آهنگ مهاجرت به مدارس رسيده است
مجيد قديمي
در گذشته نه چندان دور، بيشتر مهاجرت‌ها، ويژه دانشجويان تحصيلات تكميلي بود، اما متاسفانه در حال حاضر، علاقه به مهاجرت به رده‌هاي پايين‌تر يعني دانش‌آموزان (خصوصا دانش‌آموزان مدارس خاص) رسيده تا جايي كه بسياري از آنها هدف و آينده خود را از مسير تحصيل در خارج از كشور جست‌وجو مي‌كنند.
تحليل «رصدخانه مهاجرت ايران» از آمار دريافتي از اداره گذرنامه در بازه زماني ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۹ نشان مي‌دهد ۳۸ درصد دارندگان مدال در المپيادهاي دانش‌آموزي به خارج از كشور مهاجرت كرده‌اند.
البته در اين سال‌ها علاقه به مهاجرت اختصاص به دانش‌آموزان و دانشجويان نداشته بلكه بر اساس چند مطالعه معتبر، شاخص «ميل به مهاجرت» در ايران به حدود ۳۰ درصد جمعيت رسيده كه حدودا دوبرابر ميانگين جهاني (۱۵ درصد) است و اين خود نشانه نارضايتي عمومي از وضع موجود است.
كارشناسان، عوامل و دلايل متعددي را براي مهاجرت برمي‌شمارند ولي موثرترين عامل در كاهش يا افزايش ميل به مهاجرت، «شاخص كيفيت حكمراني» است. البته بايد توجه داشت كه در ميان عوامل مهاجرت دانش‌آموزان نخبه، موضوعات فرهنگي پررنگ‌تر است.
متاسفانه دسته‌بندي انواع مدارس و جداسازي دانش‌آموزان تيزهوش از سايرين، چنين تلقي براي برخي از اين دانش‌آموزان و همچنين جامعه به وجود آمده كه اين عزيزان نمي‌توانند همراه با ساير اقشار به دنبال اهداف خود باشند و در كنار آنها زندگي كنند؛ لذا علاقه و تمايل به مهاجرت در ميان آنها بسيار شديدتر است. البته لازم به ذكر است كه توجه به استعدادهاي برتر، از ضروريات و نياز‌هاي هرجامعه‌اي است اما آنچه اكنون در سياستگذاري‌هاي مدارس سمپاد رخ مي‌دهد با استانداردهاي جهاني فاصله زيادي دارد. اگرچه مدارس استعدادهاي برتر با هدفي مقدس تاسيس شد ولي طي اين سال‌ها آسيب‌هاي آن بيش از منافعش بوده و متاسفانه نتوانسته كاركرد و هدفي را كه براي آن ايجاد شده، محقق كند.نكته حايز اهميت ديگر اينكه نظام آموزشي ناكارآمد ما نيز نتوانسته در كنار و همراه با آموزش‌هاي متراكم و متعددي كه به دانش‌آموزان منتقل مي‌كند، احساس تعلق به باورهاي ديني و ملي و سرزميني خود را نيز تقويت كرده و آن را تعميق بخشد. اين احساس تعلق و وطن‌دوستي در تعاليم آموزشي مدارس كشورهاي توسعه يافته، بسيار پررنگ است. به عنوان نمونه به تجربه شخصي خود در اين خصوص اشاره مي‌كنم: چند سال پيش در بازديدي كه از برخي مدارس ژاپن داشتم در حين قدم زدن در مدرسه‌اي از دانش‌آموزي در خصوص هدف از تحصيل و آينده شغلي‌اش سوال كردم، با قاطعيت و صراحت كامل گفت: «مي‌خواهم علوم سياسي بخوانم تا ديپلمات شوم.» براي من كه اين پاسخ متفاوت، جذاب بود دليل انتخابش را جويا شدم، پاسخ داد: «ديپلمات‌ها مي‌توانند براي ژاپن و در نهايت براي جهان محيطي آرام و همراه با صلح به وجود آورند.»
نظام آموزشي‌اي كه توانسته چنين سطح نگرشي را به دانش‌آموزان خود القا كند، محكوم به رشد است چراكه دانش‌آموزاني دارد كه رشد و تعالي خود را در رشد و توسعه كشورشان و حتي جهان مي‌بينند.
اميدواريم كشور ما نيز سرانجام با سپردن امر آموزش به متخصصان اين حوزه، روزي صاحب آموزش و پرورشي متعالي شده تا زمينه رشد جامعه فراهم شود.