گام‌هايي براي نزديكي مراكش با اسراييل
محمود فاضلي
اسراييل اعلام كرد هيات نمايندگي خود را در رباط و بعد از عادي‌سازي مناسبات با مراكش بازگشايي مي‌كند و داويد گوورن سفير سابق اسراييل در مصر در سال‌هاي 2016 تا 2020 براي آغاز اين ماموريت انتخاب شده است. وزارت خارجه اسراييل در بيانيه خود مدعي شد:«اين روز براي اسراييل يك روز شاد و جشن است. داويد گوورن و اكيپ كاري او در راستاي توسعه مناسبات دو طرف در همه زمينه‌ها فعاليت خواهند داشت و اين مناسبات شامل گفت‌وگوهاي سياسي، توريسم، اقتصاد و ارتباطات فرهنگي مي‌شود.»
22 دسامبر گذشته مراكش و رژيم صهيونيستي رسما توافقنامه سازش را با نظارت واشنگتن به امضا رساندند كه شامل يادداشت تفاهم برقراري روابط بين مراكش و اسراييل است و در ازاي آن امريكا حاكميت مغرب بر صحراي غربي را به رسميت شناخت. درپي اين توافق ترامپ، رييس‌جمهوري سابق امريكا به پاس «تاثير مثبت» محمد ششم پادشاه مراكش در صحنه سياسي خاورميانه به ويژه عادي‌سازي روابط با رژيم صهيونيستي نشان «درجه يك لياقت» اعطا كرد. به ادعاي كاخ سفيد «محمد ششم براي تقويت شراكت و همكاري دايمي و عميق ميان مراكش و امريكا در همه زمينه‌ها تلاش كرد. «شجاعت» و به ويژه تصميم او براي ازسرگيري روابط با اسراييل تاثير مثبتي بر صحنه سياسي خاورميانه و شمال آفريقا داشت كه نويدبخش عصر جديد از امنيت و شكوفايي براي امريكا و مراكش است. متقابلا سفير مراكش در واشنگتن نيز در جريان مراسم ويژه‌اي در كاخ سفيد نشان افتخار «محمد» را به عنوان هديه محمد ششم، پادشاه كشورش به ترامپ اعطا كرد.
طي سال‌هاي اخير محمد ششم دو هدف بلندپروازانه در سر داشت: نخست، پيروزي كامل در منازعه مربوط به صحراي غربي كشورش و ديگري ارتقاي جايگاه مراكش به عنوان يك قدرت منطقه‌اي. جرد كوشنر داماد دونالد ترامپ، فرصت به حقيقت پيوستن اين رويا آن هم تنها به شرط به رسميت شناختن اسراييل را به او داد. پادشاه پذيرش اشغال صحراي‌غربي توسط مراكش از جانب امريكا را، با پذيرش اشغال فلسطين از جانب اسراييل مبادله كرد. اشغالگري‌هايي كه هر دو از نظر حقوق بين‌الملل غيرقانوني هستند. ارتباط با اسراييل مزاياي ديگري نيز داشت. اگر تا پيش از اين، همكاري‌هاي امنيتي و نظامي در خفا بوده اينك شكل علني به خود گرفته است. قطعا پس از افتتاح سفارتخانه‌ها و برقراري پرواز مستقيم بين طرفين، همكاري اقتصادي نيز در برنامه خواهد بود. اسراييل و مراكش پس از عادي‌سازي روابط يك «گروه دوستي» به مديريت «سام بن شطريت» رييس فدراسيون جهاني يهوديان مراكش ميان دو طرف تشكيل دادند.
