بازارهاي محلي و بحران ترافيك
اميرحسين حيدرزاده رضايي
سالهاست از مساله ترافيك به عنوان يكي از مهمترين دغدغههاي زندگي شهري ياد ميشود. اين موضوعي است كه همواره باعث كاهش كيفيت زندگي، اتلاف وقت مردم، آلودگي هوا و صدا و همچنين تهديدي براي سلامتي شهروندان مخصوصا در شهرهاي بزرگ به ويژه كلانشهر تهران شده است.
اقتصاد اين كلانشهرها كه عمدتا اقتصادي مصرفگراست باعث شده تا نحوه توزيع كالاها و خدمات، نقشي مهم در پايداري اقتصادي شهر در جهت تامين رفاه مصرفكنندگان و حتي بازاريابي براي توليدكنندگان شهري ايجاد كند. از اين رو سالهاست شاهد به وجود آمدن بازارهايي در اقصينقاط شهرها هستيم كه از آنها به عنوان بازارهاي محلي- منطقهاي ياد ميشود كه بدون زيرساخت و برنامهريزي شهري به شكل قارچگونه به وجود آمدهاند.
يكي از مهمترين مسائل در موقعيتيابي اين بازارها ابعاد ترافيكي است. وضعيت ترافيكي مناطق پيراموني بازارهاي محلي در وهله اول متاثر از ميزان حجم سفري است كه در منطقه ايجاد شده و در وهله دوم نحوه پاسخگويي و خدماترساني شبكه دسترسي و همچنين وجود پاركينگهاي عمومي به ميزان حجم سفر و تقاضاست. در صورت عدم تعادل ميان اين دو عامل، گردش ترافيكي در مناطق پيرامون دچار مشكل شده و در نهايت به اغتشاش و انسداد راههاي اطراف ميانجامد. با نگاه اجمالي به هريك از بازارهاي موجود، به منظور سنجش وضعيت ترافيكي محدوده پيراموني بايد مقايسه متناظر ميان شاخصهاي موثر بر زيرساختهاي شبكه دسترسي در اطراف بازار را مورد بررسي قرار داد.
در واقع محدوده پيراموني اين بازارها بهطور كلي از نظر تامين پاركينگ، بهشدت داراي ضعف است كه معضلات و بار ترافيكي شديدي را ايجاد كرده و باعث بروز مشكلات و گرههاي ترافيك در منطقه شدهاند. همچنين از نظر دسترسي به حملونقل عمومي نيز زيرساختهاي موجود پاسخگوي اين حجم از مراجعهكننده را نداشته و عمدتا مراجعهكنندگان وسيله شخصي را ترجيح ميدهند.
در بررسي وضعيت اين بازارها كه معمولا در حاشيه شهرهاي بزرگ شكل ميگيرند نقاط ضعف بسياري را ميتوان مشاهده كرد، از جمله:
فقدان نظام حملونقل عمومي پاسخگو به مركز شهر و محدوده بازار
فقدان شبكه پيادهروي در محدوده و نازل بودن كيفيت منظر معابر (كفسازيها)
ضعف مديريت ترافيك و كمبود فضاي پارك و توقفهاي غيرقانوني و ايجاد مزاحمت براي ساكنان محلهها
در هم آميختگي ترافيك سواره و پياده و كاهش امنيت پياده كه توسط صاحبان امر در حوزه مديريت شهري مسكنهايي تجويز ميشود كه در مقابل حجم معضلات به وجود آمده شايد تنها به صورت دورهاي و كوتاهمدت موثر واقع شوند. اما از طرف ديگر با بررسي منطقههاي مورد بحث و يافتن بستر مناسب براي احداث پاركينگهاي عمومي با ظرفيت بالا و همچنين تعيين موقعيت و نحوه پراكنش پاركينگها در سطح محدوده، شناسايي گرههاي ترافيكي موجود، شناخت ويژگيهاي سيستم حملونقل، ساماندهي سيستم حملونقل عمومي، اصلاح ساختار كالبدي شهر در ارتباط با بازارهاي محلي، شناسايي نقاط ضعف و قوت جهت بررسي نحوه كاركرد خيابانهاي اطراف، ميتوان در جهتدهي به تبديل اين مراكز به فضاهايي بدون آلودگي و ترافيك قدم برداشت.
كارشناس ارشد علوم اجتماعي