا رانندگان تاكسي تمايل چنداني براي تعويض خودروهاي فرسوده خود نداشته باشند. به همين دليل در سال گذشته از چهار هزار خودروي فرسوده‌اي كه بايد طبق برنامه نوسازي مي‌شدند تنها 3100 خودرو تعويض شدند. امسال نيز قرار است طبق برنامه 6900 خودرو تاكسي نوسازي شوند ولي با رويه كنوني بعيد به نظر مي‌رسد كه اين ركورد محقق شود. بررسي وضعيت در سه حوزه ياد شده، حكايت از وخامت اوضاع حمل و نقل عمومي در تهران دارد. در حالي كه اگر از مردم درخواست مي‌كنيم كه به جاي استفاده از خودروهاي شخصي از وسايل حمل و نقل عمومي استفاده كنند، بايد بستر آن را نيز فراهم كنيم. بايد كاري كنيم كه شهروندان در هر 200 تا 300 متر به يكي از وسايل حمل و نقل ياد شده دسترسي داشته باشند تا ديگر ميلي به استفاده ازوسيله نقليه شخصي خود نداشته باشند. اين امر نيز محقق نخواهد شد، مگر با همفكري و همدلي واقعي دولت و مديريت شهري و تلاش براي توسعه و نوسازي ناوگان حمل و نقل كلانشهري به نام تهران. اميدواريم در سالي كه سال همدلي دولت و ملت نامگذاري شده، شاهد تحقق اين امر و تعامل مديريت شهري با دولت در ادامه سال باشيم.
٭ عضو كميسيون عمران و حمل و نقل شوراي شهر تهران