وزارت خارجه بريتانيا مدعي شد
تلاش روسيه براي استقرار دولتي دست‌نشانده در اوكراين
آرمين منتظري
وزارت امور خارجه بريتانيا روز شنبه اعلام كرد اطلاعاتي دراختيار دارد كه نشان مي‌دهد دولت روسيه قصد دارد يك حكومت حامي مسكو را در اوكراين بر سر كار بياورد و در عين حال مشغول بررسي امكان حمله و اشغال اوكراين نيز هست.
به گزارش سي‌ان‌ان، به گفته وزارت خارجه روسيه، يوهني مورايف، نماينده سابق پارلمان اوكراين يكي از گزينه‌هاي مدنظر روسيه براي رهبري آينده اوكراين است. مورايف روز شنبه در گفت‌وگو با سي‌ان‌ان در‌خصوص اين ادعاها اعلام كرد كه نظري براي عنوان كردن ندارد. او شهروند اوكراين است كه هنوز تحت تحريم روسيه قرار دارد.
در گزارش وزارت خارجه بريتانيا از چهار مقام سابق ديگر اوكراين نيز به عنوان گزينه‌هاي مدنظر روسيه نام برده شده است. در اين گزارش آمده است: «ما اطلاعاتي در دست داريم كه نشان مي‌دهد سرويس اطلاعاتي روسيه همچنان ارتباط خود را با تعداد زيادي از سياستمداران سابق اوكراين حفظ كرده است. يكي از اين سياستمداران سرهئي آربوزوف، معاون اول اسبق نخست‌وزير اوكراين بين سال‌هاي 2012 تا 2014 است كه در سال 2014 نيز مدتي به عنوان نخست‌وزير موقت اوكراين بر سر كار بود. آندره كلويف نيز كه بين سال‌هاي 2010 تا 2014 معاون اول نخست‌وزير و رييس كاركنان دفتر يانوكوويچ، نخست‌وزير اوكراين بوده ديگر چهره مدنظر روسيه است. ولاديمير سيوكوويچ معاون، سابق رييس شوراي امنيت ملي و شوراي دفاع اوكراين بوده و همچنين ميكولا آزاروف، نخست‌وزير اوكراين بين سال‌هاي 2010 تا 2014 از ديگر چهره‌هاي مدنظر روسيه هستند. براساس گزارش منتشر شده توسط وزارت خارجه بريتانيا «برخي از اين چهره‌ها با افسران اطلاعاتي روسيه كه اخيرا مشغول طرح‌ريزي حمله به اوكراين هستند، ارتباط دارند.» هر چند روسيه احتمال حمله‌اش به اوكراين را تكذيب كرده است.
اوايل روز يكشنبه، وزارت خارجه روسيه از وزارت خارجه بريتانيا خواست از اقداماتي كه باعث تحريك و تنش‌آلود شدن اوضاع مي‌شود، خودداري كند. وزارت خارجه روسيه اعلام كرد: «اطلاعات غلطي كه توسط وزارت خارجه بريتانيا منتشر شده گواهي ديگر بر اين مدعاست كه اينها كشورهاي ناتو هستند كه توسط سياست‌هاي آنگلوساكسوني هدايت مي‌شوند و به تنش‌ها در اوكراين دامن مي‌زنند. ما از وزارت خارجه بريتانيا مي‌خواهيم اقدامات تنش‌زايش را متوقف كند و از انتشار مطالب بي‌معنا خودداري كرده و در عوض تاريخ تاتارها و مغول‌ها را مطالعه كند.» ليز تراس، وزير خارجه بريتانيا در بيانيه‌اي اعلام كرد: «اطلاعاتي كه از سوي وزارت خارجه منتشر شده وسعت تحركات روسيه كه با هدف تغيير اوضاع در اوكراين انجام مي‌شود را روشن و راهي به فهم شيوه تفكر كرملين باز مي‌كند. روسيه بايد از تنش‌ها بكاهد و به كمپين پيشروي‌اش به سمت اوكراين و انتظار اخبار دروغ خاتمه دهد و مسير ديپلماسي را در پيش بگيرد. همان‌طور كه بريتانيا و شركاي‌مان اعلام كرده‌ايم، هر گونه تعرض نظامي روسيه به اوكراين يك اشتباه بزرگ استراتژيك خواهد بود و هزينه‌هاي زيادي در پي خواهد داشت.» تراس در حساب توييتر خود نيز نوشت: «ما توطئه كرملين براي روي كار آوردن يك دولت روسي در اوكراين را تحمل نخواهيم كرد.»
