بوتوليسم و طرح اقدام سازمان دامپزشكي كشور در ميانكاله
علي صفر ماكنعلي
متعاقب گزارش مرگ و مير بالا و غيرطبيعي در پرندگان وحش مهاجر طرح اقدام سازمان دامپزشكي كشور در محورهاي زير به صورت مكانيسم ماشه انجام مي‌شود.
يادآوري: براي تهيه اين طرح اقدام، بين سازمان دامپزشكي كشور با آزمايشگاه مرجع بين‌المللي FAO/OIE واقع در كشور ايتاليا هماهنگي و همكاري نزديكي وجود داشته است.
1- جمع‌آوري اطلاعات ميداني توسط نيروهاي سازمان حفاظت محيط از زيست و سازمان دامپزشكي كشور در قالب تكميل فرم‌هاي اپيدميولوژيك رخداد با بررسي اطلاعاتي از جمله:
فاكتورهاي محيطي
تخمين زماني شروع رخداد
گونه‌هاي درگير
سن و جنس پرندگان درگير
تعداد پرندگان بيمار/ تلف شده
جمعيت در معرض خطر
ويژگي‌هاي محل رخداد
تغييرات جمعيتي (پرندگان جديد كه وارد منطقه شده‌اند)
2- تحليل داده‌هاي ميداني جمع‌آوري شده از محل رخداد
3- تهيه تابلوي باليني غالب پرندگان بيمار در محل رخداد
4- تهيه تابلوي كالبدگشايي از پرندگان بيمار و تازه تلف شده ناشي از رخداد
5- ارزيابي خواص فيزيكو شيميايي آب و رسوبات تالاب ميانكاله
6- ارزيابي اوليه تغييرات اكوسيستمي محل رخداد با استفاده از داده‌هاي پايش فصلي و نمونه‌هاي اخذشده حين رخداد
7- انجام اپيدميولوژي توصيفي (تحليل مكان، روند زماني رخداد، ويژگي‌هاي ميزبانان درگير و تلف شده)
8- ارايه فرضيه‌هاي احتمالي بروز رخداد
9- انجام تست‌هاي آزمايشگاهي براي تاييد يا رد فرضيه‌هاي احتمالي در محورهاي اصلي ششگانه براساس الگوريتمي آزمايشگاه مرجع و مطالعات كاربردي سازمان دامپزشكي كشور
10- تحليل نتايج آزمايشگاهي دريافتي از آزمايشگاه‌هاي مجاز و معتبر براي تاييد يا رد فرضيه‌هاي احتمالي
11- در صورت لزوم، فرضيات مجددا مورد بررسي، اصلاح و ارزيابي قرار مي‌گيرد
12- اعمال اقدامات كنترلي و پيشگيري (كوتاه‌مدت، ميان مدت و بلندمدت)
13- انتشارگزارش
نتيجه بررسي همه‌جانبه رخداد مرگ و مير بالاي پرندگان وحش مهاجر
توجه به بررسي‌هاي همه‌جانبه به‌عمل آمده، مطالعات انجام‌گرفته روي پروتكل اجرايي فوق و نتايج و شواهد كالبدگشايي، عدم مشاهده ضايعات باليني چركي در كالبدگشايي و واكنش‌هاي التهابي عفوني- چركي در مقاطع هيستوپاتولوژي، عدم دستيابي به باكتري گرم منفي با ويژگي‌هاي انحصاري خاص به ويژه با تمركز روي پاستورلا در بررسي‌هاي باكتري‌شناسي، مشاهده باكتري‌هاي گرم مثبت اسپورزا، عدم وجود سموم شيميايي، ميزان فلزات سنگين نمونه‌هاي استاندارد اخذشده، نمونه‌هاي استاندارد از گونه‌هاي مختلف پرندگان به‌طور هفتگي از محل رخداد جمع‌آوري و با روش‌هاي خاص به آزمايشگاه ارسال مي‌شدند، نتايج به دست آمده از آزمون Mouse Bioassay، اطلاعات و نتايج به دست آمده از بررسي نمونه‌هاي آب و نتايج بررسي‌هاي ويروس‌شناسي رخداد تلفات پرندگان در تالاب ميانكاله در سال 98 و 99، علت اصلي تلفات پرندگان مهاجر در تالاب ميانكاله بيوتوكسين كلستريديوم بوتولينيوم (با استفاده از روش PCR ژن BoNT/C-D يعني ژن نوروتوكسين C-D شناسايي شد) تشخيص داده شد. قابل ذكر است كه يافته‌هاي آزمايشگاهي رخداد سال 98 مشابه يافته‌هاي آزمايشگاهي رخداد 99 تا اين تاريخ بوده است.
رييس سازمان دامپزشكي كشور