برق و گاز، خاموشي و خفگي
محمدرضا آجورلو
آخرين سال قرن چهارده با مشكل عجيب و شايد خنده‌داري همراه شده است. كشوري كه از لحاظ ذخاير گازي جزو ثروتمندترين كشور‌هاي دنيا به حساب مي‌آيد، براي جلوگيري از كمبود و قطع گاز، مجبور به استفاده از مازوت در نيروگاه‌هاي خود شده است. تصميمي كه منجر به افزايش سطح آلاينده‌ها و آلودگي شديد هوا شده است. از طرفي براي مديريت مصرف گاز، مجبور به قطع برق در برخي شهرهاي كشور شده‌ايم. آن هم در شرايط كرونا كه بسياري از فعاليت‌ها بر بستر اينترنت و با استفاده از كامپيوتر انجام مي‌شود. تصميمات گرفته شده، نه تنها مفيد واقع نشده‌اند، بلكه زمينه مشكلات ديگري را هم فراهم كرده است.
اما چه عواملي باعث اين بحران در مديريت انرژي شده است؟ به اعتقاد نگارنده، قيمت‌هاي پايين انرژي، مهم‌ترين دليل شكل‌گيري اين بحران است. زماني كه قيمت‌هاي انرژي براي مصرف‌كنندگان خانگي و صنايع، انگيزه‌اي جهت استفاده بهينه و درست ايجاد نكند، توقع اصلاح الگوي مصرف، بيهوده است. به‌طور مثال زماني كه در يك فعاليت توليدي، هزينه انرژي درصد كمي از هزينه‌ها را شامل شود، براي توليدكننده دليل قانع‌كننده‌اي وجود ندارد كه بخشي از سرمايه خود را جهت كاهش مصرف انرژي (به‌طور مثال عايق‌بندي) تخصيص دهد. در خصوص اين موضوع كه با افزايش قيمت‌هاي انرژي، انجام يك‌سري از فعاليت‌ها، صرفه اقتصادي نخواهد داشت و منجر به ورشكستي آن خواهد شد، مي‌توان گفت دولت با افزايش قيمت انرژي و اعطاي تسهيلات به صنايع مختلف جهت استفاده بهينه از انرژي و ظرفيت انرژي‌هاي تجديدپذير، حمايت خود را از اين بخش مي‌تواند انجام دهد. در خصوص مصرف برق نيز روش ذكر شده در بالا قابل اجراست. به‌طور مثال يكي از صنايع پرمصرف برق، صنعت ماينينگ (استخراج) بيت‌كوين است. در اين صنعت، مالك فارم (مزرعه) با افزايش مصرف انرژي، درآمد بيشتري كسب خواهد كرد. به تعبيري ديگر، مردمان عادي بايد با قطعي برق و آلودگي هوا روبه‌رو شوند، تا عده‌اي اندك سودي سرشار به دست آورند. عدم استفاده بهينه از انرژي مي‌تواند زمينه كمبود آن را حتي در كشورهايي كه داراي ذخاير عظيم نفت و گاز هستند، منجر شود. با اصلاح قيمت انرژي، ارزش واقعي آن به مصرف‌كنندگان چه در بخش خانگي و چه در بخش صنايع، نشان داده خواهد شد. از طرفي با افزايش قيمت‌هاي انرژي، بخش درآمدهاي دولت افزايش پيدا خواهد كرد كه مي‌توان با افزايش سرمايه‌گذاري در بخش انرژي‌هاي تجديدپذير، از بروز مجدد چنين بحران‌هايي جلوگيري كرد.