انتقاد معاون سازمان محيط‌زيست
از ساخت و بهره‌برداري يك سد
آيا افغانستان مي‌خواهد با كمال‌خان هامون را بخشكاند؟
معاون محيط‌زيست انساني سازمان حفاظت محيط‌زيست درحالي به آثار ساخت سد كمال‌خان در افغانستان بر تالابهاي هامون تاكيد كرد كه سياستمداران حال حاضر اين كشور تلاش دارند به شيوه تركيه از آب به عنوان ابزاري سياسي بهره بگيرند. اين شيوه استفاده از آب به عنوان ابزاري سياسي در افغانستان طرفداراني دارد تا آنجا كه روزنامه 8صبح اين كشور چندي قبل به شدت از انجام هر تفاهم جديدي ميان دولت‌هاي ايران و افغانستان انتقاد كرد و آن را خلاف منافع ملي اين كشور دانست. در مطلبي كه به قلم «سيدعلي حسيني» و «عبدالبصير عظيمي» در روزنامه 8صبح نوشته شده بود، آمده است: «بايد جلوي هرگونه مذاكرات و توافقات غيرقانوني، مانند تدوين اساسنامه پيگيري حقابه رودخانه هلمند گرفته شود. مطابق ماده پنجم معاهده هلمند، پس از تحويل حقابه ايران «افغانستان با حفظ تمام حقوق بر باقي آب رود هلمند، هر طوري كه خواسته باشد، از آن استفاده مي‌كند و آن را به مصرف مي‌رساند. ايران هيچ‌گونه ادعايي بر آب هلمند بيشتر از مقاديري كه طبق اين معاهده تثبيت شده است، ندارد، حتي اگر مقادير آب بيشتر در دلتاي سفلاي هلمند ميسر هم باشد و مورد استفاده ايران بتواند قرار گيرد.» بنابراين، اين وظيفه ملي ماست كه اگر مجسمه موسي شفيق را در ميدان‌هاي شهرهاي نيمروز و كابل نصب نكرديم، حداقل از ميراث او نگهداري كنيم.» اين در حالي است كه ايرنا در گزارشي از توافق هيات افغانستان با ايران شامل يك اساسنامه در هفت بند خبر داده و نوشته بود: «متاسفانه از حدود ۲۰ سال قبل با تغييرات ايجاد شده در وضعيت جوي، ايجاد سدها و بندهاي مختلف در مسير اين رودخانه، توسعه اراضي زير كشت خشخاش در افغانستان و بستن دريچه‌هاي سد كجكي در حدود ۸۰۰ كيلومتري مرز ايران در ولايت هلمند، مسير طبيعي آب مسدود و پديده خشكسالي بر مناطق پايين‌دست اين رودخانه در كشور افغانستان و ايران غالب شده است.» حال در چنين شرايطي «مسعود تجريشي» معاون محيط‌زيست انساني سازمان حفاظت محيط‌زيست در گفت‌وگو با ايلنا، با اشاره به آبگيري سد كمال‌خان افغانستان و تاثير آن بر خشكي تالابهاي هامون گفت: دبيرخانه رودخانه‌هاي مرزي در وزارت نيرو است و جداي اينكه رودخانه‌هاي مرزي از لحاظ سياسي و امنيتي مشكلات خاص خودش را دارد، بنابراين دبيرخانه‌ها پيگير اين نوع مسائل هستند. او با اشاره به تاثير ساخت اين سد بر وضعيت هامون ادامه داد: به عنوان سازمان محيط‌زيست پيگيري‌هاي زيادي انجام داديم، اما در زماني كه توافق در رابطه با تالابهاي هامون شكل گرفت، بحث‌هاي زيستمحيطي و نياز سيستم محيطي تالاب‌ها در آن منطقه مورد توجه قرار نگرفت. تجريشي در بخش ديگري از سخنان خود افزود: الان اين تالاب‌هايي كه خشك شدند به كانون‌هاي گرد و غبار تبديل شدند و سازمان محيط‌زيست از دولت، وزارت امور خارجه و وزارت نيرو خواسته تا موضوع زيستمحيطي تالاب‌ها را در مذاكرات طرفين مورد توجه جدي قرار دهند، چون آثار آن جوامع در افغانستان، پاكستان، ايران و كشورهاي آن طرف خليج درگير مي‌كند، بنابراين معضل گرد و غبار به يك الي دو كشور مربوط نيست و كاملا موضوع منطقه‌اي است.
او تاكيد كرد: در شرايط موجود با توجه به تغييرات اقليمي كه اتفاق افتاده و غبارخيزي، حتما بايد به اين مساله توجه جدي شود، پديده غبار يك بحث كاملا جديدي است و ما از مسوولان افغانستان خواستيم تا در مورد اين موضوع كارگروهي تشكيل شود و مذاكره صورت بگيرد.