پس از انتشار گزارش وزارت خارجه بريتانيا، روز شنبه، كاخ سفيد در بيانيه‌اي اعلام كرد كه جو بايدن رييس‌جمهوري امريكا با تيم امنيت ملي خود ديدار كرده و تداوم رفتارهاي تهاجمي روسيه در قبال اوكراين را مورد بررسي قرار داده است. ظاهرا در اين جلسه جو بايدن اطلاعات لازم درباره عمليات نظامي روسيه در مرزهاي اوكراين را دريافت كرده و اقدامات لازم براي كاهش تنش‌ها با استفاده از ديپلماسي و ابزارهاي پيشگيرانه امريكا درقبال روسيه نيز مورد بحث و بررسي قرار گرفته‌اند. در اين بيانيه آمده است: «آقاي بايدن تاكيد كرده كه اگر روسيه به اوكراين حمله كند، ايالات متحده امريكا با كمك متحدان و شركايش تنبيهات بلادرنگ و سختي عليه روسيه به اجرا خواهد گذاشت.» همچنين شبكه سي‌ان‌ان از منابع خود در اطلاعاتي دريافت كرده كه نشان مي‌دهد امريكا نيز به اطلاعاتي مشابه آنچه بريتانيا درباره طرح‌هاي روسيه دراختيار داشته، دست يافته و واشنگتن نيز معتقد است روسيه قصد دارد يك دولت حامي مسكو را در اوكراين بر سر كار آورد. اين منبع به شبكه سي‌ان‌ان گفته: «ما اطلاعاتي را به دست آورده‌ايم كه مي‌گويد روسيه به دنبال آن است كه راه‌هايي براي اجتناب از جنگ طولاني و مشقت‌بار بيابد. يكي از اين راه‌ها بر سر كار آوردن يك دولت حامي مسكو در اوكراين است و روسيه قصد دارد اين كار را با استفاده از شبكه جاسوسان خود و برانگيختن نارضايتي‌ها در اوكراين به سرانجام برساند.» روسيه پيش‌تر متهم شده بود كه تلاش كرده تا از طريق حملات سايبري آشوب‌هايي را در اوكراين راه‌اندازي كند و از طريق كنترل دولت اوكراين را دراختيار بگيرد.
شبكه سي‌ان‌ان پيش‌تر گزارش كرده بود كه دولت امريكا روسيه را متهم كرده كه برخي مقامات دولتي سابق اوكراين را به خدمت آورده و سعي مي‌كند كنترل دولت اوكراين را به دست بگيرد. در اين چارچوب، وزارت خزانه‌داري امريكا تحريم‌هايي را عليه چهار مقام اوكرايني كه واشنگتن معتقد است عضو شبكه نفوذ روسيه براي بي‌ثبات كردن اوكراين هستند، وضع كرد. اين تحريم‌هاي جديد عليه افراد ذيل اعمال شده است: «تاراس رومانوويچ كوزاك، ولدوديمير ميكولائوويچ اوليانيك، ولاديمير لئونيدوويچ سيوكوويچ و اوله ولوشين.» سيوكوويچ تنها سياستمدار سابق اوكرايني است كه نامش در گزارش بريتانيا و امريكا به‌طور مشترك آمده است.
وزارت خزانه‌داري امريكا اعلام كرده اين چهار نفر كه دو نفرشان هنوز عضو پارلمان اوكراين هستند، تحت دستورالعمل‌هاي سرويس اطلاعاتي روسيه كه تحت تحريم امريكا قرار دارد، عمل كرده و وظايف گوناگوني در كمپين بي‌ثبات‌سازي روسيه در اوكراين به انجام رسانده‌اند. اميلي هورن، سخنگوي شوراي امنيت ملي امريكا نيز ضمن اعلام همبستگي با اوكراين اعلام كرد اطلاعاتي دراختيار اين شورا قرار گرفته كه نشان مي‌دهد دولت روسيه به دنبال روي كار آوردن يك دولت دست نشانده در اوكراين است.