مراكش از جمله كشورهاي عربي است كه در سال گذشته اقدام به عادي‌سازي روابط خود با اسراييل كرد. دو طرف ارتباطاتي را در زمينه پرواز مستقيم هوايي، مديريت آب، ارتباط سيستم‌هاي مالي و معافيت رواديد گذرنامه‌هاي سياسي برقرار و توافقنامه‌هايي امضا كردند. مغرب داراي بزرگ‌ترين جامعه يهوديان شمال آفريقاست و اسراييل بايد اين توافقنامه‌ها را به تاييد پارلمان برساند. رباط در سال 2000 و در ابتداي انتفاضه دوم دفتر خود را در تل‌آويو تعطيل كرد. در مغرب 3 هزار يهودي زندگي مي‌كنند و در اسراييل نيز حدود 700 هزار يهودي اسراييلي اصالتا مغربي هستند.
پس از آنكه كابينه رژيم صهيونيستي توافق ارتقاي روابط با مراكش را مورد موافقت قرار داد، بنيامين نتانياهو و تعدادي از مشاورانش براي قانع كردن محمد ششم پادشاه مراكش براي سفر به اراضي اشغالي قبل از چهارمين انتخابات پارلماني در اراضي اشغالي در ماه مارس تلاش مي‌كنند. اين مساله مي‌تواند در افزايش محبوبيت نتانياهو در انتخابات تاثيرگذار باشد.كارمندان دفتر نتانياهو و شوراي امنيت داخلي رژيم صهيونيستي درحال اعمال فشار براي انجام سفر در نزديك‌ترين زمان ممكن هستند. نتانياهو سفر پادشاه مراكش را يك برگ برنده انتخاباتي مي‌داند كه مي‌تواند در كمپين انتخاباتي خود از آن استفاده كند.
با انجام احتمال اين ديدار، نتانياهو مدعي مي‌شود او اولين سياستمدار در طول تاريخ اسراييل است كه توانسته پادشاه مراكش را به سفر به اراضي اشغالي قانع كند چراكه از سال 1948 چنين سفري صورت نگرفته است. درنتيجه اگر اين اتفاق بيفتد يك پيروزي سياسي براي نتانياهو است كه اخيرا توافق عادي‌سازي روابط با مراكش را امضا كرد. هدف اصلي اين سفر اين است كه صدها هزار نفر از يهوديان مراكشي به احزاب راست‌گراي اسراييلي راي دهند. درنتيجه سفر پادشاه مراكش فرصت نتانياهو براي دستيابي به آراي بيشتري از يهوديان مراكشي را افزايش مي‌دهد. اما مخالفين نتانياهو بر اين باورند كه احتمال سفر پادشاه مراكش به اراضي اشغالي قوي نيست و پادشاه مراكش مي‌داند احتمالا از سفر او براي رقابت انتخاباتي‌اش بهره‌برداري مي‌كند براي همين احتمالا خود را از مداخله در انتخابات اسراييل كنار مي‌كشد.
بعضي از منابع خبري مدعي شده‌اند، پادشاه مراكش كه رسما توسط نتانياهو براي سفر به اراضي اشغالي دعوت شده شروطي را براي انجام اين سفر تعيين و اعلام كرده در صورتي اين سفر را انجام خواهد داد كه در جريان آن از سرگيري مذاكرات ميان فلسطين و رژيم صهيونيستي اعلام شود و ضمن ديدار با محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطين او را در جريان اين سفر قرار دهد. پادشاه مراكش به عنوان رييس كميته قدس سازمان همكاري اسلامي مي‌خواهد از اين منصب براي ازسرگيري نقش ميانجيگري كشورش كه از زمان امضاي توافقنامه صلح با مصر برعهده داشته و نيز پيشبرد روند صلح اسلو و دارالبيضا استفاده كند.
البته توافق مراكش با اسراييل مخالفيني در داخل و خارج از مراكش دارد. ادريسي ابو زيد، نماينده پارلمان و رهبر حزب عدالت و توسعه مراكش در اعتراض به اقدام سعدالدين العثماني، نخست‌وزير مراكش به امضاي توافق عادي‌سازي روابط با رژيم تصميم به تعليق عضويت خود در اين حزب گرفت.