400 هزار ميليارد تومان خلق پول تورم‌زا در 1400
براساس لايحه بودجه 1400، بانك مركزي موظف شده براي پرداخت به‌موقع مصارف هدفمندي و براساس درخواست سازمان برنامه و بودجه كشور يك درصد از جمع مصارف جدول تبصره (14) را به صورت «تنخواه» در اختيار سازمان هدفمندسازي يارانه‌ها قرار دهد؛ البته در بودجه اين شرط گنجانده شده كه تنخواه مذكور بايد حداكثر تا دو ماه پس از دريافت، تسويه شود. در واقع شرط استفاده مجدد از اين تنخواه، تسويه تنخواه قبلي است. اين حكم بودجه‌اي به چه معناست و چه تاثيري در پرداخت يارانه‌ها طي سال آينده خواهد داشت و اثر تورمي آن چه خواهد بود؟
استفاده از «تنخواه» به زبان ساده، به اين معناست كه «اگر دولت براي پرداخت سر وقت يارانه نقدي و يارانه معيشتي به مشكل خورد از بانك مركزي استقراض كند.» استقراض از بانك مركزي موجب خلق پول توسط اين نهاد و افزايش پايه پولي خواهد شد و افزايش پايه پولي نيز با توجه به رقم ضريب فزاينده بر نقدينگي اثر خواهد گذاشت. با افزايش نقدينگي، تورم نيز بالاتر از عدد فعلي خواهد رفت. معمولا با توجه به احتمال كسري بودجه، «تنخواه» بودجه‌اي توسط بانك مركزي در هر سال مالي به خزانه قرض داده مي‌شود و پايان هر سال بايد اين تنخواه، تسويه شود. در سال‌هاي قبل، رقم اين تنخواه به 3 درصد بودجه عمومي دولت مي‌رسيد؛ اما به نظر مي‌رسد كه در سال آينده رقم تنخواه به 6 درصد بودجه عمومي برسد. به عبارت ديگر، دولت مي‌تواند در سال آينده 6درصد از رقم 841 هزار ميليارد توماني بودجه عمومي خود را به صورت «نقدي» از بانك مركزي «قرض» كند. اين عدد 50 هزار ميليارد تومان خواهد بود كه براي پرداخت يارانه نقدي 45هزار توماني در يك سال كافي است. اما اثر بزرگ‌تر اين اتفاق، «خلق پول» توسط بانك مركزي است. بانك مركزي براي چاپ پول نياز به بالا بردن برآورد «ذخاير خارجي» خود دارد تا معادل رقم دلاري كه در بانك‌هاي خارجي «برآورد» مي‌كند «داشته باشد»، «ريال» به دولت تحويل بدهد. اين در حالي است كه با توجه به وجود تحريم‌ها و سخت‌تر شدن فروش نفت و مبادلات بانكي، مشخص نيست كه اين رقم دلاري اصلا وارد حساب‌هاي بانك مركزي بشود يا نشود. از طرف ديگر، 50 هزار ميليارد تومان خلق پول، با ضريب فزاينده 7.7 نقدينگي، به معناي اضافه شدن 385 هزار ميليارد تومان نقدينگي جديد به اقتصاد دچار «تورم ركودي» كشور است. اگر قرار باشد در سال آينده براي پرداخت به‌موقع يارانه نقدي، از بانك مركزي استقراض شود 2.6هزار ميليارد تومان به پايه پولي اضافه خواهد شد. با احتساب ضريب فزاينده، حدود 20 هزار ميليارد تومان نيز از اين محل به نقدينگي افزوده خواهد شد. شايد طراحان اين ارقام و البته نمايندگان مجلس در پاسخ به اين موضوع بگويند كه رقم تنخواه در پايان سال به بانك مركزي بازگردانده مي‌شود. اما چه كسي تضمين مي‌كند كه خلق پول پرقدرت در يك سال، اثر تورمي خود را نداشته باشد؟