به موازات اين تحولات، كشورهاي عضو ناتو نظير روماني و بلغارستان درخواست روسيه براي خارج شدن نيروهاي ناتو از كشورهاي‌شان را رد كرده و آن را غيرقابل پذيرش خواندند. اين دو كشور اعلام كردند كه روسيه هيچ حقي ندارد كه در سياست خارجي ديگر كشورهايي كه حق حاكميتي دارند، دخالت كند. مواضع اين دو كشور ساعاتي پس از آن منتشر شد كه وزارت خارجه روسيه تاييد كرد درخواست كرده نيروهاي ناتو از كشورهاي شرق اروپا نظير روماني و بلغارستان خارج شوند. اين دو كشور در حاشيه درياي سياه واقع شده‌اند و تحليلگران معتقدند كه مسكو به اين دريا به عنوان يك منطقه حائل ژئواستراتژيك بين خود و اروپا مي‌نگرد. وزارت خارجه روماني در بيانيه‌اي كه روز شنبه منتشر شد، اعلام كرد: «چنين درخواستي غيرقابل قبول و غيرقابل مذاكره است.» وزارت خارجه بلغارستان نيز از مسكو خواست به انتخاب‌هاي كشورهاي مستقل در زمينه سياست خارجي احترام بگذارد. مارين رايكوف، سفير بلغارستان در بريتانيا نيز در گفت‌وگويي با شبكه بي‌بي‌سي اعلام كرد كه درخواست روسيه «به نوعي تلاش روسيه براي تحقير حق حاكميتي بلغارستان جهت يافتن منابع تضمين امنيت خود است.»
همزمان با اين كشمكش‌ها، كشورهاي عضو ناتو در پاسخ به تحركات نظامي روسيه در مرزهاي اوكراين، طي روزهاي اخير تجهيزات نظامي و نيروهاي‌شان را به كشورهاي عضو اين سازمان در شرق اروپا منتقل كرده‌اند. وزير دفاع هلند اعلام كرده كه در ماه مه و آوريل، كشورش 2 فروند جنگنده اف 35 را به همراه خدمه‌‌شان به بلغارستان خواهد فرستاد. وزير دفاع اسپانيا نيز پيشنهاد اعزام چند فروند جنگنده و كشتي به درياي سياه را مطرح كرده است. علاوه بر اين ناتو ارسال سلاح به اوكراين براي ممانعت از حمله بالقوه روسيه و تقويت توانايي‌هاي نظامي اوكراين را نيز در دستور كار خود قرار داده است. سلاح‌هاي سبك ضد تانك ازسوي بريتانيا نيز پيش‌تر به اوكراين ارسال شده بودند. جمهوري چك نيز در نظر دارد طي روزهايي مهمات توپخانه 152 ميلي‌متري به اوكراين ارسال كند. آلمان نيز درنظر دارد بيمارستان‌هاي صحرايي مجهز در اوكراين احداث كند. آلمان به‌طور سنتي پس از پايان جنگ جهاني دوم از ارسال سلاح به مناطق جنگي خودداري كرده است، اما آنالنا بائربوك، وزير خارجه آلمان اوايل اين هفته اعلام كرد كه اگر روسيه به حمله نظامي به اوكراين دست بزند، كشورش همه گزينه‌ها را روي ميز خواهد گذاشت. سفارت بريتانيا در كي‌يف نيز روز جمعه هفته گذشته اعلام كرد نخستين محموله از كمك‌هاي امريكا شامل مهمات جنگنده‌هاي خط مقدم به اوكراين رسيده است. اگرچه جو بايدن رييس‌جمهوري امريكا احتمال اعزام نيروهاي امريكايي به اوكراين را رد كرده اما واشنگتن ارسال سلاح‌هاي ساخت امريكا به اوكراين را مجاز شمرده است. اين سلاح‌ها شامل سامانه‌هاي ضدهواپيمايي مي‌شود كه در لاتويا و ليتواني نصب شده‌اند. اين سلاح‌ها به اوكراين كمك مي‌كند عليه جنگنده‌هاي روسي دست به اقدام بزند. به استوني نيز اجازه داده شده كه راكت‌هاي ضدتانك جاولين را به اوكراين بفرستد.