«رفع تمام تحريم‌ها»، گره كور مذاكرات

گروه ديپلماسي|  دور پنجم مذاكرات هسته‌اي در وين از روز سه‌شنبه گذشته با حضور همزمان هيات‌هاي ايران و 1+4 در كنار ايالات متحده در حالي آغاز شد كه همه طرف‌ها درباره نتيجه‌بخش بودن اين دوره از مذاكرات ابراز خوش‌بيني كردند. «عباس عراقچي»، رييس هيات مذاكره‌كننده ايران در اين مذاكرات، گفت كه تفاهمات خوبي به دست آمده اما برخي مسائل اختلافي همچنان باقي است كه درباره آنها مذاكره مي‌شود. «رابرت مالي»، مدير ميز ايران در وزارت خارجه امريكا و مسوول پيگيري مذاكرات از جانب امريكا، نيز اين مذاكرات را «سازنده» خواند هرچند تاكيد كرد كه هنوز كارهاي زيادي مانده كه بايد انجام شود. روز گذشته نيز ميخاييل اوليانوف، رييس تيم مذاكره‌كننده روسيه در اين مذاكرات، در صفحه توييترش نوشت كه دور جاري اين مذاكرات احتمالا بايد دور پاياني باشد و فعلا برنامه‌اي براي دور ششم مذكرات در كار نيست.در كمتر از يك هفته گذشته، هيات‌هاي مذاكره‌كننده ايران و 1+4 يك‌بار جلسه كميسيون مشترك را تشكيل دادند و البته هيات مذاكره‌كننده امريكا به رياست رابرت مالي نيز يك‌بار با هيات‌هاي مذاكره‌كننده روسيه، چين، آلمان، فرانسه و بريتانيا جلسه‌اي شش‌جانبه تشكيل دادند. آخرين دور از رايزني‌ها در وين قريب به دو هفته طول كشيد و به نظر مي‌رسد كه با توجه به روند جاري تلاش‌ها براي تكميل دو متن در گروه‌هاي كارشناسي هسته‌اي و رفع تحريم و ارجاع آن به گروه ترتيبات اجرايي اين دور از مذاكرات نيز طولاني شود. روز گذشته العربي الجديد به نقل از منابع ايراني نزديك به روند مذاكرات وين ادعا كرد كه امريكا با برداشتن همه تحريم‌هاي مربوط به پرونده هسته‌اي ايران موافقت كرده اما حاضر به برداشتن «همه تحريم‌ها» كه مطالبه اصلي ايران است، نيست. به گفته اين منابع، طرف‌هاي حاضر در روند مذاكرات از موضوع رفع تحريم‌هاي هسته‌اي ايران عبور كرده‌اند، اما ايران تاكيد مي‌كند كه رفع تحريم‌هاي هسته‌اي به تنهايي كافي نيست چون برخي تحريم‌هاي غيرهسته‌اي شامل تحريم‌هاي بانكي و نفتي مي‌شود. اين منابع افزوده‌اند كه دولت امريكا در دوره‌هاي قبلي مذاكرات بر باقي ماندن تحريم‌هاي مربوط به تروريسم و حقوق بشر و برنامه موشكي ايران پافشاري مي‌كرد، اما در دور چهارم مذاكرات حاضر به انعطاف در اين باره شد. در اين راستا، امريكا موافقت كرده كه تحريم‌هاي وضع‌شده عليه شبكه نفتي و بانك مركزي ايران را كه پيش‌تر در ذيل قوانين «كاتسا» تحريم شده بودند «به تعليق درآورد». براساس اين گزارش، اقدام دولت ترامپ در گنجاندن اين تحريم‌ها ذيل قانون كاتسا باعث شده كه برداشته‌شدن اين تحريم‌ها از جمله اختيارات كنگره باشد و رييس‌جمهور امريكا فقط بتواند آنها را حداكثر به مدت 6 ماه با امكان تمديد به تعليق درآورد.علاوه بر اين، دولت امريكا با رفع 700 تحريم از 1500 تحريم وضع‌شده عليه ايران موافقت كرده اما حاضر به برداشتن برخي تحريم‌ها نيست و «برداشته شدن همه تحريم‌ها را مشروط به مذاكره درباره همه پرونده‌هاي فيمابين مي‌داند».اين منابع گفته‌اند موضوع اختلافي ديگر، توسعه فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در سال‌هاي اخير و اقدامات ايران در كاهش تعهداتش به توافق هسته‌اي است. در اين باره امريكا تاكيد مي‌كند كه براي رسيدن به توافق، ازسرگيري عمل به تعهدات ازجانب ايران كفايت نمي‌كند بلكه ايران بايد به وضعيت پيش از نقض تعهدات برگردد و وضعيت سانتريفيوژهاي پيشرفته و ذخاير اورانيوم غني‌شده ايران معلوم شود. اين منابع تاكيد كرده‌اند كه ايران با كاهش ذخاير اورانيوم خود موافقت كرده اما حاضر به نابودكردن سانتريفيوژهاي پيشرفته خود نيست و در اين باره چين و روسيه پيشنهاد نظارت دقيق آژانس بر عملكرد اين سانتريفيوژها و انتقال آنها به نقطه‌اي امن زير نظر آژانس را مطرح كرده‌اند اما امريكا هنوز اين پيشنهادها را نپذيرفته است.مساله اختلافي سوم آن است كه امريكا پذيرفته كه گام اول ازجانب امريكا برداشته شود اما حاضر به برداشتن يك‌باره تحريم‌ها نيست و بر برداشتن بخشي از تحريم‌ها و اطمينان از عمل كردن ايران به تعهداتش و سپس برداشتن بخش ديگري از تحريم‌ها تاكيد مي‌كند، اما ايران همچنان تاكيد مي‌كند كه طرفين يك‌باره به همه تعهدات خود برگردند به اين ترتيب كه امريكا يك‌باره همه تحريم‌ها را لغو و در برابر ايران پس از اطمينان از لغو تحريم‌ها به تعهداتش برگردد. اين منابع تاكيد كرده‌اند با توجه به اينكه توافق ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تا 23 ژوئن تمديد شده، وقت براي مذاكره محدود است و مذاكرات در دوره پنجم فشرده‌تر شده است. به گزارش «اعتماد» در حالي كه عباس عراقچي، رييس هيات مذاكره‌كننده ايران اخيرا اعلام كرده بود كه اين دور از مذاكرات مي‌تواند آخرين دور باشد، اما منابع العربي الجديد ادعا كرده‌اند كه بعيد است دور پنجم مذاكرات به حل كامل اختلافات و رسيدن به توافق نهايي بينجامد و احتمالا دور ششمي از مذاكرات لازم باشد هرچند احتمال بروز يك غافلگيري براي همه طرف‌ها مطرح است. اين منابع افزوده‌اند كه نبود جانشيني براي توافق هسته‌اي باعث شده كه امريكا آماده دادن امتيازاتي براي بستن اين پرونده و رفتن سراغ مسائل ديگري كه اولويت‌هاي سياسي امريكا را تشكيل مي‌دهد، باشد.