سروش مدبري در گفت‌وگو با «اعتماد»:
به مصرف بي‌رويه آب عادت كرده‌ايم
با آغاز فصل گرما، زمزمه‌هاي بحران كمبود آب به گوش مي‌رسد؛ زمزمه‌هايي كه هنوز برخي آن را نشنيده‌اند. شايد بهتر است از وضعيت بحراني كمبود آب با صداي بلندتر صحبت كرد كه به گوش همه برسد تا روش مصرف خود را تغيير دهند. «سروش مدبري» استاد زمين‌شناسي دانشگاه و رييس انجمن زمين‌شناسي ايران در گفت‌وگو با «اعتماد» از دلايل جدي نبودن بحران آب براي شهروندان مي‌گويد.
چه اشتباهاتي باعث شد ما امروز با بحران كمبود آب مواجه شويم؟
ما تاوان مديريت ناپايدار گذشته را مي‌دهيم. هر جايي كه امكان داشت صنعت، توسعه و زمين كشاورزي ايجاد شد. صنايعي كه بار اقتصادي چنداني ندارند و در عين حال آب زيادي مصرف مي‌كنند. تالاب‌ها، درياچه‌ها و سفره‌هاي زيرزميني ما به دليل توسعه اشتباه خشك شد. مثل همان اتفاقي كه براي درياچه اروميه رخ داد، پس از خشك شدن درياچه و بروز مشكلات آن منطقه، كميته‌اي كه به اين منظور تشكيل شد و نظر داد بايد آب را به اين درياچه برگرداند، اما نكته اين است كه چگونه مي‌توان اين كار را انجام داد؟ فقط با كاهش مصرف مي‌توان آب را به درياچه برگرداند. كاهش مصرف در همه زمينه‌ها، از توليدات صنعتي و كشاورزي پر مصرف گرفته تا بهينه‌سازي مصرف آب خانه‌ها.
سهم مصرف شهروندان در اين ميان چقدر است؟
مصرف سرانه هر شهروند در تهران بالاتر از 250 ليتر در روز ثبت شده، اين در حالي است كشورهاي اروپايي كه منابع آبي فراواني دارند مصرف سرانه هر شهروند را نزديك به 120 ليتر در روز اعلام كرده‌اند.
اگر چه در سال‌هاي اخير ما شاهد تلاش‌هاي تلويزيون، مطبوعات و نصب پلاكاردهاي بزرگ درباره هشدار بحران كمبود آب هستيم، اما هنوز مصرف بي‌رويه شهروندان را مي‌توان به چشم ديد. چرا مردم كمبود آب را جدي نمي‌گيرند؟
مردم به بحران كم آبي توجه نمي‌كنند، چون فكر مي‌كنند ما كشور پرآبي داريم و منابع آب ايران تمام شدني نيست. ما به مصرف بي‌رويه آب عادت كرده‌ايم. نمي‌خواهيم نگران تمام شدن آب باشيم.
چه بايد كرد كه شهروندان الگوي مصرف خود را تغيير دهند؟
با آموزش اصولي شهروندان جلوي مصرف بي‌رويه آنها گرفته مي‌شود. فقط آموزش مي‌تواند الگوي مصرف شهروندان را تغيير دهد. وزارت نيرو از هر فرصتي براي آموزش شهروندان استفاده و براي آن سرمايه‌گذاري كند.
در زمينه آموزش شهروندان كه تا به حال حرف‌هاي زيادي شنيده‌ايم اما هيچ‌وقت اجرايي نشد، از ديدگاه شما اصولي‌ترين روش آموزش خانواده‌ها در مصرف بهينه آب چيست؟
من اگر جاي وزارت نيرو بودم براي هر خانوار يك بسته آموزشي تهيه مي‌كردم. بسته‌هايي كه استفاده درست آب در خانه را آموزش مي‌داد، مثلا در هنگام ظرف شستن مي‌توان وسيله‌اي را روي شير آب نصب كرد كه فشار آب را پخش و تنظيم كند و آب كمتري موقع ظرف شستن مصرف شود. يا درباره استفاده از سيفون آب روش‌هاي مناسبي را پيشنهاد دهند كه آب كمتري در طول روز از اين راه هدر رود. حداقل 15 تا 20 ليتر آب تصفيه در طول روز با استفاده از سيفون وارد فاضلاب مي‌شود. در حالي كه با قرار دادن يك وسيله در سيفون مي‌توان از اين ميزان مصرف جلوگيري كرد. از اين قبيل پيشنهادات براي تغيير الگوي مصرف خانواده‌ها زياد است. با اين پيشنهادات و آموزش‌ها خانواده‌ها آگاه مي‌شوند. در اين زمينه فقط به تلويزيون و روزنامه نمي‌توان متكي شد، چون همه اقشار به آنها دسترسي ندارند. گاهي لازم است آموزش را خانه به خانه انجام داد. مي‌توان از دانشجوها، فعالان اين حوزه و حتي كودكان در اين زمينه بهره گرفت.
آيا سهميه‌بندي آب در تغيير الگوي مصرف شهروندان تاثيرگذار است؟
اساسا سهميه‌بندي آب باعث كاهش مصرف مي‌شود و همين طور براي مردم اين ذهنيت را ايجاد مي‌كند كه ما در بحران كمبود آب قرار داريم و بايد در مصرف آب دقت كنيم.
پس چرا سهميه‌بندي آب انجام نمي‌شود؟
در بعضي شهرستان‌ها سهميه‌بندي آب انجام مي‌شود، اما اين برنامه فعلا براي تهران در نظر گرفته نشده است، هميشه تلاش شده مصرف آب تهران در بهترين وضعيت ممكن قرار داشته باشد و هر طور شده آب آشاميدني تهران تامين شود. در حالي كه همين موضوع باعث شد شهروند تهراني بحران آب را جدي نگيرد.