بزرگداشت دهه فجر
وحيد احساني
دهه فجر نزديك است و طبيعتا تمام نهادهاي رسمي كشور خود را براي برنامه‌هاي مربوط به سالگرد پيروزي انقلاب مهيا مي‌كنند. در اين يادداشت كوتاه، مي‌خواهم دو نوع رويكرد و گفتمان قابل تصور براي نهادهاي رسمي در اين رابطه را طرح و پيامدهاي احتمالي آنها را با يكديگر مقايسه كنم. رويكرد اول: پذيرش مشكلات، همدردي با مردم، تاكيد بر آرمان‌هاي اصلي و ارايه برنامه‌هايي اميدبخش. در قالب اين رويكرد، نهادهاي رسمي مي‌توانند در گفتمان خود، ضمن به رسميت شناختن مشكلات اقتصادي مردم و همدردي با آنها در اين رابطه و نيز پس از اشاره‌اي هر چند غيرمستقيم به ساير مسائل و مشكلات (فساد اقتصادي، بحران آب، معضل بيكاري و غيره) بر اهميت آرمان‌هاي محوري انقلاب (به دست آوردن استقلال سياسي، ملغي كردن نظام پادشاهي، رشد و تعالي انساني، غرق نشدن در سيلاب زندگي صنعتي، فراهم آمدن امكان زيستن در فضايي اسلامي و غيره) تاكيد كنند.
در اين گفتمان، همچنين مي‌توان اشاره كرد بسياري از كساني كه با جان و دل براي انقلاب هزينه دادند، مشكلات اقتصادي خاصي نداشتند يا لااقل علت اصلي همراهي آنها با انقلاب، بهبود وضعيت معيشت‌شان نبود؛ چه طور ممكن است كسي صرفا براي بهبود زندگي دنيوي‌اش، جانش را به خطر انداخته يا فرزندانش را به جبهه جنگ بفرستد؟! اين رويكرد به بزرگداشت انقلاب در صورتي بهترين تاثيرات را به دنبال دارد كه با ارايه طرح و برنامه‌هايي اميدبخش براي بهبود وضعيت اقتصادي و به ويژه اصلاح ريشه‌اي، ساختاري و بنيادين فساد اقتصادي همراه باشد. مي‌توان اميدوار بود كه در صورت غلبه اين نوع گفتمان، لااقل بخشي از جامعه احساس نزديكي بيشتري با انقلاب و نظام جمهوري اسلامي پيدا كرده و براي تحمل سختي‌ها، كمك به اصلاح جامعه و حل مسائل و مشكلات عزم و انگيزه بيشتري در خود احساس كند.
رويكرد دوم: قبل از انقلاب وضع‌تان خيلي بدتر بود!
در قالب اين رويكرد، تمركز اصلي بر اين نكته قرار مي‌گيرد كه «اي مردم! شما پيش از انقلاب خيلي فقير، بدبخت و بيچاره بوديد، اما حالا نسبت به آن موقع خيلي وضع‌تان بهتر شده است؛ بنابراين بايد قدردان انقلاب باشيد.» هنگام طرح هر موضوعي، بايد حالت روحي-رواني مخاطبان را هم در نظر گرفت. به عنوان يك مثال ساده، گفتن يك حرف حق ساده به فردي كه به شدت عصباني است، مي‌تواند پيامدهاي بسيار نامطلوبي به دنبال داشته باشد. مگر بخواهيم خودمان را فريب بدهيم كه نپذيريم مردم (يا لااقل بخش قابل توجهي از مردم) از مسائلي چون «روند نزولي قدرت خريد»، «روند صعودي شكاف طبقاتي»، «رواج فساد اقتصادي و فرو كاستن آن به مسائل جناحي يا برخوردهاي شخصي»، «سوءاستفاده از دين»، «تكرار وعده‌هاي عمل نشده» و «مواجهه سياسي با تمام امور» ناراحت هستند. با توجه به اين حالت مردم، قرار دادن تمركز بر اينكه «شما قبلا خيلي وضع‌تان بد بوده و حالا وضع‌تان خيلي خوب‌تر شده است»، مي‌تواند موجب شود كه برنامه‌هاي بزرگداشت سالگرد انقلاب اثر معكوس به دنبال داشته و چه بسا بخش‌هايي از جامعه را از انقلاب و نظام جمهوري اسلامي دور كند. به نظرم، اگر روزي دشمن‌ترين دشمنان انقلاب و نظام جمهوري اسلامي بتوانند به جايگاه تصميم‌سازي براي برگزاري يادبود و بزرگداشت انقلاب نفوذ و خواسته‌هاي بدخواهانه خود را عملياتي كنند، دنبال كردن رويكرد دوم را حتي بر عدم برگزاري هر گونه مراسم در اين رابطه ترجيح خواهند داد! به نظرم جز دشمنان اين نظام و انقلاب، تنها كساني ممكن است رويكرد دوم را پي بگيرند كه حداقل آگاهي و درك لازم را در خصوص مسائل فرهنگي- اجتماعي نداشته و لذا در عين دلسوزي، ناخواسته به زيان نظام و انقلاب (همراستا با خواست دشمنان) گام برمي‌دارند.