فرق مجازي و واقعي
عباس عبدي
ميان فضاي مجازي و فضاي واقعي تفاوت است، ولي اين تفاوت در برخي جوامع بيشتر است. به ويژه اگر در اين جوامع رسانه‌هاي رسمي قادر به بازتاب نگاه عمومي نباشند، محرومان از اين فضا خود را به فضاي مجازي منتقل مي‌كنند و در آنجا سنگر مي‌گيرند. در اين ميان ممكن است مشكل مهمي به وجود آيد، اينكه فعالان و حاضران در فضاي مجازي گمان كنند كه فضاي مجازي همان فضاي واقعي است در نتيجه بر اساس اين فرض غلط خود را سازمان دهند و سرمايه‌گذاري سياسي و اجتماعي كنند. براي درك تفاوت ميان اين دو فضا بد نيست از نتايج نظرسنجي استفاده كنيم. چندي پيش يكي از دوستان توييتي را برايم فرستاده بود كه توييت‌كننده از مخاطبان خود پرسيده بود، كدام يك از دو نامزد امريكا يعني ترامپ و بايدن را ترجيح مي‌دهيد؟ شايد از صد پاسخ و بيشتر را كه ديدم، با اطمينان مي‌توانم بگويم، بالاي 95 درصد ترامپ را انتخاب كرده بودند. البته اين فضاي توييتر بود. حدود دو هفته پيش در يك كانال به نسبت متوسط و البته معتبر با حدود چند هزار دنبال‌كننده اين سوال مطرح شده بود، تا آنجا كه ديدم راي ترامپ نيز بالاي 70 درصد بود، ولي باز هم با نتايج توييتر خيلي فرق داشت. اكنون نظرسنجي ايسپا از مردم ايران منتشر شده است كه بد نيست نگاهي به يافته‌هاي آن انداخته شود.
- 76 درصد مردم در حد كم و خيلي كم پيگير اخبار رياست‌جمهوري امريكا هستند و 11 درصد نيز به ميزان زياد و خيلي زياد پيگير هستند. به نظرم اين رقم پيگيري زياد و خيلي زياد آن انتخابات براي ما ايران قدري جالب و حتي بيش از انتظار است. اين رقم با احتمال زياد براي كاربران فضاي مجازي بالاي 50 درصد است.
- 69 درصد از مردم حتي نتوانسته‌اند به يكي از دو اسم نامزدهاي انتخاباتي اشاره درستي كنند. در حالي كه در فضاي مجازي فقط كساني به اين پرسش‌هاي انتخاباتي پاسخ مي‌دهند كه صد درصد مي‌دانند چه كساني نامزد هستند. اين يكي از مهم‌ترين علل تفاوت‌هاي زياد ميان نتايج نظرسنجي‌ها در دو فضاي مزبور است. در فضاي واقعي همه افراد جامعه مورد سوال واقع مي‌شوند، ولي در فضاي مجازي كساني كه مي‌خواهند پاسخ دهند وارد فرآيند نظرسنجي مي‌شوند.
- مهم‌ترين تفاوت در پرسش بعدي است كه فقط از 31 درصد مردم پرسيده شده است، زيرا فقط اين 31 درصد از انتخابات امريكا اطلاعاتي داشتند و بقيه بي‌اطلاع بوده‌اند. از آنان پرسيده شد كه دوست دارند كدام يك برنده شوند، 49 درصد گفته‌اند فرقي نمي‌كند، 9 درصد گفته‌اند هيچ كدام، 14 درصد ترامپ و 27 درصد بايدن. اجازه دهيد كه اين را به نحو ديگري شرح دهم. از هر 1000 نفري كه در فضاي واقعي سوال شده‌اند، فقط 314 نفرشان يكي يا هر دو نامزد را مي‌شناخته‌اند. از اين تعداد، 45 نفر ترامپ را ترجيح داده‌اند و 86 نفر بايدن، 28 نفر هيچ كدام و 155 نفر هم گفته‌اند فرقي نمي‌كند.
حالا اين را مقايسه كنيد با نتايجي كه در فضاي مجازي است و از هر 1000 نفر بالاي 950 نفر گفته‌اند ترامپ.
- از همان 314 نفر پرسيده شده كه فكر مي‌كنيد كدام يك برنده مي‌شوند، 178 نفر گفته‌اند ترامپ، 72 نفر بايدن و 65 نفر هم گفته‌اند، نمي‌دانند. جالب است كه ارزيابي آنان برخلاف آرزو و ترجيح خود است و ترامپ را به عنوان برنده انتخابات امريكا معرفي كرده‌اند، در حالي كه نظرسنجي‌ها نيز فعلا از جلوتر بودن بايدن حكايت مي‌كند. اين داده نيازمند تحليلي جدي‌تري است.
- از همان 314 نفر (و نه از همه) ميزان اثرگذاري انتخابات امريكا را بر ايران سوال كرده‌اند، 83 نفر كم و خيلي كم گفته‌اند، 174 نفر هم زياد و خيلي زياد، 21 نفر هم متوسط و 37 نفر هم اظهار بي‌اطلاعي كرده‌اند.
نگرش حول اين پرسش تا حدي دوقطبي است، ولي اين باعث تاسف است كه بيش از نيمي از افراد مطلع معتقدند كه نتايج اين انتخابات آثار زياد و خيلي زياد بر ايران دارد.
مهم نيست كه اين گزاره درست است يا نادرست، مهم اين است كه مردم ايران درباره آن چنين عقيده‌اي دارند و متاسفانه درست هم هست.
- در نهايت از اين 314 نفر پرسيده شده كه پيروزي كدام يك براي كشور ما بهتر خواهد بود؟ 145 نفر گفته‌اند، فرقي ندارند، 27 نفر گفته‌اند، نمي‌دانم، 115 نفر بايدن و 27 نفر هم گفته‌اند ترامپ.
جالب است كه نتيجه اين پرسش را با نتيجه يكي از پرسش‌هاي قبلي مقايسه كنيم.
متاسفانه دوستداران انتخاب ترامپ 45 نفر هستند در حالي كه فقط 27 نفر انتخاب او را به سود ايران مي‌دانند و اين رقم براي بايدن 85 نفر دوستدار انتخاب است و 115 نفر انتخاب او را بيشتر به نفع ايران مي‌دانند. تحليل اين شكاف مهم است. نشانه‌اي است از بغض و كينه‌اي كه در جامعه ايجاد شده است و به اين صورت عليه منافع كشور خود را نشان مي‌دهد.