ويليام برنز هفته گذشته پنهاني به افغانستان سفر كرده بود
نگراني محرمانه سيا
محمدحسين لطف‌الهي
هرچه به زمان تعيين شده از سوي رييس‌جمهور ايالات متحده براي خروج نظاميان اين كشور از افغانستان نزديك‌تر مي‌شويم، نگراني‌هاي مقامات امريكايي نسبت به تبعات احتمالي اين خروج افزايش مي‌يابد. واشنگتن با اينكه تصميم خود را گرفته و مي‌خواهد تحت هر شرايطي نظاميانش را از افغانستان فرا بخواند، اما نگران است كه اين خروج به رشد نيروهاي افراط‌گرا در اين كشور منجر شده و تبعات جبران‌ناپذيري داشته باشد. همين موضوع سبب شده تا كاخ سفيد تدابيري براي جلوگيري از رشد تروريسم و مهار نيروهاي افراطي در افغانستان اتخاذ كند. خبرگزاري آسوشيتدپرس روز شنبه گزارش داد كه ويليام جوزف برنز، رييس سازمان سيا سفري مخفيانه به كابل داشته و با تعدادي از مقامات ارشد اين كشور آسيايي ديدار كرده است. براساس اين گزارش، نگراني‌ها درخصوص توانايي افغانستان در مبارزه با تروريسم پس از خروج نظاميان باقي‌مانده ايالات متحده اصلي‌ترين دليل سفر رييس سازمان سيا به كابل بوده و برنز طي اين سفر گام‌هايي در راستاي رفع اين نگراني برداشته است. اين خبرگزاري نوشته يك مقام ارشد و خوشنام امريكايي سفر برنز به افغانستان را تاييد كرده و يك مقام افغانستاني كه مسووليت مهمي در حوزه مبارزه با تروريسم در اين كشور دارد نيز گفته است طي اين سفر كنترل دو واحد از مجموع 6 واحد از نيروهاي تربيت شده از سوي سازمان سيا براي مقابله تروريسم به دولت افغانستان منتقل شده است. سيا هنوز از اظهارنظر رسمي درخصوص سفر رييس اين سازمان به افغانستان خودداري كرده و همچنان ترجيح مي‌دهد كه چراغ خاموش ماموريت خود را درقبال افغانستان انجام دهد. جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده چندي پيش اعلام كرد كه ديگر تهديدي از جانب افغانستان امنيت امريكا را تهديد نمي‌كند و هدف اصلي حمله نظامي به اين كشور در سال 2001 يعني جلوگيري از حملات تروريستي عليه خاك ايالات متحده محقق شده است. او همچنين تاكيد كرد نظاميان امريكايي بايد تا 11 سپتامبر سال جاري به خانه بازگشته باشند. ويليام برنز چندي پيش در پاسخ به نمايندگان كنگره كه از او پيرامون شرايط كنوني افغانستان پرسيده بودند، گفته بود: «در حال حاضر نه القاعده و نه هيچ يك از گروه‌هاي افراطي ديگر توانايي انجام عمليات در خاك ايالات متحده را ندارند اما طبيعي است زمان عقب‌نشيني كه نيروهاي ايالات متحده از افغانستان خارج شوند، توانايي دولت ايالات متحده در راستاي جمع‌آوري اطلاعات و اقدام عليه تهديدها با كاهش روبه‌رو خواهد شد.»
انتقال اداره واحدهاي ضدتروريسم به دولت افغانستان
سه مقام آگاه به شرط فاش نشدن نام خود گفته‌اند ويليام برنز در پايان هفته گذشته (شنبه و يكشنبه هفته قبل) به افغانستان سفر كرده بود. آنها فاش نكردند در اين سفر برنز با كدام يك از مقامات كابل ديدار كرده اما گفتند محوريت عمده اين ديدارها مساله مقابله با تروريسم در افغانستان بوده است. يك مقام پنتاگون مي‌گويد ايالات متحده همچنان ترديد دارد كه بدون حضور نظاميان امريكايي و همراهي نظاميان ناتو، افغانستان قادر به مقابله با طالبان باشد. در حال حاضر بيش از نيمي از خاك افغانستان دراختيار اين گروه قرار دارد و تعدادي از مقامات ارشد واشنگتن بر اين باورند كه اين وضعيت مي‌تواند با خروج نظاميان بدتر شود. يك مقام امنيتي ديگر فاش كرده كه ايالات متحده 6 واحد مقابله با تروريسم را در افغانستان كنترل مي‌كند و به آموزش آنها مي‌پردازد تا در آينده ذيل دستگاه اطلاعاتي افغانستان به فعاليت بپردازند. به گفته اين مقام، اين واحدها در حال حاضر در استان‌هاي كنر، پكتيا، قندهار، كابل، خوست و ننگرهار مستقر هستند و تاكنون كنترل واحدهاي كنر و پكتيا به دولت افغانستان واگذار شده است. بسياري از شهروندان افغانستاني حس خوبي به اين واحدهاي ضدتروريسم ندارند، چراكه اين واحدها بدون گذراندن مراحل قضايي اقدام به ترور يا اعدام برخي افراد مشكوك به تروريسم كرده‌اند و سابقه خوبي در اين زمينه ندارند. در اوايل سال جاري ميلادي در استان خوست، يكي از اين واحدهاي ضدتروريسم به شليك به غيرنظاميان طي يك عمليات ضدتروريستي متهم شد و سازمان ملل با انتقاد از روش‌هاي مورد استفاده از اين گروه براي مقابله با دشمنان، رفتارهاي واحد ضدتروريسم را يكي از دلايل اصلي افزايش شمار غيرنظاميان قرباني در جنگ افغانستان معرفي كرد.
هراس سيا از دورنماي ضعف اطلاعاتي
ناظران معتقدند يكي از تبعات احتمالي خروج نظاميان امريكايي از افغانستان، كاهش توانايي اين كشور در جمع‌آوري اطلاعات درخصوص گروه‌هاي تروريستي خواهد بود و با توجه به اينكه اطلاعات فراهم شده از سوي ايالات متحده مهم‌ترين نقش را در مقابله با تروريسم در افغانستان داشته، مقابله با تروريسم در اين كشور با مشكلاتي مواجه خواهد شد. ژنرال فرانك مك كنزي، فرمانده ارشد نظاميان امريكايي در خاورميانه روز سه‌شنبه در نشستي با اعضاي كميته نيروهاي مسلح سنا درباره اين مساله گفت: «در حال حاضر ما موفقيت‌هاي زيادي داشته‌ايم؛ توانسته‌ايم تهديدهاي القاعده و ديگر گروه‌هاي افراطي عليه ايالات متحده را مهار كنيم و اكنون آنها بسيار ضعيف‌تر از گذشته هستند. با اين وجود چشم‌انداز آينده بسيار چالش برانگيز است.» به گفته او، پس از خروج نظاميان از افغانستان، ايالات متحده مجبور خواهد بود استفاده از پهپادها براي مقابله تروريسم و شناسايي تهديدها را افزايش دهد و چنين اقدامي به هزينه‌هاي سنگيني نياز خواهد داشت. با تمام اين تفاسير، ژنرال ارشد امريكا در خاورميانه رد نكرد كه «هرچند بسيار سخت» اما پس از خروج نظاميان نيز ايالات متحده همچنان توان شناسايي و مقابله با تهديدها را خواهد داشت. ديويد بارت، استاد دانشگاه ويلانووا، متخصص در زمينه تاريخچه سياست اطلاعاتي امريكا درخصوص وضعيت موجود معتقد است: «عقب‌نشيني نظاميان امريكايي تا حد زيادي از اطلاعات دست اولي كه دراختيار ارتش و سازمان سيا قرار مي‌گيرد، خواهد كاست و اين يك چالش جدي است، اما با اين حال امريكا همچنان مي‌تواند با استفاده از فناوري‌هاي روز و نظارت شبانه‌روزي بر تحولات افغانستان، به اطلاعات ضروري براي مقابله با تهديدها دست پيدا كند و هر زمان كه متوجه تهديدي عليه شهروندان امريكايي شد مستقيما به اقدام نظامي براي رفع اين تهديد دست بزند.» او اضافه كرد: «ما توانايي شگفت‌انگيزي براي دانستن آنچه در زمين اتفاق مي‌افتد، داريم. اگر كسي در هر نقطه از افغانستان فكر كند كه مي‌تواند به ايالات متحده حمله كند، يك اشتباه بزرگ مرتكب شده است.»
ارتش افغانستان: نيروهاي خارجي تنها در ۳ پايگاه حضور دارند
«ياسين ضياء»، رييس ستاد ارتش افغانستان در يك نشست خبري در كابل اظهار داشت كه نيروهاي خارجي در پايگاه‌هاي «بگرام»، «كابل» و «مزار شريف» حضور دارند و ساير پايگاه‌ها را واگذار كرده‌اند. رييس ستاد ارتش افغانستان همچنين با اشاره به تجهيزات نيروهاي خارجي در آستانه ترك افغانستان نيز گفت كه بسياري از تجهيزات نيروهاي خارجي دراختيار دولت افغانستان قرار مي‌گيرد. روزنامه «واشنگتن پست» چندي قبل نوشته بود كه تعداد پايگاه‌هاي باز در افغانستان مشخص نيست و بخشي از اين به اين دليل است كه تعداد سايت‌هاي نظامي در اين كشور علني نشده است اما به گفته مقامات افغان، حتي پايگاه‌هايي كه زماني بزرگ‌ترين پايگاه‌هاي اين كشور بودند اكنون فقط شمار كمي از نيروهاي امريكايي را در خود جاي داده‌اند. از سوي ديگر، «سي‌ان‌ان» نيز پيش‌تر گزارش داده بود كه امريكا پيش از خروج از افغانستان بيشتر تجهيزات و تاسيسات نظامي خود را براي جلوگيري از افتادن به دست طالبان تخريب خواهد كرد. گفته مي‌شود كه در دوهه اخير حدود 700 پايگاه كوچك و بزرگ نظامي توسط امريكا در افغانستان ساخته شده است كه بسياري از آنها را نيروهاي امريكايي پس از واگذاري يا خروج، تخريب كرده‌اند. برخي مقامات محلي در گذشته نيز گفته بودند كه امريكايي‌ها اين تجهيزات را به دولت افغانستان نمي‌دهند و بيشتر آنها را به پاكستان منتقل كرده‌اند. پيش از اين، خبرگزاري فرانسه نيز به نقل از «زاك اسميت» مسوول تيم تخريب ساختمان و تجهيزات نيروهاي امريكايي گزارش داده بود كه نيروهاي امريكايي تمام روز مشغول به تخريب هستند.